O «gaiteiro do Fragoso», nova homenaxe ao mestre de gaiteiros


Henrique Otero Covelo, «o gaiteiro do Fragoso», naceu hai case oitenta anos no camiño da Brea, en Lavadores. Os seus primeiros pasos no eido da música deunos ao pé da casa, nas Escolas Nieto, onde Mónico García de la Parra y Téllez, descubriu o seu talento como instrumentista. Con a penas dezaseis anos, entrou a formar parte da Banda Municipal de Música como trompa, para pasar logo a tocar o fliscorno e o bombardino; despois de case cincuenta anos domeando o vento, era o músico máis antigo no momento da súa disolución no ano 93.

No servizo militar serviu na sección de gaiteiros do Ministerio do Exército de Madrid, cidade onde coñeceu o gaiteiro lucense Antonio Martínez, que lle deixou unha forte pegada. O mozo Covelo intuía xa o que era a gaita enxebre, a gaita non lixada, a gaita do arrogante gaiteiro de Penalta que cantou Curros Enriquez, a pureza das notas de Xan Míguez o «gaiteiro de Ventosela», ou a de Avelino Cachafeiro o «gaiteiro de Soutelo».

De volta a Galicia, entrou no grupo de gaiteiros «Vento das Cíes» e, pouco despois en 1958, coincidindo coa celebración do IIº Concurso de Gaitas convocado pola sección viguesa de Educación e Descanso, fundou co gaiteiro Suso Portela «Os Cruceiros»; un cuarteto clásico que completaban Carlos Conde, tamborileiro, e Manolo Solla, bombeiro, e, ao que ocasionalmente, se engadía Militón, un consumado xenio no arte da pandeireta.
«Os Cruceiros» sortearon durante vintecinco anos os perigos trivializadores do folclorismo que promovía a Sección Feminina e os Coros e Danzas do Réxime coas únicas armas do seu talento e da súa intuición; acadaron grande popularidade en todo o país, chegando a gravar un elepé e catro discos singles. «Airiños do Parque de Castrelos», «Airiños de Sampaio», «Os Morenos de Lavadores», «Os Campaneiros de Vilagarcía», «Os Garceiras de Melide» ou «Os Raparigos de Ferrol» foron outros grupos que mantiveron viva a nosa música popular nun tempo heroico para a expresión da nosa identidade.

O gaiteiro do Fragoso non se conformaba e será quen propoña en 1966 ao alcalde Portanet a creación dunha Escola de Gaiteiros na Escola de Artes de Oficios. Iniciativa que se concretaría en 1971 coa posta en funcionamento dunha aula experimental de gaita dentro do Conservatorio Municipal de Vigo da que será o seu primeiro mestre. O fito senlleiro desta primeira «cátedra da gaita galega» levarao a loitar por dar un paso máis aló: facer oficial a gaita. Un novo soño feito realidade en 1977, co apoio do pleno da Corporación, cando o Ministerio de Educación y Ciencia recoñeceu por vez primeira os estudos oficiais desta expresión musical.

Dende a súa cátedra do Conservatorio vigués o gaiteiro do Fragoso desenvolveu unha inxente tarefa como facedor de gaiteiros e defensor da mellor tradición gaitística galega. Coma formiguiña entusiasta puxo os alicerces da alborada actual da nosa gaita no mundo. Velaí a publicación das súas Leccións de gaita no ano 1978. Velaí os seus centos de alumnos e discípulos como o mestre Xaime Estévez Vila ou os recoñecidos Carlos Núñez e Susana Seivane. Velaí a vixencia das súas pezas interpretadas por grupos como Noitarega ou Treixadura. Velaí as súas duascentas dez composicións orixinais, reunidas baixo a denominación d’ Os cantares dos gaiteiros, unha única obra, magno friso creativo da música popular contemporánea de noso. Velaí a profundidade dalgunhas das súas pezas vocais, inesqueciblemente emotivas como a «Oración do gaiteiro» que escribiu no recordo dos rapaciños do Colexio Vista Alegre de Cabral, afogados no accidente do río Órbigo; velaí o virtuosísmo da súa muiñeira da «Marmuradiña», a profundidade da súa «Alborada do Fragoso», a enxebreza da súa «Muiñeira do Lagares», ou a riqueza tímbrica formidable da súa «Jota do Gaiteiro do Fragoso».

O gaiteiro do Fragoso toca a gaita que sabe a herba, a das raíces da terra, a do sabor popular que nos permite brincar con entusiasmo. Os nosos parabéns pola homenaxe que recibiu onte en Vigo, gaiteiro, mestre de gaiteiros!

«Orgullosos do noso», a peza do IES Pedras Rubias de Salceda de Caselas


As mellores experiencias de fomento do galego e de defensa dos dereitos lingüísticos estanse promovendo dende os equipos de normalización e dinamización lingüísticas dos centros esolares (sei que agora obrigan a chamalos doutra maneira). Velaí esta excelente peza audiovisual do IES Pedras Rubias de Salceda de Caselas que tira partido das posibilidades técnicas da animación «stop-motion». Formidable, tamén, a colaboración de García MC. Recoméndoo.

Vía Linguason.

Reitero o meu consello de subscribirse á fonte do Planetaki Planet, o agregador dos Equipos de Normalización e Dinamización Lingüística, unha páxina de absoluta referencia para coñecer todo o que está fervendo nese grande movemento.

Portugal, uma praça para o mundo

Chego vía Manolo Gago (obrigado) a esta peza que Anze Perzin preparou para o pavillón de Portugal da Expo de Xangai 2010. Chamoume a atención na música de Rodrigo Leão a importante presenza de gaitas e a escena final de tambores case a ritmo de treboada. Como peza publicitaria pareceume eficaz. Non falta nin a cortiza nin o viño do Porto nin os goles de Cristiano Ronaldo nin a fadista Mariza. Unha imaxe amable de Portugal para proxectarse no mundo.

«Vigo Transforma» ou o galego desaparecido

O programa de Vigo Transforma é xeitoso, interesante, mais cando coñecín a web produciume enorme desacougo que de alí desaparecese completamente o galego. Un feito absolutamente inaceptable nun evento organizado polo Xacobeo 10, organismo dependente da Consellaría de Cultura e Turismo; máis incoherente aínda cando pretenciosamente o festival preséntase adornado cun concepto de sostibilidade dun «acontecemento social cultural que se involucra na cidade». Acaso en Vigo ou en Galicia non falamos tamén o galego? Vai forma de involucrarse coa cidadanía! Parécenos moi valioso facer en Vigo un festival de música independente e de novas expresións artísticas e creativas (non imos debater ni os contidos do programa nin o modelo de organización e financiamento), mais negar outra volta a nosa lingua, facer desaparecer o galego da web do evento, sen tan sequera ofrecer a posibilidade dunha tradución ao galego (xa non pedimos máis) é un escándalo. Anóxame máis cando vexo na grella de patrocinadores institucionais á Tenencia de Alcaldía de Vigo, Concellaría de Cultura (que incumpren a Ordenanza vixente de Normalización Lingüística) e Puerto de Vigo. Non podemos nin debemos calar, esiximos que os organizadores de «Vigo Transforma» pidan desculpas decontado e presenten toda a súa publicidade tamén en galego, é un dereito que nos asiste aos cidadáns que usamos esa lingua.

«Argumento» de Paulinho da Viola

Tá legal
Tá legal, eu aceito o argumento
Mas não me altere o samba tanto assim
Olha que a rapaziada está sentindo a falta
De um cavaco, de um pandeiro ou de um tamborim

Sem preconceito ou mania de passado
Sem querer ficar do lado de quem não quer navegar

Faça como um velho marinheiro
Que durante o nevoeiro
Leva o barco devagar
Paulinho da Viola

«Pedro e o lobo», sempre unha marabilla

Como sucede tantas veces, Trafegando ronseis descubriume esta maravillosa peza de animación en stop-motion, gañadora do Óscar no 2008, dirixida por Suzie Templeton e producida conxuntamente entre Inglaterra, TV UNAM- Mexico, Polonia e Republica Checa. Baseáse no conto musical de Sergei Prokofiev Pedro e o lobo, escrito na década dos 30, no século pasado, e do que temos en galego  dende 1993 unha magnífica versión de Miguelanxo Prado e a Xove Orquestra de Galicia. 32 minutos fermosos para gozar nesta fin de semana na que chegou, por fin, a primavera.

Suzie Templeton ten outras dúas pezas de animación interesantes, Stanley (sete minutos) e Dog (seis minutos), ambas as dúas empregando tamén a técnica de stop-motion.

Ok Go

[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/qybUFnY7Y8w" width="425" height="350" wmode="transparent" /]

Para celebrar día tan radiante (e frío) propoño pasmar con esta unha secuencia complexa, que leva case sete millóns de visionados en apenas dez días. Vía Mirá.