Nova Cidade da Cultura

O anuncio da conselleira dos criterios de redefinición do proxecto da Cidade da Cultura merece os nosos parabéns. Asúmese así o compromiso asinado no pacto de goberno de revisar os seus contidos, que non de cuestionar o proxecto arquitectónico, algo imposible a esta altura, tanto polo adiantado estado das obras dalgúns elementos como das adxudicacións realizadas, polo goberno anterior, doutros.
O feito de renomear o proxecto e establecer unha moratoria (catorce meses) para comezar as obras adxudicadas é unha posición tan valente como oportuna. Outrosí consideramos os criterios de deseño dos contidos desta nova Cidade baseada en catro grandes elementos: Biblioteca e Arquivo de Galicia, Museo de Galicia, Factoría Cultural e Casa Mundo. Elementos todos os catro vencellados ao desenvolvemento da nosa industria cultural e á proxección de Galicia, e por ende de Compostela, como capital cultural e punto de encontro dunha nova modernidade.
Semella que a recondución deste proxecto, baseado nestes criterios e nun proceso de participación amplo dos axentes culturais, permitirá meditar os contidos e axeitalos máis acaidamente aos espazos xa construídos ou proxectados. O anuncio da conselleira parece, pois, intelixente e bastante achegado, tanto aos criterios que promove o concello de Santiago –unha institución moi interesada na consolidación do proxecto–, como aos informes que está elaborando o Museo do Pobo Galego e o Consello da Cultura Galega. O goberno bipartito dificilmente poderá deixar rematadas todas as obras, porén, a súa contribución será decisiva para racionalizar a iniciativa e poñela ao servizo do conxunto do país e da súa emerxente industria cultural. Reiteramos os parabéns á conselleira e ao seu equipo pola afouteza e serenidade para encarreirar tan complexo problema.

Creba o prezo fixo?

O enfrontamento entre libreiros e editores cataláns, a raíz dos descontos que a cooperativa Abacus está ofrecendo para as edicións catalana e española do novo Harry Potter, pode crebar de vez a fronte unida do sector do libro sobre o prezo fixo. Na maior parte dos países da Unión Europea, o prezo fixo (o determinado polo editor) é o garante de edición plural e democrática. O libro como ben cultural non pode ser reducido a unha mera mercadoría, onde primen só os criterios mercantís. Temo que este novo conflito abra a caixa dos tronos e, como xa está sucedendo coa cuestión da gratuidade (reducida nos medios de comunicación á modalidade de préstamo), aparezan decontado os defensores demagóxicos do prezo libre. Nunha indixente sociedade lectora coma a nosa isto podería sinalar o inicio dunha nova debacle para o sector da libraría e, máis tarde, para o futuro da liberdade da edición. Repararon moitos destes partidarios acérrimos das leis puras e duras do mercado, cal é a razón de que no Reino Unido sexa tan díficil publicar algún tipo de libros? Seguro que as grandes superficies e as cadeas de librarías están frotando as mans con semellante perspectiva.
O conflito entre editores e libreiros cataláns debe ser reconducido con altura de miras e capacidade de diálogo entre as partes, sen desbotar a intervención dos responsables do Ministerio de Cultura e da Generalitat de Cataluña, que deben asegurar que se cumpre o establecido na vixente lei do prezo fixo.

Cen anos de historia cultural

Alerto do nacemento onte dunha importante nova sección xornalística que Marcos Valcárcel publicará cada domingo no suplemento Lecer de Galicia hoxe. Valcárcel, con motivo de celebrar o centenario da Academia, acomete o ambicioso proxecto de percorrer anualmente a historia cultural galega ao longo dun século. Recuperar este xénero de efemérides, que tanta importancia tivo no xornalismo do dezanove, é unha magnífica idea neste ano, tamén, da memoria. Esta primeira entrega, dedicada a 1906, relata o nacemento da Academia ou de persoeiros da talla de Tobío, Filgueira ou da fábrica de cervezas Estrella de Galicia. Un proxecto oportunísimo que seguiremos semanalmente. Parabéns para o noso amigo o infatigable e rigoroso Marcos Valcárcel.

A xuntanza co Presidente

A reunión que mantivemos onte co Presidente da Xunta, que estivo acompañado da Conselleira de Educación, foi tan esperanzadora como cordial. Durante unha hora e media debatemos con informes e documentos, arredor dunha mesa (feito que moito valoramos polo excelente estilo de traballo rigoroso que isto supón), sobre algunhas das cuestións máis importantes para o sector editorial galego: o déficit histórico da edición en Galicia e a necesidade de converxencia con Europa dos nosos fracos índices lectores e de compra de libros, o estado da tramitación das leis do libro e de bibliotecas, a gratuidade do libro escolar, a urxencia de reconducir os criterios da edición pública, a necesidade dun plan de choque para o libro galego ou a proxección do libro, da literatura e da edición galega no exterior.
O Presidente asumiu o compromiso de manter un diálogo directo e permanente coa asociación de editores, institucionalizándoo por medio de dous encontros anuais (un en cada semestre do ano) coa intención de intercambiar ideas, revisar obxectivos e realizar un seguimento dos compromisos adquiridos. Así mesmo, expresou o compromiso do Goberno Galego de tramitar a Lei do libro e a lectura no primeiro cuatrimestre parlamentario e a Lei de Bibliotecas no segundo, sendo o seu obxectivo que ambas as dúas deben ser aprobadas por unanimidade ao longo deste ano 2006.
A cuestión da gratuidade do libro escolar foi a que centrou boa parte da reunión e na que, tamén, se chegaron aos máis esperanzadores compromisos. Así, acordouse que a Consellería de Educación dinamizaría, a partir do mes de febreiro, o funcionamento da Mesa Técnica de Gratuidade, foro técnico da Administración e do sector, onde será debatida unha nova modalidade de gratuidade do libro escolar (a do cheque libro) que se pretende implantar ao ritmo da nova LOE. Informóusenos, tamén, da intención da Consellaría de Educación de ampliar a gratuidade no vindeiro curso (2006-2007) a 4º de ESO, así como da intención de considerar tamén a das materiais que se imparten en galego en 5º de Educación Primaria para proceder a súa pendente actualización ortográfica. A Conselleira de Educación presentou un ambicioso programa de dotación de bibliotecas escolares e de animación á lectura, valorado en máis de tres millóns de euros, dos que canto menos, a metade, deberán ser invertidos en dotacións bibliográficas.
Sobre a cuestión da proxección exterior do noso sector, o Presidente sinalou que a creación do Instituto de Cooperación Exterior de Galicia, ao servizo da proxección internacional dos diversos sectores económicos do país (tamén, polo tanto, do editorial), pode contribuír na difícil tarefa de apertura do noso mercado exterior. Considerou moi imporante o eixo vertebrador que con Iberoamerica terá esta entidade de nova creación e convidounos a que mantivésemos contactos sobre esta cuestión coa Secretaría de Emigración e coa de Cooperación Exterior.
En definitiva, unha excelente reunión de traballo, tanto polo exquisita receptividade dos anfitrións, como polo seu rigor e claridade para enfocar cada un dos temas propostos. Os representantes dos editores, como valoramos na Xunta Directiva que celebramos hoxe, saímos de Monte Pío coa confianza e a satisfacción de que a Presidencia do Goberno Galego asume a importancia cultural e empresarial do noso sector. Algo decisivo que botabamos en falta, dende hai moito, e nos enche de azos para continuar coa nosa fantasía.

A tremenda viaxe da ministra

No artigo da semana recordo a viaxe que a ministra de Cultura fixo a Galicia a semana pasada.
Foto: La Opinión da Coruña.

MARCO

Creo que é un erro de vulto da Consellaría de Cultura xustificar a redución de 100.000 € destinados para Marco en base ao criterio de que nos orzamentos de 2006 pretende equilibrar “as achegas que se dedican a outros museos de arte contemporánea e a outro tipo de museos”. Tampouco xustifica este recorte que a Dirección Xeral do Patrimonio vaia investir un millón de euros na musealización dos restos arqueolóxicos romanos atopados na rúa Márques de Valladares. Van ser, entón, os criterios de compensación localista os que xustifiquen a política cultural do bipartito? Vaise seguir repartindo o orzamento en función de territorios ou en base a criterios da excelencia e interese sociocomunitario e cultural de cada un dos proxectos? Cales son os criterios da política museística do actual goberno? Que relación ten todo isto coa anunciada remodelación do proxecto da Cidade Cultura?
Marco é o máis interesante e rigoroso proxecto museístico nacido en Galicia no novo século. Afortunadamente, o museo vigués de arte contemporanea foi, en moi pouco tempo, capaz de proxectarse fóra dos lindes do rabioso localismo vigués converténdose en referencia internacional e modelo de política cultural innovadora. A súa xestión profesionalizada e independente, a calidade da súa programación e dos seus proxectos de investigación e difusión, o seu compromiso inequívoco coas diferentes expresión da creación artística actual e coa construción da memoria recente merecerían un apoio moito máis entusiasta do equipo de Cultura.
Agoiro que o recorte anunciado por Bugallo (compensado cunha achega de 150.000 € do Ministerio de Cultura) constituirá un magnífico agasallo para Corina Porro, que así escenificará un novo episodio de vitimismo localista (decontado, como sucedeu cos recortes dos voos de Iberia, presentará publicamente unha ampla lista de déficits culturais vigueses: inexistencia de bibliotecas, carencia dun teatro municipal, retrasos nas obras do Auditorio…).
Porén, o recorte constituirá outro bumerán envelenado para o grupo municipal do BNG que colabora de forma activa durante toda a lexislatura co PP na aprobación dun Plan Xeral que, dende hai dous meses, ninguén coñece en que fase concreta da súa tramitación se atopa. Mentres, o “dividido” ou “desaparecido” PSOE local (quen manda aquí?), sen dúbida, aproveitará a polémica para facer unha breve incursión nos medios e apuntar con tiracroios a uns e a outros.
Unha situación de tolos. Definitivamente, Vigo é unha cidade estrépito, politicamente anémica, que semella non ter arranxo nin espazo para a racionalidade e a esperanza. Coas cousas desta guisa imos ter Corina e Figueroa para varios mandatos. Este Vigo revolcado é unha das pezas mestras da calculada estratexia de recuperación do goberno autonómico concibida por Alberto e os seus xoves asesores.

Cortázar, Seoane, Porrúa e Galicia

Juan publica hoxe un post interesante sobre as relacións de Cortázar con Galicia que recomendo vivamente.
Sen entrar a valorar a oportunidade da cesión do legado fotográfico e fílmico cortaziano, semella que Touriño quere marcarse un tanto diferenciador con respecto á política cultural que acomete o seu propio goberno. Non correspondería encabezar esta xestión á Consellaría de Cultura? É imprescindible pretender capitalizar como propia cada iniciativa?

Indixestión editorial, indixencia lectora

No artigo da semana, a raíz da tramitación do anteproxecto da Lei do libro e da lectura, amplío a reflexión que fixera estes días sobre a conspiración lectora.

Un patrimonio marabilloso

É unha mágoa que a candidatura non pasase pola peneira da Unesco. Porén, o importante non é o resultado acadado e si, pola contra, o modélico do proceso, o vivido e aprendido polos milleiros de participantes na promoción da candidatura. Ese traballo constante, aloumiñado no berce da escola, que conseguiu ir contaxiando na autoestima e no entusiasmo, non sen resistencias e dificultades, a unha parte significativa da sociedade galega, tamén é un patrimonio marabilloso e unha obra mestra a potenciar. Os promotores da candidatura ofreceron ao longo destes catro anos un modelo de traballo cultural e educativo en man común que debería ser recoñecido e agradecido no moito que vale para o conxunto da sociedade. É de estrita xustiza premiar o traballo realizado durante dúas décadas por Ponte nas Ondas. O goberno galego debería facelo decontado e coa repercusión que merece labor tan destacado.

Actualización (27-11-05): hai moi interesantes posteos sobre o tema; recomendo os de Ian, Gago, Boedense e Rogerio.