Onte 1764: Presentación en Baiona de «Xa non estou aquí» de Iria Misa

/en , , , , , , , /por

a_non_estou_aqui_Baiona_14-10-2016-04

Éxito rotundo de Iria Misa na presentación en Baiona de Xa non estou aquí, novela gañadora do Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil 2016. Máis dun cento de persoas seguiron no salón de actos da Casa da Navegación a intervención de Ledicia Costas e Iria Misa, compañeiras e cómplices da Xeración da Esperanza que está remudando a literatura galega.

Comezou confesando Ledicia Costas que Xa non estou aquí era a segunda novela das catro que Iria Misa leva escritas. «Iria é unha escritora prudente, discreta, unha grande lectora, que coñece a actualidade literaria, que conta cun criterio literario moi formado e que leva traballando en silencio dende hai tempo. Gañar o Premio Jules Verne supón para ela entrar pola porta grande na literatura galega». «Iria Misa é unha escritora social, non escribe sobre temas amables, a denuncia social ten para ela un peso decisivo. Ela dedícase a narrar, non dá consellos morais, consciente de que as valoracións corresponde facelas ás lectoras».

A seguir, Ledicia Costas desvelou que nas conversas con Iria a esta novela sempre a chamaban «Os murnios», «uns personaxes moi potentes que viven ao límite». «Xa non estou aquí é unha novela sobre os límites, sobre os límites do amor e da soidade, os límites soportables na adolescencia, cando non existen os grises, cando todo e branco ou negro. Esta é unha historia na que se exploran con magníficos resultados os extremos». «Xaora, é un libro que pode ler calquera clase de público», afirmou Ledicia Costas, para seguir salientando que «é unha novela que se devora, que ten un ritmo que agarra polas entrañas». «Está narrada dende diversos puntos de vista. A novela funciona como un prisma no que a luz sobre desaparición da protagonista provoca reflexións e refraccións, luces e sombras«. «Trata temas esenciais como o amor, a soidade, a necesidade de formar parte din grupo, mais sobre todo é unha histoira de emocións». Rematou Ledicia Costas parabenizando a súa compañeira e aventurando que «Iria comezaba con este Premio Jules Verne un camiño cheo de alegría».

XG00248601Iria Misa confesou que admiraba moitísimo a Ledicia Costas «porque hoxe é a mellor, divertida e cunha cabeza prodixiosa, non podería contar cunha madriña mellor ca ela, e sen ela sei que hoxe non estariamos aquí». A autora salientou despois a importancia do tema das persoas desaparecidas, o tema central de Xa non estou aquí: «En España hai 14.000 persoas desaparecidas, cada día desaparecen 34, unha cifra arrepiante, un problema social que non caduca. Ninguén desaparece por que si. Entre todas estas desaparicións hai algunhas que merecen o impacto dos medios de comunicación de xeito que é imposible ignoralas, pero pasado un tempo esquecémolas e volvemos ao noso, asumindo aquilo que nos contaron sen maís. desta idea naceu esta novela e dunha fixación que tiña dende nena, o medo que me producía o conto do home do saco». «Cando hai case dez anos desapareceu en Baiona unha rapaza pareceume algo terrible. Aquilo coincidiu co inicio da miña escrita, aí naceu a historia que hoxe presentamos».

«Dende o inicio quixen que a miña protagonista falase por si mesma, por iso é Ánxela a que conta a versión do que lle pasa. Fala sen filtros, case sen emoción, conta de forma moi fría o que lle acontece, xa que non sempre é todo o que parece». «Na novela son moi importantes so murnios, unhas amizades de Ánxela, unha xente que ten unha ética fóra da ética, persoas que non seguen as convencións da súa idade, o que crea un misterio arredor delas. Pretendín que as lectoras entrasen pouco a pouco no seu mundo. Quixen fuxir do adoutrinamento e do didactismo, non quixen xulgar, iso correspóndelle ás lectoras, quixen confiar na rapazada. Como tamén pretendín que a novela servise para que as persoas adultas se abrisen á rapazada e coñecesen outras realidades.» «Estou convencida de que como persoas adultas temos que axudar aos mozos e mozas a decidir e valorar pola súa conta. Creo que a literatura, ademais de entreter, debe axudar a mudar as cousas, axudar a reflexionar».

Onte 1763: “Nunca paraíso” e a reivindicación da necesidade do teatro de Manuel Lourenzo

/en , , , , , , , , , /por

Xabier Docampo e Manuel Lourenzo.

As coincidencias atribuibles á providencia laica levaron onte a que a presentación na FNAC da Coruña de Nunca paraíso, o libro no que Manuel Lourenzo reuniu unha parte do teatro breve que escribiu nas últimas catro décadas, coincidise coa nova do pasamento de Darío Fo e coa sorprendente concesión do Nobel a Bod Dylan. Dúas noticias ás que se referiu o escritor Xabier DoCampo nunha intervención moi fermosa na que defendeu o papel esencial do teatro na formación do lector litearario e gabou como se merece a figura do mestre Manuel Lourenzo. Un serán memorable no que estiveron moi presentes algúns dos textos do autor do Valadouro incluídos en Nunca paraíso, ao comezo coa súa interpretación dunha parte do monólogo “Antes da función” e no remate coa de dúas actrices de Elsinor Teatro da peza “Zanzíbar”.

Xabier Docampo comezou lembrando que coñecía a Manuel Lourenzo dende hai cincuenta anos e afirmando que “Manuel Lourenzo é o gran mestre do teatro galego”. “Mestre de actores, directores, dramaturgos e de estudosos do noso teatro. Mais tamén da creación dun discurso dramático, da obra e do oficio dramatúrxico. Manolo deixou unha impronta que se recoñece nas persoas que educou teatralmente. Como tamén é mestre no sentido pedagóxico, é un pedagogo do teatro, creou unha esocla de teatro, camiñou a carón dos que estaba tutelando e aprendendo”. “A edición deste libro onde se recollen trinta e nove pezas de teatro breve é un recoñecemento de que Manuel Lourenzo estivo alimentando de textos ao teatro galego durante máis de catro décadas. Un libro no que hai teatro, textos que teñen por obxecto a formación de lectores e lectoras de textos dramáticos. Ten por iso un carácter moi importante. O teatral estáno interior do espectador ou do lector, xa que a lectura fai o texto propio do lector. No caso das pezas de Nunca paraíso son todas elas das que implican completamente aos que as apreenden”.

A seguir DoCampo foi debullando comentarios sobre algunhas das pezas do libro que máis lle impactaron nas que se abordan temas principais como a soidade e a propia reflexión sobre o teatro, “que é o mesmo que falar da propia vida”. Rematou Xabier salientando que “ningunha das pezas do libro a viu representada pero acabo de ter o pracer de lelas”. “Este é un libro que elimina prexuízos sobre a lectura de textos dramáticos. A lectura de teatro é que a obra suceda en nós, que nos implique, aí está a verdadeira lectura, a que non sigue dicindo cousas de nós mesmos, como sucede en Nunca paraíso“.

XG00260101Comezou Manuel Lourenzo confesando que non era mérito ningún ter tantas pezas inéditas, “xa que non sei vivir sen o teatro, é a forma activa de vivir a vida, continúo escribindo e participando todos os anos nalgún certame, polo que se van acumulando pezas no escritorio”. “A finalidade do teatro é a escena, pero estamos nun país que aínda ten moitísimas deficiencias, tamén no eido teatral. Todos sabemos que estamos facendo teatro como se pode. Todos sabemos que e moi difícil contar con máis de tres actores. En Galicia desgraciadamente o teatro non se fai visible. E isto é grave xa que un país que non se pode expresar teatralmente non existe como tal. Non pode haber pobo ou nación sen teatro que represente todas as aventuras humanas nin xente que as exprese e que as crítica. Unha nación que non poida ter teatro, que non poida ter unha praza pública para expresarse e para debater as grandes controversias humanas, non existe como tal. En definitiva, sen teatro non hai país”. Rematou Lourenzo expresando a súa confianza no teatro.

Onte 1761: “Crónica Córnica”, a novela finalista do Xerais 2016

/en , , , , , /por

XG00267501Xunto á novela gañadora do Xerais 2016, chega estes días ás librarías tamén a finalista, Crónica Córnica, escrita por Francisco Coimbra, un galego de adopción, nacido en Madrid, hoxe profesor de Lingüística na Universidade de Paraná no Brasil. Unha novela sorprendente arredor da extinción dunha lingua, o córnico, no condado de Cornuallle, na illa de Gran Bretaña. Unha novela de personaxe colectivo encarnado en persoas de profesións moi diversass, como secretarias, profesoras,carteiras, pallasos e libreiros que adopta as formas dun relatorio polifónico e da crónica onde, por veces, é máis importante o non dito, o diálogo imaxinario, do que a voz directamente expresada. Unha obra que en cada páxina destila amor polas palabras e polas linguas, ao tempo que supón unha reflexión obrigada sobre a identidade e a represión lingüística. Crónica Córnica supón unha das máis orixinais achegas á narrativa galega actual, tanto pola incoporación dun novo narrador galego como pola novidosa temática abordada. Un texto moi valioso sobre o que volveremos.

Onte 1759: Presentación en Librouro d´«A ira dos mansos» de Manuel Esteban

/en , , , , , , , , , , /por

Vai ser moi difícil esquecer o sucedido no serán de onte en Librouro onde presentamos A ira dos mansos, a novela de Manuel Esteban gañadora do Premio Xerais deste ano. Máis dun cento de persoas desbordaron a libraría viguesa seguindo as intervencións da xornalista viguesa Marta Gómez González, membro do xurado que outorgou o premio, e do autor na súa primeira presentación. Un serán moi emocionante que aventura unha recepción entusiasta desta novela negra viguesa de profundo carácter social e ético.

Comezou o seu discurso Marta Gómez confesando que »empatizou decontado co personaxe de Carlos Manso» e que «a estrutura tan sólida de novela negra parecía ser dun autor consagrado». «Cando escoitei as primeiras declaracións do autor comprendín que esta non era unha novela, era –como el sinalaba– un tumor que tiña que ser extirpado». «A ira dos mansos non é só un exercicio literario, é un berro de impotencia, a literatura concibida como ferramenta. Mais iso non impide que a novela sexa trepidante, que ofreza unha atmosfera de Vigo como cidade portuaria moi ben reflectida». «Ademais, o protagonista é un policía vello co que imos empatizando grazas ao seu humor negro que che vai corroendo».

Marta Gómez continuou sinalando que a novela «era unha homenaxe aos traballadores das asociacións como Down-Vigo, representados no personaxe de Lorena». A presentadora detívose en salientar a importancia da filosofía na novela que propón un debate entre as doutrinas de Confucio e o imperativo categórico de Kant e o seu sentido da xustiza universal. Rematou Marta gabando o momento de lucidez do narrador para poñerse na cabeza de Pedro, un dos personaxes con síndrome de down, que «representa o presente absoluto, a vivencia plena, constituíndo unha forma moi lúcida de achegarse a estas persoas».

Comezou Manuel Esteban confesando que non era amigo de referencias persoais, aínda que eran inevitables para falar d’ A ira dos mansos. Relatou as circunstancias do nacemento hai trece anos do seu fillo Antón con síndrome de down e como a partir de entón nunca deixou por sentado o que sucedería no futuro, «desa ferida interior naceron os meus primeiros textos narrativos». A seguir leu un deles (que se recolle no vídeo desta anotación, gravado por Librouro) e explicou que a orixe do título da novela estaba nunha frase emblemática de Jose Saramago «deféndenos señor da ira dos mansos».

Manuel Esteban xustificou a súa elección da novela negra para expresar a súa intencionalidade tanto por ser lector do xénero dende a súa mocidade como pola ambigüidade moral que permiten as súas convencións. «Quixen ofrecer un policía filósofo, misántropo, visceral, que levase ao lombo un fato de prexuízos, mais que fose capaz de mudalos. Esta historia vai de cambiar. Tiven presente unha frase de Eduardo Galeano: “Somos o que facemos para cambiar o que somos”». Rematou Esteban expresando que o personaxe de Pedro é a razón deste libro, «a voz de todos os mansos do mundo».

Onte 1758: Homenaxe a Manuel Lueiro Rey en Vigo

/en , , , , , , /por

Homenaxe_Lueiro_Rei_Vigo_06-10-2016 (2)

XG00259301A presentación onte en Cartabón de dous libros de Manuel Lueiro Rey, Non debían medrar editado por Xerais e Novas crónicas dunha transición intransixente por Laiovento, constituíu unha humilde homenaxe viguesa ao centenario do autor nacido en Fornelos de Montes e afincado no Grove. Un serán no que lembramos a edición de Vigo en tres paisajes, coidada por Lueiro días antes do seu falecemento en 1990, na que recolleu os Sonetos a la ciudad de Vigo, polos que obtivera en 1960 o primeiro premio dos “Juegos Florales” vigueses. Ramón Nicolás, o editor literario das dúas obras e incansable motor da Causa Lueiro,sinalou que estes trece poemas eran “os mellores sonetos escritos á cidade de Vigo” e salientou a importante vinculación do seu autor con Vigo, esa cidade “punxente, coa fronte erguida”, convertida “hoxe na abella da ribeira”.Escritor humanista, esixente na defensa das súas conviccións democráticas, Lueiro comprendeu os alentos e esperanzas dunha cidade “dos traballadores do martelo, da roda e da máquina”.

Onte 1757: A gran novela sobre Castelao

/en , , , , , , , /por

Casa_Casares_Qurioga_05-10-2016 (2)

Intensa sesión literaria a que vivimos onte na Casa Museo Casares Quiroga da Coruña onde se presentou O encargo do señor Castelao de Luís Rei Núñez da man de Xesús Alonso Montero, presidente da Real Academia Galega, e Xulio Ferreiro, alcalde da Coruña. Unha obra que foi cualificada polo presidente da Academia como “a gran novela sobre Castelao” e polo alcalde da Coruña “como a visión do Castelao cidadán, un ser humano que fixo da súa vida un exemplo de dignidade”.

XG00258201Comezou o seu discurso Alonso Montero salientanto a importancia da personalidade de Castelao, “tan fecunda na súa fraxilidade, e ao mesmo tempo tan plural, que pertence ao noso país e tamén ao patrimonio da humanidade”. Alertou, despois, que o de Luís Rei Núñez “era un libro perdurable, estamos diante dunha novela,non dunha biografía de Castelao”. “É unha novela na que os episodios protagonizados por Castelao son episodios que se deron. Desque morreu Valentín Paz Andrade non sei de ninguén que nos teña ofrecido tantos datos e tan precisos sobre Castelao como Luis Rei nesta obra”. Advertiu don Xesús que “esta é unha novela na que o autor permite que os personaxes tomen as súas decisións. Quen lea este libro lerá o 99% de cousas sobre Castelao que son certas. Sobre Castelao e as súas relacións Luís Rei sábeo todo. En definitiva, lendo nestas páxinas quedei asombrado pola erudición do autor e disposición dos acontecementos de ficción”.

Comezou o seu discurso Luís Rei Núñez agradecendo as moitas persoas que o axudaron na preparación do libro, especialmente a Carlos Portomeñe. Referenciou despois o lugar da presentación, a casa de Casares Quiroga con algúns espazos coruñeses da novela, como o número 31 desta rúa Panaderas, onde no cuarto piso o pecé tiña un piso clandestino ou a proximidade do cárcere da Coruña onde foron fusilados José Gómez Gayoso e Seoane.”No libro ten moita presenza a cidade da Coruña, onde suceden cousas determinantes do que aquí se conta. A Coruña xa estaba presente en Expediente Artieda, na que se fia un retrato da Coruña popular, a que sofre. Tamén estaba n´ O señor Lugrís e a negra sombra, onde se retrataba a Coruña da bohemia, que sobrevivía nas marxes que permitía aquel réxime dictatorial. Agora volve coa Coruña da primeira década da ditadura”.

Luis Rei sinalou que “O encargo do señor Castelao é un libro histórico, pero é unha novela”. “A historia que a min me interesa e a guerra dos nosos avós, onde está a raíz do noso tempo. Todos os narradores queremos ser tusitalas, contadores dunha historia na que podemos permitirnos erros e serendipias. Manexamos varias historias que van chocando, de xeito que algunha require unha atención máxima. Aí é onde arrinca un texto, a súa epifanía, cando prende o lume. Nesta caso cando na mente de Castelao aparece o dilema moral que expresa o ánimo de vingarse”. “A novela é política, escrita desde alguén que cre na xente do común, na tendencia actual de desacralizar a unha figura como a de Castelao, na que cabe preguntarse se cheiraba só a auga bendita. Porén, Gayoso é o anxo escuro do libro. A pregunta que cabe formularse é se ese personaxe tan expeditivo nos métodos só cheiraba a xofre”. “A lección que podemos tirar é a da necesidade de mudar o mundo, afastándonos da moral cataventos, do camaleonismo, a parte dun certo adanismo, cando a xente se acustumou nalgunhas ideoloxías a manter silencio, froito do medo a expresarse, algo que seguimos padecendo neste tempo».

Rematou Luís Rei Núñez falando do novela como artefacto literario e das etiquetas utilizadas para clasificar autores, obras e xéneros. “Todo funciona nas fronteiras, como dicía o verso de Carlos Oroza, ‘dejad que el trigo crezca en las fronteras´. Como sucede coa augas das rías, as cousas, as persoas, as ideas contamínanse unhas con outras. Nesas augas híbridas sitúase esa novela. As novelas son o alimento da xente ás que o mundo non chega. Prefiro repartir dúbidas a certezas”.

Onte 1756: A novela galega do holocausto

/en , , , , , , /por

XG00162201Resultou onte moi emocionante a presentación no Liceo de Ourense d’ O amor nos escuros días de Birkenau, a segunda novela de Alberto Canal.Trasa proxección do booktrailer, na súa versión longa (catro minutos) e a intervención do editor, o fotógrafo Rubén Vilanova, que colaborou con Canal na portada e na preparación do booktrailer, relatou a súa visita a Auschwitz e a Birkenau e a reflexión que esta experiencia estremecedora lle provocou.

“Birkenau era un campo de exterminio de 5 quilómetros cadrados, onde foron asasinadas un millón de persoas en dous anos (arredor de 1942). Organizado en naves dunha soa xanela, rodeadas de arame de espiño electrificado, que usaban os reclusos para suicidarse, constaba de catro crematorios e cadansúa cámara de gas, con capacidade para 2.500 persoas por turno. Cando estás alí e repasas todas estas cifras é imposible non preguntarse como foi posible que ocorrera algo semellante nun tempo non moi afastado”.

“Comprobas como os nazis procuraban a deshumanización completa dos reclusos, aos que rapaban e quitaban todos os obxectos persoais, até non ser capaces de identificarse. O seu obxectivo era cousificalos”. “Cando estás en Birkenau non entendes como é posible que en tres liteiras puidesen vivir corenta e cinco persoas”.

Alberto Canal, despois, leu un texto titulado “Contar o Holocausto”, no que explicou a orixe desta novela, nunha viaxe a Auschwitz e na necesidade no momento actual de seguir embrando o holocausto, “cando vivimos en Europa o auxe do filonazismo”. Insistiu Canal na súa intencionalidade de ofrecer unha novela de sentimentos, onde houbese lugar para o amor, a solidariedade e a resistencia, mais tamén o odio e o individualismo”.

Onte 1753. Ramón Nicolás en Bueu

/en , , , , /por

NOvas_Collazo_Nicolas_30-09-2016

Acompañamos onte a Ramón Nicolás na presentación d’ O espello do mundo en Bueu, acto organizado pola sempre dinámica Librería Miranda. Foron as presentadoras as escritoras e profesoras  Iria Collazo e Lucía Novás, alumnas no seu día do autor, que fixeron dúas lecturas moi luminosas da novela.

Iria Collazo destacou a exhaustividade do traballo da documentación da novela que permitu que as dúas protagonistas, Ona Guiomar Méndez e Hildegarda von Bingen, sexan tan próximas á lectora. «A fluidez da narración fai que nos insiramos na súa relación, abordada dende unha óptica feminista, como toda a novela». «A empatía con elas é moi de agradecer. Son personaxes afoutas, valentes, nunha época que non era propicia para as mulleres que ostentaban poder». «Mulleres que comparten a súa sabedoría, os seus coñecementos sobre o campo, sobre a súa identidade e sobre o seu propio traballo». Collazo sinalou que na novela atopara concomitancias con Herba moura de Teresa Moure e Circe ou o pracer do azul de Begoña Camaño. Confesou que recoñecera a Ramón na utilización dun léxico coidado, marabilloso, «capaz de conseguir que a obra funcione de forma independente». «Foi un verdadeiro pracer ler esta novela», concluíu.

Lucía Novás destacou que a novela abordaba o mundo dos cenobios femininos do século XII, cando as mulleres xa perderan certo poder, aínda que pervivían estes mosteiros como o de San Pedro de Ramirás, onde está localizada a novela. Detívose en salientar a figura de Hildegarda von Bingen, «creadora da lingua ignota, experta en botánica, protomedicina ou ilustración, unha figura fascinante que recupera Nicolás». Concluíu confesando que para ela «o mellor da novela son os textos sobre os seres máxicos, o dragón e o unicornio, onde Ramón Nicolás expresa o seu carácter de poeta».

Onte 1752: “O espello do mundo” de Ramón Nicolás en Cartabón

/en , , , , , /por

XG002465013Xuntámonos no espazo agarimoso da Libraría Cartabón para presentar O espello do mundo e celebrar que a novela de Ramón Nicolás fose reeditada dous meses despois da súa aparición. Na primeira das intervencións, o escritor Xoán Carlos Domínguez Alberte salientou que foi en Escudeiros, parroquia do Val de Ramirás, onde xermolou este proxecto literario de Nicolás. A seguir, María Reimóndez confesou que cando soubo do contido da novela non puido evitar “a súa prevención sobre aqueles homes que se apropian de mulleres para protagonizar as súas novelas”, mais que cando a leu comprobou que “no caso de Ramón Nicolás este perigo de apropiación estaba evitado tanto pola súa capacidade grande para escoitar, para establecer empatía co que se escribe e cos seus espazos, como pola estrutura utilizada na construción da novela, facendo explícita a ollada dun personaxe masculino, neste caso Martiño, que funciona como  mediador na exploración de conflitos de poder como os vividos por Ona Guiomar e Hildegarda von Bingen”.

Reimóndez engadiu, ademais, que na novela de Nicolás aparecía “un compromiso explícito para non evitar certos temas, como a sexualidade e o lesbianismo”. “Esta é unha novela que fala do coñecemento, das mulleres como coñecedoras e depositarias do saber que trae ao presente figuras como a de Hildegarda, unha muller sumamente polifacética. Un amor polo saber que está presente no intercambio epistolar entre as protagonistas “. “A escrita da novela é moi coidada e fainos recordar a de Begoña Camaño”. Rematou María Reimóndez dicindo que “esta é unha novela na que un autor non ten medo ao mirar ao espello e mirar as mulleres”.

Onte 1751: Presentación de “Non hai outro camiño” de Isaac Xubín

/en , , , , , /por

Magnífica presentación a do serán de onte en Pontevedra de Non hai outro camiño de Isaac Xubín. O presidente do Ateneo, Xaime Toxo, a profesora Ana Acuña e o escritor Anxo Angueira salientaron o valor deste poeta, narrador e tradutor cosmopolita, “un deses autores imprescindibles que sabe ficcionar o seu país”e a importancia desta súa primeira novela que cualificaron de estimulante, extraordinaria e poderosa.

XG00247501Ana Acuña comezou confesando “a súa sorpresa e admiración polas moitas calidades da novela”, “tanto polo coidado e esmero co que está escrita, polo compromiso coa terra do seu autor, polo seu coñecemento das máis diversas áreas do saber, dende a bioloxía, as matemáticas, pasando polo deporte, até a gastronomía”; “unha novela que, ademais, sitúa a Xubín a carón de autores fundacionais da nosa literatura galega como Méndez Ferrín”. A seguir, Ana Acuña identificou osdous fíos da novela: o primeiro, o dos personaxes, individuos sen recordos, usuarios de espazos de paso, de diversión, pertencentes a dous grupos sociais moi diferentes; o segundo, o dos espazos, Staro Selo, a cidade de beiramar, e a Zadruga de Vasari, un espazo rural, onde se formaron os protagonistas. Rematou Ana Acuña analizando a tipoloxía de personaxes, afirmando que “a pesar da atmosfera de alienación e opresión, a novela deixa un recendo de esperanza”, aventurando que “imprimirá unha forte pegada na historia da literatura galega”.

Comezou Anxo Angueira sinalando que Non hai outro camiño era “un libro extraordinario, unha novela poderosa, inserida nunha tradición histórica de vangarda, na liña iniciada porr Gonzalo Rodríguez Mourullo en Memorias de Tains, unha ficción política, na que debaixo estaba a Guerra Civil, contestando a visión que tiña Ramón Piñeiro da literatura galega, baseada nos principios de lirisimo, paisaxe e humor”. “Esa doutrina foi contestada por mozos como Mourullo, irrompendo como Nova Narrativa Galega. Esta novela de Xubín é filla desa tradición, da narrativa que quixo romper con esas directrices de Piñeiro. Unha novela que como aquelas obras da NNG establece un diálogo da literatura galega coa literatura universal, como fixo Camilo Gonsar en Cara a Times Square. Novelística do extrañamento, do obxectalismo, novelística citadina, dominada polo desexo, a paixón e a violencia. Unha liña que de Mourullo continúa en Ferrín, Queizán, Gonsar e, na actualidade, en Cid Cabido, narrativa caracterizada por un estilo directo, potente, seco, que nos vai encadeando na engrenaxe da formigoneira facendo masa de porlan e masa de pan”.

“Para procurar ese extrañamento -seguiu Anxo Angueira- Isaac utiliza o procedemento do Pai Sarmiento, o da onomástica,que introducía nomes populares, a liña que tamén seguiu Blanco Amor na Esmorga. Sen embargo, a de Isaac é distinta, buscando nomes que non son familiares, que nos extrañan, nomes eslavos que producen un fenómeno especular cando se mesturan con outros convencionais para nós como Picallo ou Martínez. Un procedemento que Isaac comparte con Ferrín, que xa o utilizara en Retorno a Tagen Ata ou en Bretaña esmeraldina“. “A novela de Xubín é unha ficción literaria e política, na que está presente unha obsesión do autor pola Filoloxía e polas linguas, unha preocupación polo vocabulario, mesmo o mariñeiro”. “Non hai outro camiño é unha novela vinculada con outras dúas obras de Ferrín, Elipsis e outras sombras e  Arrabaldo do norte, onde explicitamente aparece o nome de Staro Selo, obras ambas as dúas que falan da alienación, a de inviduos presos por un estado de cousas”.

“O feito de que nada mude en Staro Selo expresa que esta é unha obra incardinada na imaxe da espiral, que nos atrapa. Esta é unha narración especular, unha ficción política sobre a Galicia de hoxe, relacionada co estado de cousas social e política do mundo actual”. “Máis tamén está presente na obra a paixón gastronómica do autor, como investigador na cultura culinaria, un eido fundamental da nosa cultura”. “Como presente está a violencia exercida polo poder dunha minoría favorecida polo silencio cómplice dunha maioría inmensamente covarde. Unha sociedade onde uns ditaminan e outros dinamitan, o que amosa que alí hai resistencia”. “Na novela configúrase unha rede de personaxes, que aparentemente aparecen soltos, mais o final o lector vai xuntado, creando un tecido, o texto”.

“Na novela de Xubín hai un discurso sobre a identidade, concibida como algo que non está dado, como un proceso, un camiño; a identidade a estamos construíndo, vímola facendo”. “O leitmotiv da novela é o porlan, a cidade toda de Staro Selo está solificada por este porlan, unha masa que se estende, que via ocupando todo, acabando por todo o que ten por diante, unha das grandes metáforas deste novela dun autor que se adscribe aos escritores comprometidos coa función poética da linguaxe. Esta repetición constante do porlan enfróntase o latexo do monte dos cabalos ceibos”. “Unha novela, ademais, que ten como tema principal a soidade, xa que todos os personaxes respiran, beben soidade”. Rematou Angueira salientando o determinismo xeográfico e politico presente no propio título, Non hai outro camiño: hai que darlle unha volta a este mundo, responder a un estado de cousas”.