Participar no deseño da cidade

No artigo da semana en Faro de Vigo reclamo a participación cidadán no deseño da cidade:

No debate sobre o proxecto de rexeneración urbana do Casco Vello, celebrado a pasada semana polo Consello da Cultura Galega en Vigo, tanto os ponentes como os participantes, que encheron o salonciño da Casa Galega da Cultura, insistiron na importancia da participación cidadá neste proceso histórico de mudanza urbana. Fixérono moi ao fío dalgún dos fracasos que os proxectos de recuperación do Casco Vello  tiveron na súa relación coa intervención Abrir Vigo ao Mar das Avenidas como polos temores que hoxe suscitan as actuacións públicas anunciadas para os bordos do Casco Vello, sexa a peonalización da Porta do Sol e a construción dun túnel baixo a rúa Elduayen, como a salvación da Panificadora como contedor cultural, social e de lecer, sen esquecer a intervención privada no Barrio do Cura.

Actuacións urbanísticas de enorme transcendencia en espazos urbanos de privilexio, chamadas a modificar o que hoxe son iconas do Vigo Vello (e da propia cidade), mudanzas profundas das que pouco máis se coñece que algunhas infografías espectaculares presentadas polo alcalde aos medios, que máis alá de enxergar expectativas, moi pouco aclaran sobre cal vai ser o futuro de cada unha delas. Anuncios que poden ser máis ou menos cribles, como sucede coa da Porta do Sol, xa que depende en boa medida da dispoñibilidade orzamentaria do concello e cuxa aprobación, superados os trámites de Patrimonio, estaría asegurada pola ampla maioría coa que conta o equipo de goberno. Circunstancias facilitadoras, porén, que nin aseguran a posta en marcha do proxecto nos prazos anunciados nin a súa acollida favorable pola maioría cidadá, mais aínda cando descoñece o seu alcance e os efectos que provocará na mobilidade da cidade.

Sucede algo semellante co proxecto de recuperación da Panificadora. Cóntase coa participación da Zona Franca e aseguráronse os seus usos públicos (o que constitúe, sen dúbida, un feito que merece ser aplaudido), mais o feito de que fosen variando ao longo de diversos anuncios do alcalde provoca unha desconfianza inevitable sobre a credibilidade da actuación. Moito máis aínda cando sempre se asegurou que a Panificadora mantería a súa fasquía arquitectónica e contaría como cerna dos seus contidos como factoría cultural coa Biblioteca do Estado –que para vergonza da cidade leva xa once anos procurando un espazo onde instalarse (contando con previsión nos Orzamentos do Estado)–, mais que agora noutra reviravolta (anunciouse con anterioridade na Escola de Artes e no Auditorio Beiramar) se presenta tamén como peza central da actuación prevista pola alcaldía na rúa Lalín, onde se pretende ubicar nun edificio singular e aproveitar os xulgados actuais para trasladar as instalacións do CEIP Altamar e as sedes de colectivos diversos. Un «ágora cultural e educativa» que completaría a remodelación e peonalización parcial anunciada da praza de Travesas.

Sucede outro tanto co proxecto, resucitado no verán, do Barrio do Cura no que se anunciou se recuperaría o plan inicial do arquitecto Alfonso Penela que, ademais de amplas zonas de equipamento publico, contempla a construción de vivendas (das que o 30% serían para vivenda protexida), un aparcamento e unha ampla zona comercial. Intervención para o Barrio do Cura, anunciada en 2004 e paralizada dende hai máis dunha década, por dificultades financeiras da promotora, que mudou de propietario en varias ocasións, mais tamén polas trabas que supuxo a sentenza de 2016 ao recurso da Casa de Caridad del Hogar San José que anulaba o PEPRI da zona. Galimatías urbanístico e financeiro, que mantén nunha situación de degradación insoportable a edificación do que foi o vello asilo, como a unha parte das vivendas da rúa Llorente, agardando por unha modificación puntual do PXOUM (1993), hoxe vixente, o que abriría a xanela para o inicio da intervención.

Proxectos urbanísticos, algúns estratéxicos para o Vigo de 2050, como algún outro que aventuro será coñecido nas vindeiras semanas, cuxo anuncio podemos entender na dinámica propagandística aberta pola carreira das municipais da vindeira primavera. Mais proxectos, en todo caso, que tras a anulación do PXOM (2008), e a complexa situación urbanística que isto supuxo para a cidade, deberían ser expostos ao público e sometidos a un amplo debate cidadán no que puidesen participar entidades profesionais, veciñais e cidadáns a título individual. Un debate aberto coa intención de valorar a conveniencia e alcance destes proxectos, no que continúa sendo esencial o papel dos medios de comunicación locais, que coa súa información poderían ofrecer un contrapunto sereno e fiable. Ademais de administrar o seu voto, os cidadáns e as cidadás teñen o dereito de participar no deseño do futuro da súa cidade.