Onte 2145: «Mil palabras para Cen Luzes»

Bo serán*.

En nome da Fundación Luzes, benvidas á festa na que celebramos os primeiros cen números da revista Luzes, un centón, unha proeza colectiva que ben merece un concertazo de Radio Océano. Agardamos que compartades un bo serán neste espazo de privilexio da Fundación Luís Seoane, a nosa anfitrioa, presidida por Inés Rey, alcaldesa da Coruña e dirixida por Silvia Longueira, ás que agradecemos como ao seu cadro de persoal a súa acollida e colaboración para celebrar este encontro.

En decembro de 2013 apareceu o primeiro número de Luzes, despois de seis meses da publicación daquel memorable Cero con mulleres con cousas na cabeza. Concretábase así, en 130 páxinas o proxecto de Xosé Manuel Pereiro e Manuel Rivas, unha angueira que cociñaron a lume manso durante case catro décadas de amizade e xornalismo militante, promovendo tentativas con historia, dende aqueles catro números de Loia que en Madrid compartiron con Lois Pereiro e Antón Patiño, ou con La Naval, Luces de Galiza ou a ilusionante e transgresora Bravú de fin de século.

Porén, Luzes, a diferenza dos anteriores, naceu como un proxecto profesional, como unha publicación de xornalismo mensual, ao xeito das cabeceiras internacionais. Un proxecto de xornalismo máis demorado, máis lento, máis narrativo, enraizado sobre os xéneros clásicos da reportaxe e da entrevista, non circunstanciais, e da opinión non sectaria. Rivas e Pereiro apostaron en Luzes, en definitiva, por un xornalismo de fondo feito por xornalistas e fotoxornalistas, un mensual impreso en lingua galega, que dende o inicio non renunciou a súa hibridación dixital e que dende 2018 desenvolve un proxecto paralelo como luzes.gal.

Aquel primeiro número de hai oito anos, ademais de presentar a estrutura de seccións que se mantería ao longo dos cen números que celebramos –as reportaxes, entrevistas, o caderno cultural República, os debates intrépidos, os sete estralos, as ceibas de opinión e os espazos fotográficos de profundidade de campo, cartafol e o retrovisor–, abría co primeiro manifesto, «Prendamos as luzes», un texto no que os fundadores  concretaban as súas intencións:

«Queremos prender unha fogueira de ideas, axuntar vontades e voces e convocar xente do común ao seu redor, á calor de historias que falen de novos rumbos». «Gustaríanos ser un facho que alumee entre a néboa que atolda a información. Queremos ser refuxio para lectores e xornalistas. Aspiramos a ser antídoto do silencio. Queremos coidar o xornalismo que di as cousas como foron. Eliximos andar ás ceibas.»

Dende aquel primeiro número, publicado en tempos de crise, unha audacia, estas luces de longo alcance foron conformando unha comunidade de xornalistas e lectores que mes a mes amantou un espazo de esperanza. Como sinala o manifesto do número do centenario: «Luzes é un soño dun grupo de inadaptados a ese conformismo que en Galicia se confundía coa atmosfera.» Cen Luzes que debuxaron un espazo aberto de creatividade e esperanza que se derrama polas marxes.

Un espazo habitado por unha irmandade lectora, loitadora e festeira capaz de roubar o silencio, collendo as palabras a Luís Pimentel, presentes tanto no primeiro manifesto como no centésimo. Si, xuntámonos para roubar o silencio, para afirmar o xornalismo como un ben necesario, non como un algoritmo do poder, para celebrar, como sinalou Rivas, unha revista que é «unha dorna ceibe sen amo que ben capea o temporal».

Permitídeme como editor en lingua galega que fun que mude a ollada do discurso, compartindo algúns datos que retratan estes cen primeiros números de Luzes, a maior parte deles tan sorprendentes como extraordinarios:

100 números publicados durante 97 meses, dos cales 80 foron entregas ordinarias en encadernación americana e 20 especiais monográficos grampados.

9.086 páxinas publicadas e máis de once millóns de páxinas impresas, que ocuparían máis de 330 km.

100 manifestos, cen.

Máis de 12.000 fotografías e 1.000 ilustracións publicadas.

Arredor de 400 reportaxes, case 300 entrevistas e 800 artigos das seccións literarias.

Nove libros publicados, sete deles recompilatorios de textos da revista.

Máis dun millóns de páxinas vistas no último ano en luzes.gal, o espazo dixital de indiscutible referencia da información e opinión en galego.

E para min a cifra máis importante: máis de 1.000 colaboradoras, entre xornalistas, fotógrafos, subscritoras, entre elas xa máis de cen bibliotecas en todo o mundo, que conforman esta comunidade lectora.

Valeria Pereiras, coordinadora da revista até o número cen, na entrada da entrevista que realizou a Pereiro e Rivas, salientou que «Luzes era un experimento máis que consolidado». Unha fórmula que non ten outro segredo, en palabras de Pereiro, que a lealdade «entre o xeito de facer cada número e a recepción do seu lectorado fiel.» Un urdime artesán tecido cada mes como unha fantasía posible grazas ao esforzo teimoso do equipo de edición e xestión dunha publicación que non conta con máis apoio co do seu lectorado e duns anunciantes comprometidos.

Superar esas limitacións e ampliar o perímetro da comunidade de Luzes son retos para os vindeiros meses. Como sinala Ana Luisa Bouza, administradora de Luzes dende 2016, «transformar Luzes nun multiverso» é a tarefa inmediata, consolidar e experimentar diversos formatos comunicativos, na edición e na web, «superando os límites cómodos, por coñecidos, para entrar noutros espazos de risco.»

Anímovos a que compartades estes anceios de Luzes contribuíndo a darlle pulo ás subscricións da revista entre as vosas amizades e persoas coñecidas, apoiando na rede a visibilidade do noso espazo, participando nas actividades organizadas pola Fundación Luzes, un universo paralelo con dinámica de seu, no que con diversas iniciativas como o Observatorio da Reconstrución ou o Premio de Fotoxornalismo Pablo L. Orosa, tratamos de fortalecer esta comunidade lectora e activista.

Parabéns, pois, aos responsables desta proeza colectiva capaces de ofrecernos a revista que queremos ler. Aos codirectores, ás coordinadoras destas cen Luzes, ao cadro de maquetación e deseño, ao comité de redacción, ao cadro de administración e publicidade, ao consello editorial e a empresa Tórculo que agarimou a fabricación destas millóns de páxinas. Mais e sobre todo, parabéns aos lectores e lectoras por apoiar o xornalismo que os xornalistas de Luzes quixeron escribir.

Remato.

Aquel primeiro número de Luzes adiantaba nas páxinas de creación un texto d’ A viaxe de Gagarin, a novela de Agustín Fernández Paz, tamén o primeiro subscritor de Luzes, a quen homenaxeamos esta semana na Coruña. Á súa memoria, como á de Xabier DoCampo, Fermín Bouza, Lino Braxe, Esteban Yáñez e Pablo L. Orosa, membros da tribo de Luzes, dedicamos a tribo de Luzes unha lembranza saudosa neste serán de celebración.

Por outras cen Luzes máis!

[* Discurso lido na Fundación Luís Seoane o 19-02-2022 con motivo da celebración da publicación do número 100 da revista Luzes.]