Conspiración lectora

Despois da entrevista da tarde de onte coa Conselleira de Educuación e da reunión da comisión da Mesa polo Libro da mañá de hoxe, onde abordamos os criterios de modificación do texto do plan da lectura, non teño dúbida do certeiro da análise de Rogelio Blanco: en Galicia tamén padecemos a doenza da indixestión editorial e da indixencia lectora (grazas, Juan polo oportuno enlace).
É decepcionante que boa parte do traballo dos editores galegos consista en acudir a San Caetano, unha e outra vez, para disertar alí sobre a importancia que para o benestar e o futuro da sociedade galega supón contar cunha sólida base de lectores, convertir a lectura no núcleo e no ADN da educación ou para reiterar enfaticamente o interese para o país de contar cun sector editorial viable empresarialmente. Sempre saio deses despachos e salas de xuntas coa mesma sensación: somos acollidos polos responsables do goberno con moi boas palabras e intencións, aínda que, se aos feitos nos remitimos, sendo moi escasamente valorados. É moi triste ter que recoñecer que despois de case catro meses da toma de posesión do goberno bipartito, os ventos do cambio e do tempo novo prometido aínda non chegasen para apoiar, sequera diplomaticamente ou con algunha medida efectiva de compromiso, o sector do libro en Galicia.
No seu último libro, José Antonio Marina e María de la Válgoma propoñen poñer en marcha unha conspiración lectora (lese coma unha noveliña marabillosa) do conxunto da sociedade. Participar activamente na organización desta conspiración da sociedade civil semella a única revolución posible, a menos que os editores pretendamos deixarnos morrer languidamente no conformismo que se nos propón.

Profesorado e lectura

No artigo da semana propoño que a lectura e a dignificación do profesorado sexan considerados eixos principais do debate sobre a Lei Orgánica de Educación.

Utilidade social da lectura

Traduzo unha frase de Alberto Manguel que deixa nun comentario agarimoso Txetxu Barandiarán:

  • Creo que non existe unha forma eficaz de difundir a lectura que non pase pola conciencia da súa utilidade social; os políticos terían que explicar qué libros len para tomar as súas decisións. (Alberto Manguel; La Vanguardia, 29-04-2004)

Syntagma 1

Recibín hoxe o primeiro número de Syntagma, a revista anual multilingüe do Instituto de Historia del Libro y de la Lectura. O deseño da portada e interiores de Alberto Corazón é soberbio, unha auténtica alfaia da arte da edición e exemplo paradigmático da disposición da maqueta segundo a composición áurea.
Interesoume a monografía sobre os dous sistemas editoriais canadianos, o francés e o inglés. Mágoa que non se poida consultar na rede.

A cruz da lectura

Vía Libro de notas leo un interesante artigo de Javier Aranda Luna sobre a lectura en México. Propón un debate de interese para nós: aumentar a dotación bibliotecaria pública vai supoñer unha mellora dos índices de lectura? Confrontando os índices de lectura de Xapón (91% da poboación) e de Alemaña (60%) cos de México (aínda moi inferiores aos nosos) conclúe preguntándose se isto non se deberá á que a herdanza católica de non ler estará causando estragos. Un debate suxestivo: cales son as razóns profundas dos nosos baixos índices de lectura?

Len os políticos?

Náufrago propón un debate entre os tres candidatos sobre literatura. Confesa que é unha fantasía electoral. Eu entendo que é unha proposta tan oportuna como necesaria. Se o actual presidente e Touriño accedesen a celebralo (Quin, afortunadamente é o único que comparece), sería unha proposta moi clarificadora sobre quen é quen.
Teño o convencemento de que os políticos que non leron na súa vida un cento de novelas (canto menos cinco por ano, a media dun lector avezado) e medio cento de poemarios dos imprescindibles dificilmente van ser capaces de ofrecer e comunicar con verosimilitude un imaxinario ilusionante aos seus electores (diso trata a política, de propoñer esperanza e consolo, moito máis ca de xestionar un orzamento).
Neste campaña non se fala apenas de cultura nin de libros (a non ser para prometer a gratuidade dos de texto) nin, sequera, se enuncian promesas de caixón como aumentar a dotación bibliotecaria pública por habitante (estamos moi por baixo da media recomendada pola UNESCO) ou investir un euro anual por habitante na promoción da lectura.
Creo que non se fai, por que, con honrosas excepcións, a maioría abrumadora dos candidatos e candidatas len moi pouco ou, sinxelamente, nunca o fan (cal será a última novela galega que leron Méndez ou Alberto?). A cultura en Galicia continúa sendo para a maior parte dos políticos un adorno de culturetas nacionalistas, cando, non é novidade ningunha, que na actual sociedade da información está chamada a converterse nun sector económico estratéxico.
Gostaría coñecer cal é o programa dos tres candidatos sobre a industria cultural e a sociedade da información en Galicia (refírome ao que din nos mitins, non ao que escribiron os especialistas do ramo nos tochos). Sería moi clarificador sobre cal é a súa aposta auténtica polo futuro.

Lector tradutor

O lector ideal é un tradutor. É quen de desmiuzar un texto, retirarlle a pel, cortalo ata o miolo, seguir cada arteria e cada vea, e logo poñer en pé a un novo ser vivinte (Alberto Manguel).
Unha reivindicación moi apaixonada do labor do tradutor, traballo non sempre valorado como merece por editores e crítica.
A cita está tirada da páxina da confederación de libreiros. Un sitio moi recomendable para obter información sobre a actualidade do mundo do libro. Incorpóroo aos meus enlaces.

Lectura europea

Por fin atopo datos fiables sobre a lectura e o consumo de libros nos países da Unión Europea. Este eurobarómetro da lectura (datos da Unesco) amosa unhas diferenzas enormes entre uns países e outros. Con eles reafírmome na tese, que intuitivamente defendín nalgunhas entrevistas, de que os hábitos de lectura son unha cuestión de temperatura (os europeos que máis len son suecos e fineses; o maior índice de libros editados por habitante téñeno os islandese): a menor temperatura media maiores índices lectores e de edición de libros. Acaso funciona esta correlación en Galicia? Será outros dos sinais diferenciais?

Clubes de lectura

Onte os membros da Comisión do Libro rematamos o texto do Plan de lectura. Nesta nosa derradeira xuntanza apareceron un turbillón de propostas e iniciativas moi interesantes. Hai dúas das que quedei singularmente feliz que se incluísen: a creación dunha Oficina da lectura (recuperando o noble termo empregado polos editores de incunables), como entidade de xestión do plan, e a promoción de Clubes de Lectura.
Estes clubes son pequenas sociedades de lectores sen fronteiras que comparten mensual ou quincenalmente as súas lecturas. Estes espazos de tertulia e debate de persoas que len un mesmo libro, baixo a tutelaxe dun monitor ou coordinador, van tecendo a modiño unha comunidade de lectores participativos e críticos. Clubes que se forman en bibliotecas, asociacións, librarías, cárceres ou na mesma rede, organizándose por idades, xéneros, idiomas…
As listas de libros que se len nestes clubes deberían ser publicitadas polos medios, constituíndo un indicador das tendencias de lectura, seguramente, máis fiables que as elaboradas a partir das vendas das novidades en librarías.
Magnífico o texto de Emili Teixidor que atopei propoñendo estratexias e razóns para fomentar o desexo de ler. Dá moitas pistas razonadas para entender as conviccións profundas do comportamento lector, complementando a proposta clásica de Gaarder recollida no seu traballo “libros para un mundo sen lectores“.
Débolle á familia o descubrimento desta axenda culinaria. Un blo onde se mesturan gastronomía e literatura (receitas e artigos de reflexión sobre a cociña galega e a súa historia) preparada polo responsable de www.colineta.com. Un blo moi saboroso, si, señor.

Lectubarómetro 2004



Óscar Villán, Can de palleiro, 2004

Recibo da Federación os documentos do Barómetro sobre a Lectura 2004, do que tiña noticia a semana pasada. Merecen ser estudados con vagar, xa que por vez primeira reflitense datos sobre os comportamentos lectores en galego. Atopo datos para anotar.
  • Galicia posúe unha media de lectores lixeiramente inferior á media do Estado.
  • Un 33,4 % dos lectores galegos manifesta ler habitualmente en galego.
  • O lector medio le de 2 a 8 libros por ano.
  • O 91,5% dos lectores motiva no lecer e no entretemento a súa primeira razón para ler.
  • A recomendación dos amigos (60,8%) é primeira motivación para a compra de libros.
  • O 90,9 % dos lectores de literatura escolle a novela como o seu xénero preferido.

Por estes datos semella que o perfil do lector medio en España (as lectoras son máis cos lectores, outro dato a anotar) é o dunha persoa que le media ducia de novelas, que lle recomendan as súas amizades, co obxecto de pasar un rato entretido. Afondaremos neste perfil e nas súas consecuencias.

Intuición

Por fin!!! Hoxe asinei o contrato internacional que perseguía desde hai semanas. Desde entón teño a intuición de que esta obra (da que teño referencias paratextuais inmellorables sobre a súa recepción no Reino Unido) vai ser en galego algo grande. Estarei errado? Traducir textos contemporáneos (este apareceu no verán) para o galego é unha estratexia por acometer con decisión. A edición faise destas apostas. Unha cuestión de fé?