Onte 1966: «O lobo con botas»

/en , , , , , , , /por

Unha das sorpresas recentes da nosa lix é a irrupción dos álbums de El Hematocrítico e do ilustrador Alberto Vázquez subvertindo coa ferramenta da retranca os contos tradicionais do gato con botas e o lobo feroz. Tras o extraordinario debut de Feliz Feroz. O lobiño riquiño (2016), ao que seguiu Axente Riciños (2016), os coruñeses regresan este mes ás librarías coa súa versión d’ O lobo con botas, un conto precioso sobre os perigos do consumismo. Os plans tan bos do Lobo Feroz levarano a facer magníficos negocios entre os pequenos de cinco a doce anos. O gato con botas, o rei do bosque, axiña quere participación pola utilización da súa imaxe, o que provoca importantes problemas. Xaora, coa axuda do seu sobriño, o lobiño riquiño, Feroz vaille dar unha boa volta a este bosque onde habitan xigantes, dragóns, bruxas e outros mangantes. Utilizando o recurso da deconstrución do conto popular e achegándose a un humor nonsense de orixe carrolliana El Hematocrítico e Alberto Vázquez ofrecen un relato engaiolante que vai dar moito que contar, rir e pensar.

Onte 1964: Referentes xeracionais

/en , , , , , , /por

Como sucedera a pasada semana na libraría Moito Conto da Coruña, a conversa que mantiveron onte en Librouro Ledicia Costas, Antonio Manuel Fraga e Jacobo Fernández Serrano expresou a madurez e plenitude creativa acadada polos membros da Xeración da Esperanza que por ventura está anovando dende a raíz a nosa literatura infantil e xuvenil.

Reunidos co propósito de presentar as edicións comerciais recentes en Sopa de libros de dous títulos publicados con carácter non venal polo Salón do Libro de Pontevedra, As peripecias de Extravaganzza Pérez de Ledicia Costas, ilustrado por Óscar Villán, e Escaquis e Romeu de Antonio Manuel Fraga, ilustrado por Jacobo Fernández Serrano, afondaron nesta conversa interesantísima nas intencións creativas de dúas obras protagonizadas –en palabras de Ledicia– por «xente máis ben rara, que se afasta do normal», cuxa intención en todo caso foi facer visible que «a diversidade é a maior riqueza para construír o mundo que queremos». Unha conversa na que se lembrou con respecto e emoción ao mestre Agustín Fernández Paz, un referente para a nova xeración, ao fío da homenaxe que Antonio e Jacobo lle fixeron co personaxe de Romeu, o barbeiro que «simboliza –en palabras de Toni Fraga– a inocencia e a bondade», representando como Agustín os mellores valores da humanidade.

Devoción agustinista que levou aos tres participantes a ir debullando outros referentes e iconas creativas que compartían todos tres, dende o Xabarín Club e Songoku, pasando por toda a obra de Roald Dahl, autor que lembraba que «en cada páxina dun libro infantil había que incluír sempre unha referencia humorística», e a serie Stranger Things, até o cinema do Hayao Miyazaki e a súa obra emblemática O meu veciño Totoro, definida onte por Jacobo Fernández Serrano como «o mellor filme de animación da historia». Conversa que rematou coas referencias gastronómicas presentes nuns libros «gorentosos» e que «sempre arrecenden».

Un serán que tivo o seu cabo cunha grande asinatura na que se incorporou á mesa Andrés Meixide, o ilustrador d’ A señorita Bubble, membro tamén destacado da nova xeración. Había razóns abondas para saír de Librouro felices e moi orgullosos, a nova xeración emproa a deriva a toda máquina.

Onte 1916: «A señorita Bubble» de Ledicia Costas en Cartabón

/en , , , , , , /por

Non vai ser doado esquecer a presentación de onte na Libraría Cartabón do Calvario d’ A señorita Bubble, o libro máis recente de Ledicia Costas, ilustrado por Andrés Meixide. E aventuro que será inesquecible tanto pola importancia literaria da obra presentada como polas intervencións xeniais das presentadoras, especialmente Icía Roca, a lectora máis precoz de Escarlatina con apenas cinco anos. Acertadísima estivo Iolanda Veloso cando salientou que «A señorita Bubble é un libro contado dende o centro dos ollos de dúas nenas, o que nos dá unha visión moi interesante destas protagonistas femininas, o que é pouco frecuente». Como atinadísimas foron as intervencións de Icía Roca que relacionou o libro coas películas de Hayao Miyazaki e Tim Burton e non esqueceu referirse ás profesoras mafiosas retratadas por Ledicia Costas.

Na conversa interesantísima que mantivo con Icía Roca, Ledicia confesou que imaxinara a historia protagonizada por unha muller inventora coa intención de reivindicar o papel das mulleres na ciencia e na tecnoloxía. «Quixen facer unha historia de steampunk, un movemento artístico baseado na estética das máquinas da época da revolución industrial e no estilo vitoriano. De aí naceron esas máquinas imposibles accionadas pola maxia, como algúns dos personaxes deste libro». Ledicia Costas confesou as súas débedas con Tim Burton, especialmente coa súa película Eduardo Manstesouras, para crear o personaxe de Vincent, o neno do corazón de ouro, ademais da débeda co espírito de Roald Dahl presente en diversos personaxes e espazos e co admirado Hayao Miyazaki d’ O Meu veciño Totoro. Ledicia Costas confesou, ademais, a súa fixación coas chemineas, que «neste libro botan pompas», e lembrou o que lle sucedera cando sendo nena esqueceu unha vez o libro da biblioteca da escola en casa e foi castigada durante unha tempada sen libros.

Onte 1888: «Lendo lendas, digo versos» na Lista de Honra de IBBY

/en , , , , , , /por

XG00236001Aledeime que Lendo lendas, digo versos, un dos títulos da nosa serie Milmanda, fose seleccionado para formar parte da Lista de Honra do IBBY do bienio 2016-2018. Recoñécese así esta obra como unha das máis significativas no eido infantil e xuvenil das publicadas no mundo neste período, o que constitúe un estímulo para o traballo do equipo de Xerais, ao tempo que un recoñecemento para o labor cooperativo dos autores e do ilustrador. Poucas veces coma esta foi tan xusto chufar o labor do compartido, dende a semente do popular, deixada nos textos das lendas recollidas e catalogadas por Antonio Reigosa, como polas brillantes traducións á linguaxe poética realizada por Antonio García Teijeiro e a icónica por Xosé Cobas,  Alédanos este recoñecemento internacional a esta aposta tan arriscada polo diálogo entre tres olladas e linguaxes artísticas, capaz de poñer en valor a nosa tradición oral, a nosa poesía e o valor (e a beleza) dos libros ilustrados impresos.

Lendo lendas, digo versos é un libro único e singularísimo na edición galega, ao que resulta difícil colocar etiquetas de xénero, que pon en valor o diálogo entre a nosa creación contemporánea e a nosa tradición.Unha auténtica proeza creativa colectiva, que xa fora premiada na Gala do Libro Galego como mellor iniciativa bibliográfica de 2016. Parabéns a todas as persoas participantes en semellante empeño, recoñecido agora tan xustamente polo IBBY.

Onte 1833: “Sementes”, o primeiro álbum de Sonia García

/en , , , , , , , /por

Sementes_Ribeira_22-02-2017 (2)

Foi unha moi feliz sorpresa todo o que aconteceu no serán de onte o Auditorio Lustres Rivas de Ribeira na presentación de Sementes, o álbum ilustrado co que debuta Sonia García. Un serán artístico en toda regra, onde gozamos dunha presentación literaria, un obradoiro de ilustración e unha sesión de educación musical na que se contou coa activa participación dun público moi numeroso. Todo conducido polo xenio de Sonia García que nos abraiou pola súa capacidade comunicativa e polo seu talento para explorar as artes da poesía, da ilustración e da música.

XG00259201Comezou Sonia García explicando o que ela entendía por álbum ilustrado, “un conxunto harmónico de texto e imaxe que se complementan un a outro”, lembrando despois aos seus referentes no xénero, dende Randolph Caldecott, autor no século XIX do primeiro álbum ilustrado, a Arthur Rackham, que utilizaba o mel nas súas ilustracións, e a J.L. Grandville, que personificou os animais. Referiuse, a seguir a Orwell e Aldous Huxley como referentes literarios no tema distópico que pretendía abordar en Sementes, “unha reflexión sobre o mundo no que vivimos”. “A protagonista do álbum é unha rapaza, Sera, cuxo nome non se menciona, non necesita presentarse, para min esa era a mellor maneira de entrar no seu diario”. “No grafismo quixen utilizar só elementos naturais que estivesen ao meu alcance: grafito, café, mel e nogalina. Obrigoume a facer un estudo das posibilidades de cor e a procurar solucións para as reservas onde poder traballar co grafito”.

Referiuse tamén a cuestións de composición: “Quería que o Reino das Pílulas tivese a forma dunha molécula, composta por átomos, un camiño e unha torre central, a expresión da metáfora do crecemento da planta e da protagonista”. Comentou Sonia as características de cada un dos personaxes: O individuo do Reino, un asno covarde, a sementadora. o mago visionario, o guardíán do reino… E rematou relatando o proceso artístico, dende a elaboración do guión, o estudo dos cadros de textos e a elaboración da banda sonora na que contou coa colaboración do músico de jazz Álvaro Buxeiro.

Non podo agochar o meu entusiasmo pola recepción que está recibindo Sementes, que defino como un álbum sobre a construción da esperanza, unha distopía que dialoga con Un feliz mundo novo de Huxley. Desa lectura nace o Reino das Pílulas, onde todo son prohibicións e uniformidade, gobernado por burros con garabata, onde todos os individuos se alimentan de pílulas, onde ninguén lembra como se sementan nin como saben e arrecenden os froitos e os legumes. Xaora, para Sonia García no Reino das Pílulas o espertar é posible, eis a esperanza. Aventuro que Sementes, un modelo de edición estendida (un libor impreso, unha banda sonora de case cinco minutos, un conto locutado e unha peza audiovisual en vídeo), será unha das sorpresas deste ano no eido da edición ilustrada galega. Recomendo a lectura das tres primeiras críticas publicadas estes días de Gracia Santorum, Romina Bal e Ramón Nicolás.

Onte 1742: «Zoo Xan. Criaturas de Xan López Domínguez»

/en , , , , , , , /por

Aproveitando a viaxe a Madrid desta semana visitei a mostra «Zoo Xan. Criaturas de Xan López Domínguez» instalada no Museo ABC. Unha exposición composta por cinco personaxes ilustrados por López Domínguez (o camaleón malcarado, a galiña churra, a cebra picuda, o leopardo avicultor, a xirafa soñadora) para libros publicados por Edelvives, que compoñen un universo de criaturas onde se atopa boa parte do seu ADN artístico. A exposición inclúe varios muros informativos, onde narra a súa traxectoria, rescatando a súa implicación en Xofre, o primeiro fanzine publicado en Galicia (1979), xunto a Fran Jaraba e Miguelanxo Prado, e presenta dous estilos de traballo singulares dentro da súa traxectoria: o uso do negro e a inversión da luz e o traballo a liña sen cor. Unha exposición que remite á transgresión dos propios límites da ficción, un percorrido que permite acceder as leis creativas do ilustrador lucense e gozar da natureza da súa obra. Agardemos que tan excelente exposición viaxe a Galicia. Xan é un dos grandes do noso tempo.

Onte 1739: Memoria dos fusilamentos do 27 de agosto

/en , , , , , /por

Fusilamentos_27_agosto_Evaristo_Pereira

Moito agradezo ao meu amigo o ilustrador Evaristo Pereira o seu esforzo para que o oitenta aniversario dos fusilamentos de Pereiró non pasase desapercibido en Vigo. A súa estremecedora ilustración elexiaca, os textos que publicou Faro de Vigo e o magnífico e deatalladísimo artigo de Xoán Carlos Abad, presidente do Instituto de Estudios Vigueses, reconstruíron o relato dunha ignominia que aínda non foi reparada. Alédome, tamén, que como ven sucedendo nos últimos anos, as autoridades do concello de Vigo participasen nos actos de homenaxe aos mártires de Pereiró, abrindo así unha fenda no muro de silencio sobre o sucedido na mencer do 27 de agosto de 1936. Só o coñecemento da verdade poderá pechar un dos capítulos máis negros da represión fascista en Vigo.

Onte 1725: «El Librero» de Roald Dahl

/en , , , , , , /por

16ed34c8f701691d459fd0fa2c439826El Librero de Roald Dahl, ilustrada por Federico Delicado, é unha desas alfaias que nos agasalla o ano centenario do xenial autor de Cardiff. Aparecido en Play-boy en 1987, o relato é un retrato desapiadado dunha parella, o libreiro William Buggage, e a súa axudante, a señorita Tottle, que non respecta límites ningúns na súa acumulación (fraudulenta) de cartos e máis cartos. Que ninguén se leve a enganos, esta non é unha gabanza do noble oficio de libreiro de vello nin da bibliofilia como paixón pola descuberta e polo coñecemento nos libros. Esta é unha narración sobre a cobiza e a deslealdade afiada pola navalla do sarcasmo de Dahl, que o noso admirado Xesús Fraga traduciu coa precisión do cirurxián e a sensibilidade do pintor expresionista na escolla da paleta léxica. Un relato, pois, sobre a debacle moral, que non perdeu actualidade ningunha, que axiña relacionamos coas Presas fáciles de Miguelanxo Prado. Xaora, particular interese teño en salientar a coidada edición de Nórdica que na colección Ilustrados nunca defrauda.

Onte 1719: “Horizonte de sucesos” de Anxo Fariña na Feira de Vigo

/en , , , , , , /por

Completamos no serán de onte as presentacións de Xerais desta exitosa edición da Feira do Libro na Porta do Sol coa de Horizonte de sucesos, a novela de Anxo Fariña. Unha novela de fronteira na que o contador de histoiras vigués, narrador e ilustrador, explora os límites da ficción, do onírico e do real. Unha novela de fronteira, tamén, no que atinxe aos públicos, xa que se dirixe tanto ao xuvenil como o das persoas adultas. Un libro de fronteira entre a narración e a ilustración, na medida que a imaxe de cuberta, unha homenaxe de Fariña ao xardín das delicias do Bosco (coincidindo cos cincocentos anos do pasamento do xenio holandés), constitúe en si mesma unha ollada perturbadora global da obra e dalgúns dos seus episodios principais.

XG00257701Na súa intervención Fariña explicou a importancia desta ilustración, “xa que é a que o narrador está debuxando como un traballo universitario, quixen que fose un xogo dentro da novela, case como o diario debuxado do propio protgonista”. O título da novela fai referencia a un concepto acuñado por Stephen Hawking, que diferenciaba entre o universo, o burato negro e o horizonte de sucesos, apenas unha raia, unha rexión limítrofe entre as outras dúas, da que só é posible fuxir se viaxamos á velocidade da luz. “O horizonte de sucesos é unha fronteira entre o espazo-tempo, un punto de case non retorno, unha terra de ninguén, un espazo limítrofe, un lugar e un non lugar como ese centro de acollida de menores onde sitúo a novela, ou como os campos de refuxiados onde as persoas pertencen e non pertencen ao mesmo tempo”. “O libro está dedicado a todas as persoas que conseguiron fuxir dese horizonte de sucesos, procurando o territorio da luz”.

Continuou Anxo Fariña explicando que “na novela hai unha intención explícita de non agochar a dor, presente na migraña, a doenza crónica que padece o protagonista, que determina a súa forma de encarar a vida no centro e a súa relación cos menores”. “Como migrañeiro crónico sei que queremos fuxir da dor, mais que ao mesmo tempo falar dela reconforta e fainos sentir mellor”. Definiu a novela como de intriga, onde a historia vai avanzando sobre un incidente determinante, ao tempo que o protagonista, o educador bolseiro, é apenas un observador da vida do centro e dalgúns acontecementos que non comprende”. “O experimento do Gato de Schrödinger serviume para explicar que unha mesma cousa pode ser e non ser ao mesmo tempo, o que supón un desafío para o lector que debe dirimir que parte da historia é real é cal non”.

Onte 1637: A estrea da «Esmeraldina» de Ledicia Costas

/en , , , , , , /por

Esmeraldina_presentación_08-04-2016

O salón da Casa do Libro de Vigo encheuse onte de lectores e lectoras de todas as idades para participar na presentación de Esmeraldina, a pequena defunta, a precuela de Escarlatina, a cociñeira defunta, novela coa que Ledicia Costas obtivo o Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil 2015. Víctor Rivas, o ilustrador de ambas as dúas novelas e creador gráfico do universo do Alén Mundo, confesou que lle encantaba ilustrar por encargo, asumindo cada encomenda como un reto creativo. «No proxecto de Escarlatina / Esmeraldina utilicei a estética victoriana, que sempre me gustou moito, así como unha recreación clásica do macabro».

XG00253301Ledicia Costas comezou lendo os primeiros parágrafos da novela. «A precuela naceu da demanda das lectoras novas que me pedían unha segunda parte de Escarlatina. Quixen que fose protagonizada por Esmeraldina, o que supuxo o reto de darlle personalidade a esta rapaza, independente e sensible.» «Cando souben que unha filla de Buffalo Bill morrera da febre escarlatina elexín o espazo e o tempo do Salvaxe Oeste. Permitiume incorporar figuras como a de Bill, que estaba en contra da escravitude, e outras literarias como a lenda de Sleepy Hollow, o xinete decapitado, o relato de terror de Washintong Irving». Sinalou Ledicia que na novela, ademais dunha aventura de auténtico terror, quixo abordar os temas da asunción da morte e da soidade, «Esmeraldina ten que aprender a vivir sen a súa familia e ser capaz de poñerse no lugar das outras persoas». Por último, salientou a importancia da cociña na serie e confesou que a receita que pecha O libro d’ A Tremenda, a de Pasteis de Belem, era unha homenaxe a Portugal.