Vigo, fenda aberta

Tras a manifestación separatista de onte, Abel Caballero estará feliz e, sen dúbida, se sentirá avalado na súa estratexia de recuncar na alcaldía pola vía do espírito cantonalista. Porén, na outra beira da xogada, tanto Alberto Núñez Feijóo como Corina Porro non se sentirán totalmente defraudados, xa que a pesar de que  a concentración caballerista foi grande –entre 20.000 e 30.000 persoas, estiman todas as fontes–, non acadou a categoría de  «evento cívico multitudinario» doutras ocasións (o titular de Faro de Vigo é moi orientativo). Con todo, ademais da iconografía e fraseoloxía utilizada no evento, é significativa a franxa de idade de boa parte dos participantes –superior aos 50 anos, como sinalan diferentes persoas– o que abre unha vía para facer todo tipo de interpretacións sobre previsible comportamento electoral (pois a manifestación diso trataba, a pesar de que fose vestida coa roupa do conflito das caixas). Sexa como fose, tras esta manifestación, convocada empregando máis prexuízos ca argumentos racionais, aquel Vigo motor cívico de Galicia dos grandes momentos da nosa historia quedou escachizado. As consecuencias desta fenda aberta son hoxe impresvisibles.

O libro dixital en Galicia

Mañá intervirei no VI Simposio «O libro e a lectura» dedicado ao presente e futuro do libro dixital. Os organizadores pedíronme unha achega sobre «O libro dixital en Galicia». Na miña intervención (o texto completo pódese baixar aquí en pdf, nove folios) pretendo tratar catro grandes cuestións que no meu entender permitirán achegarnos á situación actual do libro dixital en Galicia e enxergar algunhas das liñas de futuro:

A primeira parte do concepto de literacidade electrónica coa intención de explicar a mudanza do actual paradigma da comunicación cultural e, polo tanto, da lectura (a que denomino lectura XXI ou 2.0), da edición, do libro e do papel que nos corresponde (se é que nos corresponde algún) aos editores. Temas que sei foron abordados onte por os ponentes que me precederon, mais que eu como un dos poucos editores en exercicio debo tamén de enunciar ao meu xeito.

A segunda pretende citar algúns dos precedentes do libro literario dixital en galego, que é tanto como dicir en Galicia, ao longo da última década, así como algunhas experiencias que se foron ensaiando na nosa edición dixital até chegar aos primeiros e-books literarios que editoras como Xerais presentan estes días. Noutras palabras faremos unha achega a unha historia (ou prehistoria) do libro dixital.

A terceira ten por obxecto analizar as tendencias que debuxan os datos dispoñibles ou que podemos estimar sobre a edición dixital en Galicia, comparándoas coas que coñecemos para a edición analóxica.

A cuarta pretende repasar a nosa situación no que atinxe aos tipos de edición dixital que estamos abordando xa na actualidade os editores galegos: a dos obxectos dixitais educativos; a dos e-books ou libros electrónicos; a dos produtos lexicográficos e outros contidos «on line»; a das experiencias dixitais multimedia; a dos audiolibros e a da impresión dixital baixo demanda ou de baixas tiradas.

Xa adianto que en moitos casos expresarei máis preguntas e dúbidas que afirmacións e certezas. Vivir esta mudanza no paradigma do libro dende dentro, constitúe para todos os editores, tamén para os editores galegos, unha moi boa oportunidade para medrar como profesionais. Sen menoscabo da discreción precisa para o desenvolvemento de cada proxecto editorial, este é un momento no que é imprescindible que compartamos experiencias, ideas e, me atrevería a dicir, mesmo grandes proxectos de sector.

Foto: Anxo Iglesias, «Luces», El País Galicia.

«O libro dixital: presente e futuro»

Este ano o tradicional Simposio sobre o libro e a lectura, que se celebrará os xoves e venres vindeiros,  xirará sobre o presente e futuro do libro dixital. Énchenos de fachenda que este encontro profesional, organizado pola Asociación Galega de Editores,  iniciado hai cinco anos, se consolidase como unha cita de referencia para tomarlle cada ano o pulso aos temas principais do sector do libro en Galicia.

Ademais, o  programa desta edición (pode baixarse en pdf), alóngase cun curso para editores sobre o mesmo tema, impartido polo noso admirado Javier Celaya.

Agradezo aos organizadores o convite que me fixeron para intervir o venres a primeira hora de mañá para falar sobre «O libro dixital en Galicia». Dentro das escasas posibilidades da nosa axenda nestas semanas xa de campaña de nadal, daremos conta dos contidos dos debates e intervencións que, con certeza, serán seguidos con maior atención en diversos blogs de lectura e libros.

«II Mostra de Ciencia e Cinema», balance

Tras dous días intensos na Coruña participando das actividades da Mostra de Ciencia e Cinema é o momento de facer algúns comentarios sobre tan magnífica experiencia. Unha mostra modélica, tanto na confección dun interesantísimo programa (unha das tantas responsabilidades dese grande home orquestra chamado Martin Pawley que non parou un minuto durante toda a semana) como no seu funcionamento, a pesar do escaso apoio que percibín recibían as tres persoas que se ocupaban da organización.

O programa da mostra foi de grande calidade e diversidade, tanto  das vinte e unha películas participantes na sección oficial e na LAB como das proxectadas fóra de competición (magnífica foi a que puiden asistir o xoves á noite, de Nanook o esquimó, relatada por Belén Regueira sobre un fondo de música electrónica de Roberto Mallo e Miguel Prado)  Outrosí debe dicirse das actividades non estritamente cinematográficas e científicas da mostra, dende o recital dos poetas coruñeses ao concerto de Fran Gayo, que convirte a esta mostra en moito máis ca un festival de cinema especializado. Se a isto engadimos a presenza na Coruña de figuras mundiais como Bárbara Hammer, a grande estrela desta edición, non podemos comprender que a repercusión nos medios (mesmo nos medios locais) da mostra non estivera á altura da súa importancia.

Vivín a experiencia do xurado con moita intensidade. As catro persoas que finalmente deliberamos fomos incapaces de chegar a outro acordo que non fose propoñerlle aos organizadores dividir o premio entre a sueca Ljusår de Mikael Kristersson e a estadounidense Naturally Obsessed de Richard e Carole Rifkind. Algo que nunca me sucedera en ningún dos xurados nos que teño participado. Moitos menos problemas tivemos e declarar  por unanimidade gañadora da sección LAB ao filme A horse is not a metaphor de Barbara Hammer. En todo caso, as tres obras gañadoras son boas. A primeira que os membros do xurado chamabamos «a do xardín», expresa en imaxes de beleza desbordada (mágoa que non hax nin sequera un trailer en internet) toda a potencia que agocha o ciclo anual da vida no espazo humilde do xardín e dunha horta dunha vivenda das aforas dunha cidade; un mostra de clasicismo naturalista, onde apenas aparece algunha palabra ciscada e o son é exclusivamente o dos seres que alí viven.  A segunda, que nos identificabamos como «a dos tres rapaces», é un documental protagonizado por tres científicos en formación que traballan nun laboratorio de Berkeley; as súas dificultades, os seus fracasos, os seus ires e vires, os seus momentos de estancamento ou de «eureca» conforman un retrato moi acaído do actual científico en formación. Por último, a película de Bárbara Hammer, expresa que na fortaleza e beleza do cabalo  (a grande paixón da directora e protagonista dun film moi duro) podemos atopar a expresión da fortaleza da vida e da súa esperanza.

[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/I7zIRl0quLw" width="425" height="350" wmode="transparent" /]

Ademais coñecer ao xove director Oliver Laxe e ao neurocientífico Luis Martínez (un deses galegos xeniais que anda polo mundo) foi outro deses agasallos sorpresa aos que nos ten tan afeito Martin Pawley. As conversas con eles tres  sobre arte e percepción foron para non esquecer. Canto se aprende de xente coma eles! Agardemos que mostra tan interesante coma a que organiza Martín Pawley poida consolidarse. Pola súa calidade ben merecería ser apoiada polas institucións e polos medios co maior interese.

«Demain j'irai mieux»

[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/_e2O-wTXRA8" width="425" height="350" wmode="transparent" /]

Hoxe anunciaremos o palmarés da II Mostra Ciencia e cinema e, nos próximos días, haberá tempo abondo para falar sobre as pezas gañadoras. Entre as películas que máis me impactaron está Demain j’irai meiux, unha longametraxe de noventa minutos sobre o cancro infantil. Tras as catro historias de Axelle, Hugo, Victor e Kareem, todos os catro ingresados nunha unidade de oncoloxía de Bruxelas, identificamos a afouteza das súas familias e a dun equipo médico de enorme grandeza humana. O papel que desempeña o xefe do equipo é verdadeiramente impresionante, comunicando aos pacientes e ás súas familias con enorme sutileza cada un dos pasos a dar no tratamento. Unha película dura, emocionante, noqueante nalgunhas escenas, mais tamén moi desmitificadora sobre a abordaxe desta doenza terrible. Recoméndoa vivamente.

Mostra de «Ciencia e Cinema» na Coruña

[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/rHkD7tQe-OE" width="425" height="350" wmode="transparent" /]

Quizais fun un chisco imprudente e accedín a participar como xurado da II Mostra de Ciencia e Cinema que se celebra ao longo de toda esta semana na Coruña. A experiencia está sendo moi boa, xa que estou descubrindo algunhas pezas moi interesantes e enfrontándome a temas e reflexións que doutro xeito nunca abordaría. Aínda que teño por ver catro longametraxes, non dubido en recomendar non perder as proxeccións dos filmes que até agora máis me interesaron como A casa dos mortos (proxéctase mércores e venres); Ljusar (xoves e venres na Luís Seoane); Addited to Plastic (xoves e vnres na Domus); Manual de uso para una nave especial (mércores na Domus) ou A Horse is not a metaphor (xoves na Seoane e venres na Domus). A sección oficial da mostra ten unha calidade media excelente.

Xurxo Souto o 18 de outubro na Quintana

[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/2NI6FeDZCBY" width="425" height="350" wmode="transparent" /]

Esperanza, Río 2016

[kml_flashembed movie=”http://www.youtube.com/v/SUiSjSqhpFA” width=”425″ height=”350″ wmode=”transparent” /]

A elección do Río de Janeiro como cidade organizadora dos Xogos Olímpicos de 2016 é a vitoria dunha cidade fermosa onde vive tanta e tanta xente feliz con lágrimas. O pobo brasileiro nunca perdeu a esperanza e non desiste, a pesar das enormes dificultades, nese complexo e dificilísimo proceso de construír a nación e unha sociedade en igualdade. Esta elección olímpica, ademais, transcende o feito deportivo, amparando o futuro desta cidade de oportunidades, contradiccións e e importantes dificultades de mobilidade e seguridade, proxectándose sobre o conxunto do Brasil e de todo o continente sudamericano. Esperanza é a palabra que define hoxe esta oportunísima elección.

O futuro do Culturgal

Este 2009 non haberá Culturgal. A desvinculación total do proxecto por parte da Consellaría de Cultura, organizadora da pasada edición, impide celebrar esta feira das diversas manifestacións das industrias culturais en Galicia. Toda unha mágoa! A pesar da mobilización en Facebook e do ofrecemento de axuda por parte da Concellaría de Cultura da Coruña, non hai tempo nin cartos abondos para organizar nun par de meses un evento coas dimensións e a dignidade do da última edición. Razóns polas que parece moi sensato o acordo adoptado onte na reunión da Asociación Galega de Editores de aproveitar estes meses que quedan do ano para recuperar a xestión do proxecto (a verdade é que nunca debeu pasar as mans da Xunta de Galicia), xuntar aos diferentes sectores profesionais (música, audiovisual, xestión cultural…) e constituír de vez a fundación que organice anualmente a feira e asegure a súa independencia. Só así evitaremos que este feira, concibida para contribuír á profesionalización e visibilidade dos produtos culturais na nosa lingua, dependa dos intereses e das querenzas dos responsables das administracións públicas. No entanto, penso que sería moi proveitoso para non estragar tantas e tantas enerxías que foi xerando o proxecto, celebrar na Coruña (onde tanto se implicou a  concellaría de cultura no Culturgal 2008) nunha fin de semana do mes de decembro, unha marathón de presentacións dos produtos culturais deste ano 2009 (libros, discos, películas, series, iniciativas, publicacións periódicas…). A experiencia de «La noche en blanco», que se celebra esta fin de semana en Madrid, non podería ser reinventada en galego na Coruña? Unha idea que podería estudar a Concellaría de Cultura da Coruña.

Que idioma fala a Feira do Libro da Coruña?

Acabo de recibir na miña caixa de correo este programa en pdf da Feira do Libro da Coruña acompañado dun correo no que se anuncia a creación dun grupo de seguidores da feira en Facebook e se anima aos “amigos da literatura” a participar nas actividades con estas palabras: “Este año la Feria del Libro de A Coruña se consolida como la más importante de Galicia y prueba de ello es la presencia entre nosotros de autores como Espido Freire, Lola Beccaria, Marta Rivera de la Cruz, Javier Saez de Ibarra, Ignacio del Valle y Luis Sepúlveda; además de nuestros queridísimos autores: Manuel Rivas, Carlos G. Reigosa, Xavier Alcalá y otros muchos que podéis encontrar en el programa de actividades que adjunto.”

Ben sei que debe existir unha edición do programa en galego (non pode ser doutra maneira), porén paréceme un importante retroceso que fose a versión en castelán a utilizada de forma “preferente” polos organizadores para comunicar as actividades previstas. Comentario á parte merece a diferenciación sutil que na comunicación se establece entre uns autores e outros (“nuestros queridísimos autores”),  que amosa as categorías prexuiciosas coas que traballa quen así o escribe.

Non teño dúbida de que na Feira do Libro da Coruña o noso idioma e a nosa literatura deben de ocupar un lugar preferente, tanto nos fondos bibliográficos, nas actividades como na comunicación co público. Sen dúbida, iso salientará mañá Miguel Anxo Fernán Vello, o pregoeiro do evento. Ao longo da semana estaremos nos Cantóns e daremos conta das nosas impresións.

Actualización (14:15 horas): Responsables da Federación de Libreiros de Galicia fixéronme chegar as desculpas por esta comunicación, «atribuíble a un erro que xa foi subsanado, tamén na páxina de Facebook». Os responsables da organización da feira reiteráronme o seu compromiso coa lingua galega, idioma oficial da Federación de Libreiros de Galicia, reiterando que o programa impreso desta feira, como do resto das que eles organizan, aparece publicado só en galego. Rectificación oportuna que moito agradecemos.