«Día das Letras Galegas: unha celebración distante?»

Mañá participarei no debate que a revista Tempos Novos organiza no pub Dadó-Dadá de Compostela arredor do futuro da celebración do Día das Letras Galegas. Moderados por Comba Campoy, acompañarei a tan vos amigos e amigas como Mercedes Queixas, Nel Vidal, Branca Novoneyra e Euloxio Ruibal. A moderara púxonos unha serie de cuestións ás que deberemos dar algúnha resposta:

  • Está a RAG a desempeñar un papel pouco activo na promoción da figura que escolle anualmente, limitándose a unha serie de declaracións institucionais e a un acto litúrxico o 17 de Maio?
  • Tería devido o Día das Letras unha mera escusa comercial para a produción editorial e de espectáculos, dada a demanda específica da administración autonómica e local, que limitan a organización de actos adicados ao autor/a homenaxeada ao mes de maio?
  • Estarán eses propios intereses editoriais, e outros de carácter político, exercendo unha presión pouco recomendábel na decisión dos académicos sobre a persoa homenaxeada cada ano?
  • O Día das Letras no ensino: debería o 17 de maio volver ser lectivo? Como pode contribuír a conmemoración á divulgación dos principais autores das nosas letras entre o estudantado galego?
  • A xestión dos dereitos do autor homenaxeado. Debería regularse o uso da obra por parte de terceiros para evitar o simple oportunismo?
  • Propostas para achegar a celebración á sociedade (actividades na rúa, asociacionismo…) e que o labor de divulgación dos autores teña continuidade unha vez pasado o ano.

Cuestións todas elas para volver sobre unha polémica na que todos estades convidados a participar.

2 de abril, Día internacional do libro infantil e xuvenil

O 2 de abril celébrase o Día Internacional do Libro Infantil e Xuvenil, unha celebración promovida polo IBBY que coincidindo co nacemento de Hans Christian Andersen pretende achegar os valores da lectura á infancia de todo o planeta. desta volta correspondeu a confección do cartel á ilustradora Noemí Vilamuza e do texto da mensaxe ao escritor Eliacer Cansino, ambos os dous en representación das organizacións da OEPLI. O texto e o cartel, dispoñible nos catro idiomas oficiais, pode baixarse en pdf aquí.

Así foi «A hora do planeta 2010»

[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/KkSfRK1Vk8M" width="560" height="340" wmode="transparent" /]

Un grande éxito.
Vía Islas Cies, grazas.

Presente e futuro do Libro Galego

Mañá pola mañá estaremos no foro «Presente e futuro do Libro Galego» organizado por El Correo Gallego. A partir das 12.00 participarei nunha mesa redonda sobre «Innovación e novas tecnoloxías no libro galego» na  que acompañarei aos editores Carlos Lema e Juan Blanco Valdés, cao director de cultragalega.org Manuel Gago e co presidente do Clúster do produto gráfico Jacobo Bermejo, todos os catro admirados profesionais da edición e bos amigos.

Vigo, fenda aberta

Tras a manifestación separatista de onte, Abel Caballero estará feliz e, sen dúbida, se sentirá avalado na súa estratexia de recuncar na alcaldía pola vía do espírito cantonalista. Porén, na outra beira da xogada, tanto Alberto Núñez Feijóo como Corina Porro non se sentirán totalmente defraudados, xa que a pesar de que  a concentración caballerista foi grande –entre 20.000 e 30.000 persoas, estiman todas as fontes–, non acadou a categoría de  «evento cívico multitudinario» doutras ocasións (o titular de Faro de Vigo é moi orientativo). Con todo, ademais da iconografía e fraseoloxía utilizada no evento, é significativa a franxa de idade de boa parte dos participantes –superior aos 50 anos, como sinalan diferentes persoas– o que abre unha vía para facer todo tipo de interpretacións sobre previsible comportamento electoral (pois a manifestación diso trataba, a pesar de que fose vestida coa roupa do conflito das caixas). Sexa como fose, tras esta manifestación, convocada empregando máis prexuízos ca argumentos racionais, aquel Vigo motor cívico de Galicia dos grandes momentos da nosa historia quedou escachizado. As consecuencias desta fenda aberta son hoxe impresvisibles.

O libro dixital en Galicia

Mañá intervirei no VI Simposio «O libro e a lectura» dedicado ao presente e futuro do libro dixital. Os organizadores pedíronme unha achega sobre «O libro dixital en Galicia». Na miña intervención (o texto completo pódese baixar aquí en pdf, nove folios) pretendo tratar catro grandes cuestións que no meu entender permitirán achegarnos á situación actual do libro dixital en Galicia e enxergar algunhas das liñas de futuro:

A primeira parte do concepto de literacidade electrónica coa intención de explicar a mudanza do actual paradigma da comunicación cultural e, polo tanto, da lectura (a que denomino lectura XXI ou 2.0), da edición, do libro e do papel que nos corresponde (se é que nos corresponde algún) aos editores. Temas que sei foron abordados onte por os ponentes que me precederon, mais que eu como un dos poucos editores en exercicio debo tamén de enunciar ao meu xeito.

A segunda pretende citar algúns dos precedentes do libro literario dixital en galego, que é tanto como dicir en Galicia, ao longo da última década, así como algunhas experiencias que se foron ensaiando na nosa edición dixital até chegar aos primeiros e-books literarios que editoras como Xerais presentan estes días. Noutras palabras faremos unha achega a unha historia (ou prehistoria) do libro dixital.

A terceira ten por obxecto analizar as tendencias que debuxan os datos dispoñibles ou que podemos estimar sobre a edición dixital en Galicia, comparándoas coas que coñecemos para a edición analóxica.

A cuarta pretende repasar a nosa situación no que atinxe aos tipos de edición dixital que estamos abordando xa na actualidade os editores galegos: a dos obxectos dixitais educativos; a dos e-books ou libros electrónicos; a dos produtos lexicográficos e outros contidos «on line»; a das experiencias dixitais multimedia; a dos audiolibros e a da impresión dixital baixo demanda ou de baixas tiradas.

Xa adianto que en moitos casos expresarei máis preguntas e dúbidas que afirmacións e certezas. Vivir esta mudanza no paradigma do libro dende dentro, constitúe para todos os editores, tamén para os editores galegos, unha moi boa oportunidade para medrar como profesionais. Sen menoscabo da discreción precisa para o desenvolvemento de cada proxecto editorial, este é un momento no que é imprescindible que compartamos experiencias, ideas e, me atrevería a dicir, mesmo grandes proxectos de sector.

Foto: Anxo Iglesias, «Luces», El País Galicia.

«O libro dixital: presente e futuro»

Este ano o tradicional Simposio sobre o libro e a lectura, que se celebrará os xoves e venres vindeiros,  xirará sobre o presente e futuro do libro dixital. Énchenos de fachenda que este encontro profesional, organizado pola Asociación Galega de Editores,  iniciado hai cinco anos, se consolidase como unha cita de referencia para tomarlle cada ano o pulso aos temas principais do sector do libro en Galicia.

Ademais, o  programa desta edición (pode baixarse en pdf), alóngase cun curso para editores sobre o mesmo tema, impartido polo noso admirado Javier Celaya.

Agradezo aos organizadores o convite que me fixeron para intervir o venres a primeira hora de mañá para falar sobre «O libro dixital en Galicia». Dentro das escasas posibilidades da nosa axenda nestas semanas xa de campaña de nadal, daremos conta dos contidos dos debates e intervencións que, con certeza, serán seguidos con maior atención en diversos blogs de lectura e libros.

«II Mostra de Ciencia e Cinema», balance

Tras dous días intensos na Coruña participando das actividades da Mostra de Ciencia e Cinema é o momento de facer algúns comentarios sobre tan magnífica experiencia. Unha mostra modélica, tanto na confección dun interesantísimo programa (unha das tantas responsabilidades dese grande home orquestra chamado Martin Pawley que non parou un minuto durante toda a semana) como no seu funcionamento, a pesar do escaso apoio que percibín recibían as tres persoas que se ocupaban da organización.

O programa da mostra foi de grande calidade e diversidade, tanto  das vinte e unha películas participantes na sección oficial e na LAB como das proxectadas fóra de competición (magnífica foi a que puiden asistir o xoves á noite, de Nanook o esquimó, relatada por Belén Regueira sobre un fondo de música electrónica de Roberto Mallo e Miguel Prado)  Outrosí debe dicirse das actividades non estritamente cinematográficas e científicas da mostra, dende o recital dos poetas coruñeses ao concerto de Fran Gayo, que convirte a esta mostra en moito máis ca un festival de cinema especializado. Se a isto engadimos a presenza na Coruña de figuras mundiais como Bárbara Hammer, a grande estrela desta edición, non podemos comprender que a repercusión nos medios (mesmo nos medios locais) da mostra non estivera á altura da súa importancia.

Vivín a experiencia do xurado con moita intensidade. As catro persoas que finalmente deliberamos fomos incapaces de chegar a outro acordo que non fose propoñerlle aos organizadores dividir o premio entre a sueca Ljusår de Mikael Kristersson e a estadounidense Naturally Obsessed de Richard e Carole Rifkind. Algo que nunca me sucedera en ningún dos xurados nos que teño participado. Moitos menos problemas tivemos e declarar  por unanimidade gañadora da sección LAB ao filme A horse is not a metaphor de Barbara Hammer. En todo caso, as tres obras gañadoras son boas. A primeira que os membros do xurado chamabamos «a do xardín», expresa en imaxes de beleza desbordada (mágoa que non hax nin sequera un trailer en internet) toda a potencia que agocha o ciclo anual da vida no espazo humilde do xardín e dunha horta dunha vivenda das aforas dunha cidade; un mostra de clasicismo naturalista, onde apenas aparece algunha palabra ciscada e o son é exclusivamente o dos seres que alí viven.  A segunda, que nos identificabamos como «a dos tres rapaces», é un documental protagonizado por tres científicos en formación que traballan nun laboratorio de Berkeley; as súas dificultades, os seus fracasos, os seus ires e vires, os seus momentos de estancamento ou de «eureca» conforman un retrato moi acaído do actual científico en formación. Por último, a película de Bárbara Hammer, expresa que na fortaleza e beleza do cabalo  (a grande paixón da directora e protagonista dun film moi duro) podemos atopar a expresión da fortaleza da vida e da súa esperanza.

[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/I7zIRl0quLw" width="425" height="350" wmode="transparent" /]

Ademais coñecer ao xove director Oliver Laxe e ao neurocientífico Luis Martínez (un deses galegos xeniais que anda polo mundo) foi outro deses agasallos sorpresa aos que nos ten tan afeito Martin Pawley. As conversas con eles tres  sobre arte e percepción foron para non esquecer. Canto se aprende de xente coma eles! Agardemos que mostra tan interesante coma a que organiza Martín Pawley poida consolidarse. Pola súa calidade ben merecería ser apoiada polas institucións e polos medios co maior interese.

«Demain j'irai mieux»

[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/_e2O-wTXRA8" width="425" height="350" wmode="transparent" /]

Hoxe anunciaremos o palmarés da II Mostra Ciencia e cinema e, nos próximos días, haberá tempo abondo para falar sobre as pezas gañadoras. Entre as películas que máis me impactaron está Demain j’irai meiux, unha longametraxe de noventa minutos sobre o cancro infantil. Tras as catro historias de Axelle, Hugo, Victor e Kareem, todos os catro ingresados nunha unidade de oncoloxía de Bruxelas, identificamos a afouteza das súas familias e a dun equipo médico de enorme grandeza humana. O papel que desempeña o xefe do equipo é verdadeiramente impresionante, comunicando aos pacientes e ás súas familias con enorme sutileza cada un dos pasos a dar no tratamento. Unha película dura, emocionante, noqueante nalgunhas escenas, mais tamén moi desmitificadora sobre a abordaxe desta doenza terrible. Recoméndoa vivamente.