Onte 659: Defender a libraría

 

Na fin de semana en London, entre outras cousas, chamoume a atención a campaña de Waterstones en defensa do papel da libraría e da profesionalidade dos seus libreiros. Nun país no que practicamente desapareceron xa os kioscos de prensa de papel (os xornais e suplementos de calidade véndense coma as revistas nas librarías ou nos supermercados) e as súas noutrora grandes cadeas de tendas de música están a piques de botar o cadeado e reorientar dixitalmente a súa actividade, as cadeas de librarías tentan poñer en valor o seu papel de promotores da lectura e defensores do bo criterio literario. Reparei que xunto ás novidades e grandes lanzamentos, presentes tanto nos escaparates coma nos mellores lugares do interior, nas tendas de Waterstones hai un espazo moi preferente (tamén nos escaparates) para »os grandes libros de sempre» (para eles »longsellers»), dende os de Roal Dahl, entre os infantís e xuvenís, aos clásicos modernos de Bradbury, Orwell, Tolkien ou Woolf. Unha iniciativa que aquí poderiamos emular para defender a libraría cultural e para tentar que Blanco Amor, Celso Emilio Ferreiro ou Méndez Ferrín recuperasen nas nosas librarías o espazo que merecen.

Onte 657: O anxo de Marina Mayoral

Acompañamos a Marina Mayoral na presentación en Couceiro da súa novela máis recente O anxo de Eva. Foi Xesús Alonso Montero, o presidente da Academia Galega, quen glosou a novela e os escritores Berta Dávila e Alberto Ramos os que pecharon a presentación coa lectura do primeiro capítulo da obra.

Comezou o seu discurso Alonso Montero confesando que «eu non son lector de novelas». A seguir, expresou que «a novela como xenero hoxe non me atrae poderosamente. Cando alguén chega a certa altura da súa vida coma min, a literatura narrativa que frecuento é a que visitei cando era novo da man do meu profesor do Bernardino Graña. Eu fun dos que leu o Quixote á lus do candil, en 1942, cando na miña casa aínda non había luz eléctrica. Dende entón lino sete veces e media. Gústame abrir o Quixote ao chou e escoitar falar a Quixote e Sancho. Os vellos deben ler poesía e ensaio. Porén, hai circunstancias que aconsellan tamén ler narrativa actual, como é o caso de cada unha das novas novelas de Marina Mayoral». Continuou o presidente da Academia expresando o seu entusiasmo pola obra, «estou encantado coa novela» e aventurando que «vai ter éxito entre os lectores esixentes e tamén a aqueloutors que lle piden á novela amenidade e un pouco de entretemento».

Lembrou despois cando coñeceu a Marina Mayoral, con motivo da presentación da súa tese de doutoramento sobre Rosalía de Castro, prologada por Rafael Lapesa, «o que me produciu unha emoción especial, xa que é un dos meus filólogos máis admirados». Considerou afortunado O anxo de Eva, «un título atractivo e acaído». »É unha novela coral escrita co esmero e minucia coa que se fai un tratado de reloxaría, como fixo Cela coa Colmena». «Ademais de Eva, unha rapaza de trece anos superdotada con algúns problemas, hai unha chea de personaxes, entre os que o meu preferido é Evarista, a avoa, unha muller que le o texto da realidade, o personaxe máis sensato, capaz de converter a novela en exemplar». Rematou Alonso Montero cualificando O anxo de Eva como «gran novela» e salientando que a súa lingua «constituía unha festa filolóxica». «Como construción lingüística é perfecta, tanto pola pulsión coma pola vitalidade do idioma utilizado».

Pola súa banda, Marina Mayoral centrou a súa intervención en reflexionar sobre a construción do personaxe, «un tema central na escrita de calquera novela». «Cada personaxe ten que aparecer na cabeza do narrador. Debe posuír raíces». Salientou que n’ O anxo de Eva, como noutras novelas súas anteriores, «están moi presentes dúas amigas, xa que creo que o amor normalmente non dura toda a vida, mentres que a amizade é perdurable». Rematou insistindo na súa convicción de que «é o lector quen debe sacar conclusións». Con todo, sinalou que «pretendeu coa presenza do ser alado expresar a irrupción do misterio no devir do cotián». «Acredito na frase de Unamuno, “no fondo da conciencia máis consciente de quen non cre, sempre hai unha voz que di: quen sabe? “, é coma un mosca que zoa na tempestade», rematou.

656: En Pontevedra coa «Causa Lueiro»

A presentación en Pontevedra do libro de homenaxe a Manuel Lueiro Rey concitou grande interese. Como sucedera o sábado no Grove a libraría Paz quedou pequena para acoller aso asistentes nun acto no que se lembrou en repetidas ocasións a relacións de Lueiro coa cidade de Pontevedra, na que traballou como funcionario de Facenda.

Foi Ramón Nicolás, o coordinador do volume, quen primeiro lembrou este vínculo afectivo de Lueiro coa cidade de Lérez retratado en artigos inesquecibles en Faro de Vigo e Diario de Pontevedra. Tras a lectura de varios fragmentos dun deses artigos, Nicolás rematou as súas palabras lendo un texto autobiográfico de tres páxinas preparado por Lueiro nos anos oitenta. Uns minutos de intensa emoción prolongada por un aplauso moi longo.

Despois interviu Luís Cochón que leu o texto titulado «Lueiro na crista do galo», onde gabou a importancia da figura literaria do autor d’ O sol na crista do galo e a súa dimensión humana. Rematou Cochón con estas fermosas palabras: «Meu amigo era un home de ben, de peso, ponderado, honrado por demais, entregado á amizade da xente boa do seu tempo, e á boa xente nova que tanto lle quixemos. Manolo Lueiro pasounos o testigo da vella lexitimidade dos homes de ben da República. Canto de valor sucede na humana condición. Soubo estar sempre por riba das circunstancias, no nivel de excelencia que para el comportaba o feito de ser persoa. Cando nun individuo se dan excelencia da persoa e supremacía da palabra: o home íntegro, e a creación admirable que nos deixou en herdo, non se pode pedir máis. Convén que se saiba e que o saiban nesta terra que foi a súa».

A próxima parada da »Causa Lueiro» será en Fornelos de Montes, o berce natal de Lueiro, no mes de xullo, en data aínda por derterminar, onde se presentará este libro dos amigos que tanta emoción e intererese está suscitando.

Onte 653: No Grove coa «Causa Lueiro»

A presentación no Grove de Manuel Lueiro Rey (1916-1990). A liberdade ferida, o libro de homenaxe ao autor d’ O sol na crista do galo, foi un éxito rotundo. A Galería Besada quedou moi pequena para acoller a máis dun cento de persoas que vibraron de emoción coas palabras de Ramón Nicolás, o coordinador do volume no que colaboraron cincuenta persoas, e de Luís Cochón e o profesor Xesús Alonso Montero. Ademais de agradecer a colaboración dos autores e autoras dos textos do libro e o compromiso da familia Lueiro Lores, os oradores salientaron a vixencia da «Causa Lueiro», tanto pola importancia do conxunto da súa obra literaria e o seu latexo popular como polo o modelo da súa figura moral e política. O vindeiro martes, repetirase a presentación na Libraría Paz de Pontevedra ás 20:00 horas. Alí estaremos.

Onte 652: Díaz Castro

Aledoume o serán coñecer o nomeamento do  poeta chairego Xosé María Díaz Castro como figura do 17 de maio de 2014. O autor de Nimbos e de poemas inesquecibles como «Penélope», «Monumento á ausencia», «Terra achaiada» ou «A cerna» ben merecía esta homenaxe, maís aínda no ano do seu centenario. Tempo haberá para continuar cernando sobre un poeta  esencial que escribiu algúns dos versos máis inesquecibles agromados na nosa lingua: «A lus do mundo é a que arde nunha bágoa». No cemiterio de Guitiriz, na súa lápida pódese ler a frase: «A beleza feriume para sempre». Beizóns a Alfonso Blanco Torrado, presidente de «Xermolos», primeiro biógrafo do poeta dos Vilares, á comunidade educativa do IES Díaz Castro de Guitiriz e a todas aquelas persoas que teimaron pacientemente da candidatura diazcastriana. Volveremos decote sobre  o poeta dos nimbos de luz.

Onte 649: «Os fillos do mar», premio San Clemente

Foi unha ledicia coñecer que o Premio Arcebispo Xoán de San Clemente fose esta ano para Pedro Feijoo pola súa novela Os fillos do mar. Tras o éxito de boca orella desta obra, aparecida a pasada primavera e da que levamos publicadas catro edicións, son lectores e lectoras de Segundo de Bacharelato os que a recoñecen agora como mellor novela en galego do ano 2012. Un premio que felizemente Feijoo recibe cando inicia a andaina a edición en castelán desta súa primeira novela. Poucas veces participamos nun debut literario tan esperanzador. Parabéns, Pedro!!!

Onte 645: «As vidas de Nito» de Xabier Paz

A presentación da segunda novela de Xabier Paz, As vidas de Nito, ateigou a libraría Andel de Vigo. Foi Iolanda Veloso, voceira do grupo municipal do BNG de Vigo, a que presentou unha novela que comezou definindo como «densa e fermosa», agradecendo ao autor «o moitísimo que me fixo sentir, dende momentos eruditos, a moitas emocións e sentimentos, xa que esta é unha novela chea de poesía». Veloso recoñeceu na novela A Coruña, a súa cidade natal, tamén a do autor, «sobre todo naquelas aventura de verán, que é cando se aprendan máis cousas». Referiuse despois a que lle interesara moito o feito de que fose «contada por unha persoa que é diferente, que non encaixa na normalidade, o que permite ofrecer perspectivas moi diferentes», lembrando despois a actualidade deste enfoque, xa que por poñer un caso, como lera recentemente nun artigo, hoxe «as persoas con autismo son un indicador da saúde social». «Ademais, a novela fala moito de educación relixiosa e segregada que recibiu Nito, onde as mulleres convértense en nais e irmáns». Despois de comentar diversos parágrafos da obra, a presentadora salientou que «constituía un raro privilexio para cada lectora poder enfrontarse a un texto no que se tenden pontes entres disciplinas diversas para explicar o sentido da vida. As vidas de Nito fala da vida e da morte. Fala de vidas poliédricas, das vidas que vamos superpoñendo cada un de nós». Rematou as súas palabras confesando que cando estaba lendo esta novela «estaba convencida de que falaban de min». «Estou convencida que todo o mundo cando a lea saberá que fala de si». «Parabenizo a Xabier por ofrecernos esta novela coa que nos reconciliamos coas vidas que vivimos e coas que viviremos».

Pola súa banda, Xabier Paz comezou as súas palabras definindo a novela como «unha reflexión sobre a natureza humana dun rapaz de crecemento tardío». Agradeceu aos seus amigos Merce e Vítor o feito que despois da publicación de Renacer o emprazasen a escribir sobre el mesmo. Recoñeceu que utilizara un eixo improbable como eixo da trama, a semellanza do tango inverso protagonizado por Nito e Elba. «Pelexar coas fichas documentais e temáticas foi o máis difícil da escrita da novela. A ambición era a reflexión sobre o ser humano dende todas as perpectivas». Confesou que desbotara tres fichas que lle interesara, a de Frei Diego Landa, autor da Relación das cousas de Yucatán, a civilización que axudara a liquidar, a do sermón de San Antonio dos peixes e a da condesa Elisabeth Barthory, a condesa sanguenta. Utilizando a proxección de fotografías, falou do tempo e dos espazos de Nito, «un neno que medra con moita dificultade nos anos 50 nunha cidade con alcaldes da envergadura de Picadillo e Alfonso Moilna». Rematou a súa intervención, referíndose ao que na novela chámase «A desfeita», o desastre da modernización e a corrupción dos anos posteriores á chamada Transición Política.

Manuel Lueiro Rey. A liberdade ferida

Iago Nicolás fíxonos este agasallo para axudar a facer visible o libro de homenaxe a Manuel Lueiro Rey, no que participamos medio cento de persoas unidas pola admiración e a amizade co inesquecible escritor do Grove.

Manuel Lueiro Rey. A liberdade ferida será presentado por vez primeira o sábado 22 de xuño, ás 20:00 horas, na Galería Besada (Rúa Concepción Arenal 1 baixo) do Grove, acto no que participarán Ramón Nicolás, Luís Cochón, Xesús Alonso Montero e o editor. Despois, o martes 25 de xuño será presentado na Libraría Paz de Pontevedra (Peregrina 29) tamén as 8 da tarde, contando coa presenza de Nicolás, Cochón e o editor.

Onte 643: Matarte lentamente

Nesta crise magoante a realidade vai detrás da ficción, ou a literatura diante da vida, que ven sendo algo semellante. Penseino onte cando lin devagariño a noticia tremenda do suicidio de U.P.B., un xubilado de 82 anos afectado pola estafa das participacións subordinadas de NGB. Penseino cando lembrei unha das historias relatadas por Diego Ameixeiras en Matarte lentamente, a súa próxima novela (en novembro estará nas librarías), precisamente aquela na que se suicidan unha parella de preferentistas xubilados e na que o seu fillo irado artella unha terrible vinganza. Tras a lectura do manuscrito, cando chamei a Ameixeiras comentamos, o que é a vida, este caso dos preferentistas e agoiramos que algún día podería producirse. Agora, apenas un mes despois, a realidade fixo máis verosímil a primeira parte da ficción. Malditos especuladores!

Onte 636: Os mil ríos de Manuel Sendón e Fran Herbello

Os fotógrafos Fran Herbello e Manuel Sendón inauguraron onte no Museo do Mar de Galicia a primeira das mostras do seu proxecto Mil ríos. Dedicada á expedición ao río Verdugo e a travesía en piragua da ría de Vigo, primeiro dende Bouzas e logo dende Cangas, a mostra presenta os rexistros fotográficos e o sucos do GPS dunha exploración e investigación sobre o territorio, dunha vivencia sobre senllas expedicións realizadas na ría de Vigo.

Foi Fran Herbello quen relatou a orixe do proxecto: «Hai dous anos e medio comezamos as nosas expedicións para coñecer os ríos galegos na nosa piragua. Dende entón levamos quince expedicións. Aquel proxecto deportivo comezou a facerse máis complexo. Engadímoslle GPS e unha cámara de fotos. Sei que ten un certo punto de chaladura domingueira, mais somos conscientes que ten outros aspectos que lle dan peso sendo máis potente do que poida parecer. O GPS fai un debuxo suxerente, coma o que fan os rapaces nas paredes. Con todo, para nós o que máis importou foi a vivencia da viaxe, mais que o seu rexistro. Vivencia que recollemos en cada un dos cadernos de bitácora do blog do proxecto no que a narramos».

As palabras de Manuel Sendón abondaron na importancia da vivencia. «As excursión foron sempre a forma de coñecemento directo do territorio. Agora facémolo por forma de representacións da fotografía ou do cinema. Neste proxecto o importante para nós era retomar a vivencia do territorio, coma fixeran os membros de Nós que patearon todo o país». Referiuse despois Sendón á diferenza de «percibir a ría desde o nivel da auga», unha das singularidades das fotos desta mostra sobre o traballo do Verdugo. Rematou falando da continuidade do proxecto: «Cando fagamos a de Cambados, presentaremos os materiais da remontada do Umia. Cando vaiamos a Ferrol, serán os do Xuvia. Queremos devolver o que producimos a cada lugar onde fomos. O proxecto é aberto, mais cremos que finalmente podería facerse unha exposición cos materiais de todas expedicións e quizais mesmo un libro».

Un proxecto artístico e deportivo a seguir de dous dos nosos máis grandes fotógrafos. Paga a pena visitar o (alicaído) Museo do Mar de Vigo.