No centenario do Día de Galicia

/en , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á celebración do centenario do Día de Galicia

Celebramos este 25 de xullo o centenario do Día de Galicia, outra das creacións políticas da segunda Asemblea Nazonalista convocada polas Irmandades da Fala do 7 ao 9 de novembro de 1919 no pazo de San Clemente de Santiago de Compostela. Un centenario que coincide co setenta aniversario da constitución o mesmo día no Hotel Compostela de Santiago da viguesa editorial Galaxia e ás portas do 20 de outubro, día no que se celebrará o centenario da aparición en Ourense da revista Nós, publicación artellada por un grupo xeracional de intelectuais que pasaron á historia como Xeración Nós e son lembrados por traballar de forma incansable a prol da dignificación da cultura galega e de Galicia como célula de universalidade.

Aquel primeiro Día de Galicia de 1920 fora animado por un editorial do número 124 do xornal A Nosa Terra, órgano oficial da Irmandades da Fala, no que baixo o título «Alborada» propoñía celebrar con «ledicia reloucadora» esta xornada do «25 de Santiago» «en todos os fogares do mundo onde latexa un peito galego». Concibida como data «lembranza da Patria natural» e «arela de irmandade espallada por todos os pobos», con lembranza específica para «as nazonalidades irmás da Iberia» e para «Irlanda, irmá nosa e nosa mestra», aquela primeira edición comezou na cidade da Coruña, para os irmandiños «a capital da Nosa Terra», coa intención de que en anos vindeiros fose imitada en todas as cidades galegas. Un chamamento dirixido a «irmáns, amigos e inimigos» coa intención de que «a nosa terra chegue a conquerir o imperio espiritual na futura e gloriosa civilización atlántica», no que non faltaba unha apelación ao seu carácter de «momento histórico de ser ou non ser».

Aquela primeira celebración coruñesa do Día de Galicia, continuada durante 1921 e 1922 como data de exteriorización do patriotismo galego, por medio do izado da bandeira galega e do reparto de propaganda galeguista, foi prohibida en 1923 pola ditadura de Primo de Rivera que a consideraba «separatista» e «perigosa» como a exhibición da propia bandeira, reivindicada polos irmandiños como insignia nacional. Unha celebración que ás portas da proclamación da Segunda República, colleu un novo pulo en Vigo no histórico xantar da Barxa do 25 de xullo de 1930, posterior ao acto galeguista celebrado no Teatro García Barbón, onde interviron Castelao e Valentín Paz Andrade. Efeméride que coa Fundación do Partido Galeguista (1932) adquiriu o seu carácter político durante os anos de entusiasmo a prol da aprobación do Estatuto de Autonomía (1936), mais tamén como afirmación cultural e festiva que deu pé en Compostela ao Mitin das Arengas (1934) organizado polas Mocidades Galeguistas.

Espírito político conservado intacto no exilio, que deu pé a «Alba de Groria», aquel histórico discurso pronunciado por Castelao o 25 de xullo de 1948 no Teatro Argentino de Buenos Aires, concibido para celebrar «a festa maior de Galiza, a festa de tódolos galegos», cuxo texto se convertería en síntese do ideario e símbolo do nacionalismo galego. Espírito galeguista conservado durante a ditadura polos membros do grupo Galaxia que participaban con afouteza cada 25 de xullo na «Misa de Rosalía» na igrexa de San Domingos de Bonaval, acto relixioso de significación galeguista xa dende 1932. Misa de Rosalía que en 1969 adquiriu inequívoco carácter político cando tras o canto do himno galego e do «Venceremos nós», así como dos posteriores berros de «Galiza Ceibe» e «Liberdade para Galicia», cargou a policía e detivo a tres persoas, entre elas Xaime Isla Couto, que sería condenado polo TOP.

Significado político do 25 de xullo que xa en 1968 lle outorgara a Unión do Povo Galego pendurando na Alameda compostelá unha pancarta que rezaba «Viva Galiza ceibe e socialista» e fixaba dende entón a súa celebración para o movemento nacionalista galego como «Día da Patria Galega». Carácter cívico e galeguista que Antonio Rosón, o primeiro presidente preautonómico, quixo imprimirlle (o que lle custou o posto) á efeméride declarándoa en 1979 como «Día Nacional de Galicia», denominación oficial vixente dende entón. Porén, coa excepción da entrega das Medallas de Galicia, a Xunta de Galicia en todas as súas presidencias conservadoras ignorou a denominación oficial e virou ás costas a esta festa concibida hai cen anos polos irmandiños como a nosa primeira arela de afirmación colectiva. Carácter cívico deste Día Nacional de Galicia que por ventura e non sen dificultades manteñen aceso algúns dos nosos concellos, como o de Vigo que cada ano encarga un bando de espírito galeguista. Un chamamento á unidade e entusiasmo galeguistas que transcorrido un século continúa vixente. Viva o Día de Galicia, viva o Día Nacional de Galicia, viva o Día da Patria Galega, viva a festa maior de Galicia!

 

Para o ano que vén

/en , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á permanencia do Celta en primeira:

O celtismo non esquecerá o triste remate da tempada do confinamento. Tras os cinco partidos dun nefasto mes de xullo, nos que o equipo de Óscar García fixo apenas dous puntos, acadou a permanencia in extremis grazas a unha cabezada de Sergio Ramos e a un xutazo de Marco Asensio, estrelas merengues que evitaron a derrota do campión en Butarque diante dun afouto Leganés que tivo no derradeiro minuto de tempo engadido a permanencia na biqueira de Óscar Rodríguez. Como tampouco esquecerá que pese ao partido ruín da maioría dos nosos en Cornellá, Iago Aspas dispuxo, tamén nos minutos finais, cando xa esgotara a reserva das súas forzas, dunha oportunidade extraordinaria para marcar, nunha das súas carreiras de dianteiro de alta definición finalizada cun xute que pasou a centímetros da base do pao longo. Aí tivemos a permanencia por goles propios, unha fortuna que tampouco nos fora propicia aquel inesquecible serán do 11 de maio de 2017 cando o Celtazo de Eduardo Berizzo visitou Old Trafford e nun balón centrado por Claude Beauvue sobre Guidetti escachou os soños de xogar a súa primeira final europea. Xogadas decisivas, resoltas por decisións imprevisibles tomadas en segundos e en carreira, expresión de alustros de talento e concentración adestrados por atacantes e defensores, que converten ao fútbol na disciplina deportiva das Belas Artes que conta con máis seguidoras no planeta.

Ese territorio deportivo apaixonante da incerteza, delimitado en todas as lameiras do mundo polas dezasete regras da IFAB e polos valores do fair play, o xogo limpo e o respecto entre as persoas participantes, debería abondar para explicar o que acontece neste fermoso xogo de balón. Cadora, o chamado «fútbol moderno», parte do negocio millonario do espectáculo audiovisual globalizado, modificou cos seus intereses e novos protocolos (como a creación do VAR) as competicións do fútbol profesional até o punto de desenvolvelas xa coa ausencia do público, substituído para non desconcertar á clientela audiovisual apenas por infografías e gravacións sonoras e musicais enlatadas. Movendo en España 15.700 millóns de euros e achegando á Facenda case 1.500 millóns, o desenvolvemento imparable desta industria futbolística, mesmo a pesar da distancia social e da etiqueta obrigada pola pandemia, modifica tamén o funcionamento dos 42 clubs (na súa maior parte Sociedades Anónimas Deportivas) que forman parte da selecta elite do fútbol profesional. Xaora, a pesar de que todos os clubs artellan identidades territoriais e afectos da memoria, todos son máis que un club deportivo, debemos asumir que hoxe o territorio natural do fútbol profesional é idéntico ao de calquera outra empresa privada, onde priman sobre todo os intereses da súa propiedade.

Só atendendo a ese territorio deportivo e empresarial é explicable a errática traxectoria do Real Club Celta de Vigo SAD nas dúas últimas tempadas nas que, tras un desfile de cinco adestradores e numerosas fichaxes e traspasos, tanto lle custou manter a categoría, o que non impediu achegar un excelente resultado económico para o seu propietario maioritario. E só dende aí é comprensible a desconexión cada vez máis explícita entre as esperanzas e bulires deportivos do corpo social de abonadas, peñistas e seareiras celestes (seguidoras dende os cinco continentes) e as decisións políticas do propietario e dos xestores do club orientadas, como sucede no caso da cidade deportiva e centro comercial a construír en Mos, a incrementar o valor económico da entidade. Como tamén sobre esa trabe dupla deportiva e empresarial desenvolveuse o pasado mes de agosto a «operación retorno» de promesas da Madroa da diáspora, con mellor resultado como campaña de marketing destinada a fidelización das persoas abonadas ca no propio terreo de xogo onde estas incorporacións na súa maior parte non engadiron a diferenza que delas se agardaba.

De cara a vindeira tempada, a afección celeste repetirá o debate sobre o futuro deportivo do equipo, dividíndose entre as posicións máis optimistas e saudosas daquel Celta europeo de entre séculos, recuperado en apenas tres tempadas polo Toto Berizzo, e aqueloutras máis prudentes que asumen a tradición dun club máis austero no palmarés pero sempre afouto e resistente até o derradeiro salaio na lameira. Apenas diferenzas da gamma de matices que conforman a identidade acolledora, case centenaria, dun club de voces baixas, esas humildes que non impoñen, mais que son capaces de aloumiñar coa súa continuidade as ilusións de tantas vidas viguesas e galegas. Un debate social ao que agardamos sexa sensible o propietario e os seus primeiros xestores reflexionando e priorizando, sequera por unha vez, a coherencia do proxecto deportivo e social sobre os seus intereses económicos. Agardemos recuperar para o ano que vén, como lembra A Roda, novos azos e esperanzas. Sempre Celta!

Retorno á fin de século

/en , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a valorar os resultados electorais das Galegas 12X

O domingo non houbo sorpresa. Alberto Núñez Feijoo obtivo a súa cuarta maioría absoluta e Ana Pontón conseguiu que o BNG recuperase o liderado da oposición. Unha contundente vitoria da Galicia conservadora sobre o bloque da Galicia alternativa no marco dun resultado histórico, tanto para os populares como para os nacionalistas, co que se recupera unha composición do Parlamento moi semellante á da quinta lexislatura (1997), cando o BNG de Xosé Manuel Beiras deu o sorpasso sobre o PSdeG-PSOE de Abel Caballero liderando a oposición no terceiro mandato de Manuel Fraga. Un resultado que liquida os restos do naufraxio de En Marea que perde as súas catorce actas, castigada polas súas continuas escisións e desavinzas internas, ao tempo que deixa fóra a VOX, amosando que o noso pode ser un país conservador pero non reaccionario, a pesar de que os medios capitalinos pretendan interpretar estes resultados en función da axenda da vila e corte.

O éxito extraordinario da cuarta absoluta de Feijoo, un fenómeno inédito no actual entorno europeo de fragmentación, como a súa capacidade de mellorar o resultado nas provincias da Coruña e Lugo, a pesar do rebrote da Covid-19 na Mariña, achega ao político dos Peares aos mellores resultados de Manuel Fraga. Outra vitoria que amosa a capacidade de Feijoo de equilibrar a estratexia liberal, privatizadora e centralizadora do PP de Génova coa organicidade de considerar a Galicia como suxeito político e poñer os seus intereses no centro do debate, cuestión na que só coincide no actual arco co BNG, facéndoo eixo da comunicación da súa campaña: «Galicia, Galicia, Galicia». Unha estratexia moi exitosa á que non seus tres mandatos non lle afectaron nin as pobres cifras económicas do país nin a sangría da emigración da mocidade nin a devaluación dos servizos públicos de educación e coidados nin o desinterese pola lingua e cultura propias. Feijoo mantén en secreto a fórmula deste equilibrio imposible entre os ingredientes do seu crédito como xestor eficaz, autonomista convencido, epidemiólogo sensato e gañador invito de eleccións. Unha fórmula que lle permite manter a confianza de FAES e do partido (cuxas siglas apenas utiliza) que polo momento preside Pablo Casado.

Éxito indiscutible tamén do BNG de Ana Pontón e Goretti Sanmartín, a directora da extraordinaria campaña nacionalista, que a pesar do fracaso do bloque da Galicia alternativa, conseguiron que a esquerda nacionalista recupere con azos renovados á situación de hai case vinte e cinco anos (1997) e peche a crise aberta na asemblea de Amio (2009) cunha composición máis homoxénea e compacta. O BNG abre de novo a xanela da esperanza para un cambio a medio prazo (2024), mais tamén para de forma inmediata obrigar ao PSOE a respectar os acordos asinados en clave galega na investidura de Pedro Sánchez. E o que semella aínda máis decisivo, coa súa presenza no Congreso e o seu liderado da oposición no Hórreo permite que Galicia quede a idéntica altura que as outras nacionalidades históricas, á hora de calquera posible reformulación da gobernanza territorial. Un éxito do BNG que moito ten ver coa credibilidade da súa candidata, tanto a nivel xeracional (é a forza pola que apostou a mocidade) como polo rigor e serenidade dun discurso dirixido non só ao electorado nacionalista, como coa feminización efectiva da súa dirección, camiño sen volta da revolución feminista en marcha.

Nesa contorna de gañadores, o PSdeG-PSOE semella asumir como inevitable a súa terceira posición, o que non é estraño nunha formación que ao longo da Autonomía non foi capaz de ofrecer un perfil propio. Ausencia de carácter, unhas veces debida ao cesarismo dos seus alcaldes, sucedeu con Francisco Vázquez na Coruña, sucede con Abel Caballero en Vigo, que prefiren o seu contacto directo tanto con Madrid como con San Caetano, noutras por conformarse coa dinámica que imprime Ferraz e Moncloa, como sucede na actualidade. Unha pleitesía semellante á que sufriu a marca de Podemos en Galicia que se presentaba en 2012 coa intención de facer historia e que agora corre serio risco de desaparición. Sen esquecer, por último, que outra das claves do resultado do 12X foi o 40 % de persoas que decidiron quedar na casa, sobre todo en zonas urbanas, o que expresa unha inhibición electoral significativa, que nos recordou a que se producía decote nas convocatorias de fin de século.

Co resultado do pasado domingo, aparentemente Galicia volve ao escenario de 1997, mais non esquezamos que a sociedade e a economía galegas actuais son moi distintas ás daquela na que Fraga e Beiras pelexaban a zapatazos no desenvolvemento do autogoberno. Será esta undécima lexislatura na que se forxe a mudanza da Galicia alternativa? Rematará antes de prazo pola marcha de Feijoo a Madrid?

Entropía electoral

/en , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á convocatoria electoral do 12X:

Nunha convocatoria electoral que non vai ser allea nin ao distanciamento social esixido pola Covid-19 nin ao confinamento durante só cinco días da comarca da Mariña, seguín con interese as respostas ao cuestionario «La cara íntima del candidato» publicado nestes días pasados en Faro de Vigo. Á falta de máis debates nos medios públicos entre os cabezas de candidatura, confrontar as respostas ás 46 preguntas do cuestionario da xornalista Irene Bascoy (unha menos no caso de Ana Pontón, a única candidata) de Feijoo, Caballero e Gómez-Reino axuda a confeccionar un álbum das súas confesións íntimas que están dispostas a realizar para acceder á presidencia do Goberno Galego. Un cuestionario de confidencias que recupera algunhas das trinta preguntas do «cuestionario Proust» (1885), o que permite ofrecer un retrato mais singular de cada candidatura, mais tamén das súas preferencias culturais e aspiracións políticas de máis longo alcance.

As respostas das catro candidaturas coinciden nalgunhas cuestións, como en valorar a lealdade das amizades, unir a felicidade ao entorno familiar, non fumar porros, contar con boa saúde, non dubidar en apoiar a un fillo que confesa que é transxénero, mais tamén en asumir obrigas domésticas como saber pór a lavadora, lavar a louza,  ou reciclar cepillos de dentes e cueiros. Cadora, hai preferencias que expresan a personalidade de cadaquén. Así mentres Caballero se fose un animal sería un moucho, Pontón percorrería os ceos como unha andoriña, Gómez-Reino como un mamífero terrestre ou mariño e Feijoo como un can. Outro tanto sucede cando se lles solicita encarnarse nun heroe de ficción xa que o Capitán Trueno é o personaxe preferido polo cabezaleiro do PP, Thomas Müntzer polo de Galicia en Común, Batman polo do PSdeG-PSOE e Pipi Mediaslongas pola do BNG. Escollas que non é descartable que os responsables da márketing electoral consultasen nos horóscopos chinés ou celta para facelas máis atractivas para o electorado.

Como hai preguntas no cuestionario relacionadas coas liberdades públicas onde hai diferencias entre as respostas da candidatura de Feijoo e as do resto das participantes. É o caso da abolición da prostitución e a negativa a apoiar a xestación subrogada, posicións unánimes para as candidaturas da Galicia alternativa, mais sobre as que Feijoo non se define aducindo a súa complexidade para ser respondidas cun si ou cun non. Outrosí sucede coa eutanasia que Caballero, Gómez-Reino e Pontón identifican como dereito a unha morte digna e que Feijoo relaciona como testamento vital. Como tamén hai a agardada diversidade entre as candidaturas no que atinxe ás preferencias por diversos produtos culturais. Porén chama poderosamente a atención que para todas as candidaturas ningunha das novelas preferidas para reler sexa de autoría galega, o que evidencia a existencia dunha fenda non suturada da clase política galega coa literatura na nosa lingua. O que sucede tamén de forma máis mitigada co cinema e a música galega, a pesar do declarado interese de Gómez-Reino polo novo cinema galego e da admiración de Pontón polo traballo musical de Guadi Galego e Xabier Díaz.

Nunha campaña tan desigual en oportunidades como a actual, agradécese que os cuestionarios Bascoy axuden a perfilar o retrato das candidaturas, porén son insuficientes para abordar a cerna do debate político deste 12X, que non é outro que responder á pregunta: «Galicia está mellor ou peor que hai unha década?» E as respostas dos expertos académicos cadran en que durante este período, coincidindo cos gobernos de Feijoo, Galicia retrocedeu de forma alarmante na maior parte dos seus indicadores económicos (devalo demográfico, imparable emigración xuvenil, incremento desemprego, perda do seu sector financeiro, redución do PIB por habitante, perda de peso exportador, diminución do esforzo I+D…), ampliou as fendas de desigualdade territorial e social, rebaixou a calidade dos seus servizos públicos e comprometeu o futuro da súa lingua e da súa cultura.

Como non son doados de explicar os datos das enquisas publicadas na fin da semana, que un amigo resumiume neste aparente paradoxo: «Ana Pontón do BNG é o liderado máis valorado, o PSdeG-PSOE é o partido que conta con máis simpatía, mais semella que o PPG volverá a gañar por maioría absoluta». Un triángulo inscrito nunha circunferencia dificilmente explicable se botamos man dos principios da xeometría mais que podería entenderse consultando os principios da termodinámica, sobre todo aquel referido á entropía, fenómeno que a Física explica como a enerxía incapaz de facer traballo, mais tamén como un principio dun sistema que a pesar da transferencia de calor mantén a súa identidade. Cruzaremos o 12X a liña da esperanza do imprevisible?