No artigo da semana reflexiono sobre a proposta do tenente alcalde Domínguez de creación dunha pinacoteca no edificio da Reitoría, no contexto do estado actual de deterioro da rede de museos vigueses e da necesaria participación dos artistas na toma desta decisión.
Víctor Freixanes adianta hoxe un atinadísimo comentario sobre os datos ofrecidos polo estudo sobre Comercio Interior do libro 2006 referidos á edición galega. Ten razón que hai razóns para o optimismo, sobre todo por ese importante crecemento na facturación (acadamos os 27,5 millóns de ruos no conxunto do sector). Magnífico dato que amosa un crecemento do noso sector (moi superior ao do resto do Estado), porén, que eu matizaría no decrecemento do número de títulos editados (pasamos de 1626 en 2005 a 1592 en 2006, dos 1323 o foron en galego), así como volume de edición por número de exemplares (imprimimos 400.000 exemplares menos en 2006, un 12% menos ca no ano anterior), o que supón, tamén, unha baixada da tirada media até os 1.891 exemplares (2104 en 2005).
Atopo a explicación do crecemento de facturación no importante crecemento das vendas a empresas e institucións (aumentan en catro millóns de euros, o que supón un 22,4% do total), debido, en boa parte ao cambio de sistema de apoio ao libro galego da Consellaría de Cultura por medio dun sistema de compra e non de subvención. Outra boa noticia é que o libro galego continúa alicerzado na libraría (o 57,8% das súas vendas, aínda que porcentualmente baixa sete puntos con respecto ao peso desta canle en 2005, con todo un dato moi superior ao do conxunto do sector español, no que a libraría supón xa só o 33,3% ) e que as vendas nos hipermercados non arrancan en Galicia (supoñen un 3,5%, inferior á de 2005, e moi lonxe do 9,5% que supoñen no conxunto do Estado),
Entre a faramallada de datos estatísticos, hai algúns outros que convén rescatar. Os editores galegos pagaron o pasado 2006 1,9 millóns de euros en concepto de dereitos de autor (400.000 euros máis ca no ano anterior), aínda que só percibimos por explotación de dereitos noutras linguas 170.000 euros (cantidade inferior á de 2005). Con respecto ao emprego, o sector editorial galego privado ocupou en 2006 a 224 persoas, das cales 78 realizaban labores de creación e produción editorial.
Por último, quizais como retrato acaído da edición galega en 2006, non podemos esquecer os seguintes datos referidos á edición por ámbitos temáticos:
Tras estes datos, poderiamos sinalar que no ano 2006 o libro editado en Galicia polos editores privados incrementou a súa dependencia do sistema escolar (o 72,4% das súas vendas, fronte ao 68,7% do ano anterior), ao tempo que conseguiu incrementar lixeiramente o peso do seu mercado literario que, ademais, aumenta moi significativamente o volume da súa produción. A crise semella estar na edición de referencia (quizais pola competencia dos medios electrónicos) que continúa o seu devalo.
Un panorama, pois, coas súas zonas de sombra (semellantes ás dos outros gremios do estado), mais, tamén, con maior pulo do que se adoita expresar. Quedémonos (ás portas de coñecer os datos que proporcione o estudo do ISBN sobre a panorámica da edición en 2006, aínda non apareceu) co debuxo dunha liña esperanzadora.
Luzes volve hoxe co debate sobre a visibilidade da nosa literatura no exterior. Sen chegar á asumir na súa totalidade a contundente afirmación de Méndez Ferrín (“o escritor galego é rigorosamente invisible no exterior“), para min é un feito dificilmente refutable de que a nosa literatura é practicamente invisible nos países europeos (incluído en Portugal, con algunha excepción) e de que en España se deita unha mirada moi prexuizosa (xeralmente paternalista) sobre ela. En varias ocasións teño participado, fóra de Galicia, en diversos encontros literarios ou de editores e ter percibido ser considerado coma unha simpático e voluntarioso extraterrestre que vive a expensas das “copiosas subvencións” da Xunta. Non é doado desmontar estes prexuízos (que mesmo existen en Galicia), razón pola que entendo debemos traballar arreo (e moi conxuntados) no difícil proceso de presentar unha creación literariamente ambiciosa e un sector editorial con clara vontade de profesionalización (que se defende o mellor que pode nas estreitas marxes dun mercado interior moi reducido). Hai experiencias, xa suficientes, para afirmar que hai autores e autoras galegos que comezan a ser recoñecidos polo seu talento; como tamén de editoras que co seu tesón, creatividade e ben facer profesional abren portelos a un incipiente mercado exterior. Hoxe, precisamos de mecanismos e plataformas colectivas que faciliten a proxección da nosa luz, iso que eu veño denominado “estratexia de país”. Nunca estivemos en mellores condicións para conseguilo. Non deberiamos estragar esta magnífica oportunidade.
Actualización (05-10-2007): Entrevista co director de mercadotecnia de Gadis en Vieiros.
Onte Manuel Rivas e os seus músicos inseparables (Marcos Meléndez, Gastón Rodríguez e Pulpiño Viascón) presentaron Os libros arden mal diante de cento cincuenta reclusos do cárcere de Teixeiro. A reportaxe de Paola Obelleiro no País-Galicia sobre o desenvolvemento do acto é moi interesante. O funcionamento dun taller literario permanente, animado por Luís Gónzález Tosar, ábrese como unha experiencia novidosa para a reeducación penitenciaria. Eis outra das posibilidades da lectura nas circunstancias máis adversas.
O aumento previsto das axudas de tradución é unha boa noticia, mais parece claro que o importe previsto é aínda insuficiente para dar resposta ao pulo do noso sector editorial e para promover efectivamente a internacionalización da nosa literatura. A información de hoxe no Pais-Galicia é moi aclaratoria. Cos datos na man a precariedade do noso subsector da tradución é evidente, sobre todo debido a que o sesenta por cento dos textos traducidos (datos de 2005) proceden do castelán, sendo a maior parte deles libros de texto e de literatura infantil e xuvenil. Con axudas cativas, coa presenza meramente publicitaria en máis feiras internacionais ou cun espazo na rede en inglés non se vai conseguir invertir esta tendencia. Precisamos unha extratexia de pais compartida por autores, editores e pola propia administración, algo que, mágoa!, aínda non cuallou. Ademais, dentro dunha nova política de Lectura (esa que se reflectirá cando sexa aprobado o Plan de Lectura de Galicia), o impulso da importación e exportación de textos será un dos eixos principais de actuación. A Consellaría de Cultura debería asumir estas ideas con maior determinación. Para cando a creación dunha Oficina de Promoción da literatura galega no mundo?
Faro de Vigo, o “Diario Cultural” da Radio Galega foron premiados pola Federación de Gremios de España cos Premios ao Fomento da Lectura nos Medios de Comunicación do ano 2007. Na categoría de televisión foi premiado Jesús Vigorra, presentador do programa “El público lee” de Canal dos Andalucía. Os premios serán entregados esta semana en Líber. Parabéns aos premiados.
