Bibliotecas e lectura pública

/en , , /por
No artigo da semana falo de bibliotecas e lectura pública. Quedei pampo cando lin o editorial de El País do domingo. Manexa os mesmos argumentos.

Libros de máis?

/en /por

O sábado marchou de viaxe María. Enchémonos de valor e aproveitamos esta fin de semana para limpar e reordenar unha das nosas bibliotecas (na casa témolas en todos os espazos, agás no noso cuarto).
Volver sobre os libros, que fomos xuntando ao longo de máis de vinte e cinco anos, e ordenalos alfabeticamente produce melancolía, quizais porque sabemos que hai títulos, a grande maioría, sobre os que nunca volverán os nosos ollos; outros son novas chamadas para a reflexión e a relectura. Quedei prendido do ensaio de Pedro Salinas, sobre todo do seu capítulo marabilloso en defensa da lectura. É sorprendente que xa en 1946, este escritor do exilio defendese posicións que hoxe parecen moi modernas.
Cústame desfacerme de calquera destes milleiros de volumes, mesmo dos que non gustei, quizais porque todos eles van trazando a cartografía da nosa vida de lector. Non sei ónde imos meter os que seguirán chegando a casa.

Martínez de Sousa

/en /por

Onte no coloquio sobre a edición en linguas minorizadas coñecín ao mestre de editores, José Martínez de Sousa. Este galego d’ Rosal é, sen dúbida ningunha, a maior autoridade española no tratamento do texto, o labor máis específico e irrenunciable do editor. Este bibliólogo, ortotipógrafo, lexicógrafo e tantas outras cousas relacionadas coa industria do libro e da edición, que se iniciou profesionalmente en 1957 como corrector tipográfico da editorial Bruguera, é unha persoa simpatiquísima e de narración sedutora. No xantar contounos con moita retranca que a súa aerofobia obrigouno a desprazarse, como tantas outras veces, en coche dende Barcelona e impediulle acudir aos múltiples convites que lle fixeran en América para participar en congresos ou conferencias.
Pepe é autor dunha longa obra, mais para min é o creador do Manual de edición y autoedición, do que nestes días acaba de aparecer unha segunda edición moi actualizada. Este é un dos meus libros máis consultados e queridos, ata o punto que o agasallo a cada un dos novos editores que se incorporan ao traballo da editorial. Un ritual iniciatico co que pretendo simbolizar a necesidade de aprender a mimar o texto como a tarefa primeira do noso oficio artesán. Moito do que sabemos na editorial, debémosllo ao maxisterio de don José. Os editores galegos temos pendente con el unha merecida homenaxe.

Los girasoles ciegos

/en , /por
A providencia laica deparoume a sorpresa de atopar casualmente nun quiosco do aeroporto este libro marabilloso, do que só tiña vaga noticia por obter o Premio da Crítica española 2004. Catro historias de vencidos, catro narracións cosidas co fío invisible e purificante da memoria. Das catro derrotas, a terceira, a do idioma dos mortos, é tan estarrecedora que pasar cada páxina require volver coller o alento. Un texto deses poucos imprescindibles e imperecedoiros. Recoméndoo vivamente.

Editor extravagante

/en /por
Os dous días de viaxe deron de si. Moita lectura (non son capaz de viaxar en avión sen un libro entre as mans), moito traballo sobre o orzamento 2006, longos debates cos colegas, moitas conversas (algunha moi triste) e mensaxes eufóricas ao móbil e, para rematar, un bonito paseo cos amigos.
Quedei razoablemente satisfeito da miña intervención no coloquio sobre poéticas do editor, aínda que despois das palabras preliminares de Guelbenzu comentando os libros de Korda e Unseld, quedei convencido, se tiña dúbidas, de que eu son un editor extravagante e a nosa unha editorial atípica.
Defendín con paixón o carácter vocacional e militante do noso oficio de panadeiros da cultura textual, idea cada vez menos popular nun gremio que semella, con honrosas excepcións, situarse irremediable nos brazos da diletancia do señor Mercado. Non se pode impedir dalgunha maneira que desaparezan as librarías de cultura? Non se pode evitar que os únicos criterios de edición sexan os que impoñan directivos ou responsables comerciais que non len os libros que publican ou venden? Quen vai editar, de seguir as cousas como semellan precipitarse, eses libros importantes que teñan consecuencias? A viaxe serviu para realimentarnos de coraxe e de autoestima (o presentador do coloquio dixo que “a nosa editora era un referente na edición española”).

Adeus, Barnabé, adeus

/en /por

Barnabé, un dos meus blos portugueses preferidos, decidiu pechar a súa emisión. Faino coa elegancia do himno nacional de de Trinidade e Tobago. Adeus, Barnabé. Moito obrigado, aprendín moito de voçés.

Feiras do libro

/en /por

No artigo da semana comento o inicio da Feira do Libro de Vigo e a historia e a crise actual deste modelo de promoción. Con todo, e a pesar da súa fraxiliadade actual, as librarías, como estas feiras do libro, continúan sendo auténticos espazos de biodiversidade cultural, e como tales deben ser mimados e protexidos como institucións indispensables para o benestar da comunidade.
A supervivencia da libraría é, como a causa social da lectura, un auténtico problema de estado. Cada palabra impresa posúe o ADN do seu autor, cada páxina editada expresa o soño do seu editor, cada libro publicado constitúe un neurotransmisor de vida e coñecemento, cada libraría aberta funciona coma un pulmón que renova constantemente o aire que respiramos, cada feira de libro expresa os azos de futuro da comunidade de lectores.
Recomendo achegarse ás feiras do libro que se celebran en Galicia este verán (esta de Vigo, logo, tamén en xullo, a de Pontevedra, e, finalmente, a de Coruña, na primeira decena de agosto), rebordan a vitalidade que precisamos.

As razóns das crises

/en /por
Outra entrevista para visitar, desta volta co editor alemán Volker Neumann, ex-director da Feira do libro de Francfort. Coincide nunha tendencia que vimos identificando noutros grandes editores internacionais: criticar a saturación da oferta editorial actual (“a máis libros non hai máis éxitos”), ao tempo que en confiar na pervivencia do libro como ben cultural (el fala dos vindeiros cen anos) debido ao seu papel “como mediador entre culturas e, sobre todo, na súa función de formación e trnasmisión de coñecementos reais”. Paréceme interesante para o debate a sutileza coa que fala dos novos soportes:

Internet e os novos medios están adquirindo un papel básico na información, pero moito máis pola súa rapidez ca pola calidade da información.

Lugrís Freire para o vindeiro 17

/en /por
A Academia fixo caso omiso das propostas que se fixeran dende a sociedade (Lois Pereiro, Ánxel Casal, Chano Piñeiro ou Carvalho Calero) e escolleu por consenso, a proposta dos lingüistas da institución, homenaxear o vindeiro 17 de maio a Manuel Lugrís Freire. Ninguén pode negar os méritos do pai do pintor Urbano Lugrís, autor dunha das máis importantes gramáticas da lingua e dun vocabulario castelán-galego, narrador, poeta, autor teatral, promotor na Habana da revista en galego A gaita gallega e presidente da institución durante un ano (no período republicano). A homenaxe coincidirá coa celebración do centenario da RAG.
Na elección do personaxe do 17 (cadaquén ten as súas lexítimas propostas), mais asumo o mesmo criterio que sobre a cuestión ortográfica: quen ten a autoridade é responsable de exercela. Agardo que esta elección sexa un éxito e permita continuar o relanzamento da efeméride.
Comezaremos decontado a estudar quen pode preparar a Fotobiografía e os libros de divulgación. Curiosamente, coa excepción das publicacións institucionais, non existen edicións privadas modernas da obra de Asieumedre (bonito alcuño o seu).

Conversas con Bernardino

/en , /por
Onte acabei a lectura do libro de conversas con Bernardino. Rafael e Héitor fixeron un traballo excelente xa que en apenas cen páxinas conseguiron amosar o rostro profundamente humano dun dos grandes poetas da literatura galega. Creo que os aspectos máis novidosos do libro son os referidos á etapa de formación do poeta e ao pensamento filosófico e relixioso desenvolvido polo poeta, na última década, a partir da escrita do Protoevanxeo do neto de Herodes.
O libro é moi entretido e de lectura agradecida polas múltiples anécdotas que contén. Quizais unha das máis divertidas é a que relata o tropezo en Madrid de Bernardino e Ferrín con Hemingway:

–Si, si. Home, en Madrid foi. Chocar fisicamente con Hemingway, de peito, eh!, Hemingway e Ferrín de golpe de peito. Precioso. Chocamos con el e despois dicía o Ferrín:
–Por que non nos quedamos con el? Coño, Bernardino ti sabes máis inglés.
Foi unha pena, pero é a timidez claro, é a timidez á adoración dos teus ídolos.