Listado de la etiqueta: matilde_felpeto_lagoa

Tortillas viguesas

/en , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo as mellores tortillas viguesas:

Nas tirapuxas de rivalidade entre viguesas e coruñesas, finalizada a visita ás salas de trofeos e revisión de insignias da súa galeguidade, aparece o debate gastronómico sobre as mellores delicias de cada unha. Acontece decote que os do sur presenten como particularidade a excelencia das humildes empanadillas e os do norte o das súas tortillas de patacas ao xeito de Betanzos ou Cacheiras, que contan cunha tradición centenaria forxada na guerra de Cuba. E a verdade que sendo rigorosos pratos tan modestos e cotiáns como empanadillas e tortillas son especialidades da Galicia enteira, nun país de comedores de patacas, como acuñou Manuel Rivas, e de empanadas, canto menos dende o século XIII, como quedou documentado na cantiga 57 das de Afonso X O Sabio ou nos Vinte e catro galegos rústicos (1746) do padre Sarmiento. Como tamén posuímos a experiencia de tomar excelentes empanadillas na Coruña e saborosas tortillas en Vigo, amosando que máis alá de rivalidades deportivas e económicas, necesarias na cohesión comunitaria, no esencial viguesas e coruñesas compartimos idéntico celme.

A profesora e culinaria Matilde Felpeto Lagoa, autora do referencial receitario Cociña galega tradicional (Xerais 2017), considera que, ademais de ser redonda, a variedade é unha das características da tortilla de patacas, un prato que precisa apenas de tres ingredientes: boas patacas, ovos de galiñas de curral en liberdade e bo aceite de oliva. Para Carmen Parada, autora do alboral Recetas de Cociña Galega (Galaxia 1982), son tres os principios para facer unha boa tortilla: o corte da pataca, o callado dos ovos e a frescura dos ingredientes. Mentres para Ángel Muro, autor de El Practicón. Tratado completo de cocina (1892), que morreu en Bouzas (1897), onde veraneaba, o segredo da boa tortilla reside no xeito de facela ao lume, aconsellando abanear a tixola coa man esquerda, imprimíndolle un movemento circular para que así calle, e permita despois xirar sobre a base, pero en sentido contrario, un «contramovemento» que indica o instante preciso para virala, momento decisivo para o que aconsella utilizar unha viradeira, utensilio de barro fabricado na olaría galega, que tamén pode ser de madeira, louza ou lata. Carmen Parada aconsella vixiar o fritido das patacas para que non se deouren de máis, retirándoas do lume cando se notan renxentes. Matilde Felpeto propón acompañar a tortilla dunha ensalada de leituga, tomate e cebola ou de pementos de Padrón fritos, o que fai unha comida deliciosa. Parada aconsella comer a tortilla moi quente, mais Muro cre que fría é máis saborosa, mentres que Emilia Pardo Bazán, que cita a tortilla en La cociña española antigua (1913) cre que debe quedar redonda e dura e «só é presentable en almorzos de moita confianza».

E, entón, cal é a mellor tortilla viguesa? Pregunta que non admite resposta doada, mesmo despois de probar e gozar das tortillas dos bares e restaurantes con maior sona na especialidade. Tortillas viguesas que, en liñas xerais, non son tan cremosas como as da Casilla de Betanzos ou a Penela coruñesa, mais posúen altísimo nivel, saborosas e refinadas, tanto pola súa sinxeleza na preparación como polo punto exacto de frixido da pataca e do callado do ovo, concibido para ser gozadas quentiñas decontado. Fórmula secreta que bordan no bar San Amaro, da rúa Rogelio Abalde, onde dende hai case cinco décadas a familia de José Campos e Carmen Ferreira, hoxe xubilados, levan preparando a mellor tortilla viguesa. Como non a desmerecen tanto a preparada na cafetaría Cosmos, da Praza da Princesa, probablemente a mellor tapa desta especialidade na cidade, como no bar Brillante, da rúa Barcelona, á altura do Regueiro, onde Miro ofrece dende hai tres décadas unha completa carta de tortillas, dende a clásica a outras híbridas, con chourizo, pemento, xamón ou mesmo estrugas. Como outra tortilla clásica, dende hai máis de catro décadas, é a da taberna O Porco, da rúa Real.

Mapa no que non poden faltar a localización do bar Carballo, na rúa Manuel Núñez, e d’ A tapa do barril, da rúa López Mora, onde preparan tortillas singulares polo seu punto zumarento, ideais para tomar en bocadillo. Como tamén teñen creto as do restaurante O Faro, fronte a Santiago de Vigo, ou varias das servidas na rúa Rosalía de Castro, en La aldeana, en La casa de Reme, tanto a preparada con cebola, como con chourizo ou grelos, ou na taparía Las Tablas, que ofrece unha excelente versión da tortilla ao xeito de Betanzos. Sen esquecer nesta viaxe, unha das miñas preferidas, a da taparía La chabola, do paseo Marítimo de Panxón, onde Silvana prepara a mellor tortilla do Val Miñor. Con todo, as mellores tortillas viguesas son as caseiras, as que preparamos nas cociñas ao gusto noso. En cuestión de tortillas non está nada escrito.

Onte 1235: Froitas de tixola

/en , , , , /por

flores_de_entroido_de_matilde_felpeto_13-02-2015Matilde Felpeto agasallou onte ao cadro da editorial unha fonte das súas flores de entroido. Unha marabilla larpeira preparada pola que sabemos é unha das sabias da cultura gastronómica de noso, ao tempo que gran cociñeira e reposteira galega. Un privilexio para comezar pola porta grande unha fin de semana de previsibles excesos, sobre todo na mesa. As flores forman parte desas froitas de tixola, como as crocantes orellas de frade, as follas de limón ou as filloas (na casa preferimos chamalas «marruchos»), protagonistas das sobremesas destes días tan farturentos. As flores son hoxe quizais as menos populares das froitas de tixola, aínda que forman parte da memoria inesquecible dos nosos sabores da infancia. Sei que se preparan cun ferro en forma de flor que a cociñeira molla nun amoado (leite, fariña, ovo e reladura de limón) que somerxe logo en aceite quente, onde a pasta fritida e unha vez desprendida e bautizada con azucre e canela conservará a fermosa xeometría da flor de ferro. Froitas de tixola, flores, orellas e marruchos, doces de entroido que saben a gloria.

Onte 1175: A primeira receita do polbo

/en , , , , /por

XG00217501Na presentación que onte fixo en Ferrol d’ O polbo e a súa cociña, Matilde Felpeto, despois de referirse á presenza dos polbo nos libros de cociña máis antigos, dende o século XIV e XVI, do tratamento despectivo que recibiu no Picadillo e nos libros da Pardo Bazán, así como a reivindicación que do polbo fixeron Cunqueiro, Araceli Filgueira e Carmen Parada,revelou a primeira receita documentada protagonizada polo rei da cociña galega dos mares. Un valioso documento da cultura clásica para a cultura gastronómica de noso aparecido no século I en De re coquinaria, a quinta receita da parte nona, Thalassa mare, que reza do seguinte xeito: «Servirás o polbo ná mesa con pementa, salsa de aceite derretido e benjui«. Unha receita que a pesar da súa brevidade constitúe un claro precedente do «polbo á feira», un dos patrimonios galegos da humanidade. Como boa mugardesa, Matilde non perdeu a ocasión de confesar que para ela é na ría de Ferrol onde se pescan os mellores polbos do mundo. Un magnífico serán para a nosa cultura gastronómica.

Onte 940: O polbo e a súa cociña

/en , , , , , /por

O_polbo_e_a_sua_cociña_09-04-2014

Memorable presentación a de onte na Casa do Libro de Vigo d’ O polbo e a sua cociña, o libro de Matilde Felpeto Lagoa. O poeta, tradutor e narrador de Ribadeo Xabier R. Baixeras ditou con tal motivo unha fermosa conferencia sobre o polbo no contexto da cultura gastronómica. Comezou o poeta de Nois confesando que «nunca fora ao polbo, unha actividade moi perigosa e extraña en Ribadeo, non tan popular como era nos portos de Bueu, a illa de Arousa ou Mugardos». Definiu o pobo como «animal moi fanfurriñeiro, cun carácter moi peculiar». «O polbo é un gran construtor e decorador. Usa as pezas que colle para decorar o seu coveiro. É un animal moi curioso sobre o branco e sobre aquilo que brilla, sentíndose chamado a coller todo iso». «O polbo é un gran mestre da camuflaxe e do transformismo, da proteuse; mercede á pulsión da súa borra é capaz de perder un raxo e así escapar, abóndalle o seu aspecto para evadirse».

Discutiu despois Baixeras a afirmación de Cunqueiro, «o polbo en Lugo acaba en Vilalba», xa que agora non é así, «na miña vila o gusto polo polbo non é anterior aos anos sesenta». Matizou tamén outra frase de don Álvaro, «o pobo galego é un pobo polbeiro e lampreeiro», xa que «a lamprea é frecuentada só por xentes de onde se pesca, mentres que o polbo é obxecto de culto en toda Galicia». »Hoxe o polbo é un animal vinculante de natureza totémica, que en Galicia ten un compoñente fortemente identitario». Lembrou que o polbo galego naceu no Atlántico, mais «foi conducido por arrieiros até o interior, tendo coma outros pratos que comemos os galegos influencia maragata». Concluíu esta reflexión afirmando que «o polbo pertence ao noso patrimonio cultural».

Detívose máis tarde Baixeras nos contidos do libro de Matilde Felpeto no que diferenciou a primeira parte, de información específica sobre este molusco cefalópodo, da segunda, de culinaria, na que se recollen 67 receitas galegas e de fóra. Na primeira reparou na noticia etimolóxica do polbo, documentada en textos de Sarmiento; na lectura fermosa referencia literaria tirada do Moby dick de Melville; na viaxe arredor da completa xeografía do polbo, tanto en Galicia como no mundo. Entre as receitas galegas máis salientables citou ás do «polbo á mugardesa” e as súas tres variantes, así como as especialidades da Illa de Arousa e da Illa de Ons. Entre as non galegas reparou na vas da «sopa de polbo» ou na do «polbo asado á murciana» preparado con cervexa. Rematou salientando a riqueza das fórmulas e a sinxeleza e precisión coa que Matilde Felpeto escribe cada unha das receitas, «característica do afán didáctico de cada un dos seus libros».

Onte 903: O libro do polbo

/en , , , , /por

Entre outras novidades de Xerais do mes de marzo, onte chegou ás librarías O polbo e a sua cociña, un interesantísimo libro de cultura gastronómica galega de Matilde Felpeto Lagoa sobre un dos nosos produtos emblema. Haberá quen poida pensar que a publicación do libro está motivada pola absurda polémica xerada hai uns meses no Carballiño. De xeito ningún. Na editorial levabamos traballando sobre o orixinal xa dende a pasada primavera. Publicado na colección LIBROX, a obra é unha viaxe pola xeografía, historia e literatura do polbo, aínda que o seu prato forte sexan as 67 receitas para cociñalo recompiladas pola profesora mugardesa. Marabilla de diversidade dunha cociña galega que vai moito máis alá do polbo á feira. Sei que este libro do polbo é moito.