O acontecemento cinematográfico deste ano en Vigo foi a estrea de Romería, a película de Carla Simón filmada na ría. Unha peperetada visual na que de principio á fin a espectadora queda engaiolada pola beleza das illas viguesas, de Toralla a Cíes, como doutras paisaxes mariñas de Cangas e Bueu. Un espectáculo que se estende a fauna submarina, propia dun paraíso natural, e á mostra da navegación na ría en embarcacións diversas, dende as do servizo público do transporte de ría, á elegancia das de vela ou as tradicionais a remo. Unha marabilla da paisaxe marítima en tempo de verán que a directora catalá amplía a outros espazos vigueses, dende os interiores de estaleiros até as rúas do Vigo vello, transformado en espazo dunha romaría que ten o seu centro na praza de Almeida, nunha das escenas memorables e claves do filme, na que Simón homenaxea aqueloutra performance da movida viguesa que o 20 de setembro de 1986 enchera de manequíns a praza da Constitución. Apenas outra das citas hipertextuais dunha película que co afán de ser memoriosa lembra a inesquecible Os luns ao sol (2002) de Fernando León de Aranoa e á emotiva Lena (2001) de Gonzalo Tapia, coas que mantén algunhas coincidencias temáticas e visuais.
Romería pecha a triloxía de autoficción de Carla Simón, iniciada con Estiu 1993 (2017) e continuada con Alcarrás (2022), arredor da familia e a identidade. Todos os tres filmes nos que emprega fíos da súa vida coa pretensión de utilizar a linguaxe do cinema para xerar as imaxes das lembranzas que non tivo, para iniciar un arquivo familiar dun pasado que non viviu e pretende coñecer. Mentres en Estiu 1993 esculcara sobre o pasado da súa familia materna, tras quedar orfa aos seis anos e ser afillada polos seus tíos, en Romería pecha o círculo ollando cara a súa familia paterna viguesa. Faino acompañando na súa viaxe a Vigo a Mariña (a debutante Llúcia Garcia), que pretende conseguir unha bolsa para iniciar os estudos universitarios de cine e precisa obter no rexistro civil vigués unha certificación que acredite quen foi o seu pai biolóxico, falecido a causa da Sida. Non lle será doado, xa que a súa familia paterna, da resesa sociedade burguesa viguesa, a recibirá con frialdade, atopando apenas a complicidade do seu tío Iago (o excelente Alberto Gracia), un supervivente que a axudará a entender a historia de amor do seu pai vigués e da súa nai catalá, ambos os dous arrasados pola heroína e vítimas da SIDA.
A diferenza das dúas anteriores, en Romería Simón emprega un rexistro menos naturalista, ofrecendo unha composición máis onírica, introducindo realidades imaxinadas nunha historia desdobrada (coa mesma parella actoral) nas indagacións da protagonista en 2004 e na historia de amor e drogas con desenlace tráxico dos seus pais nos oitenta, como o de tantos outros daquel tempo, membros do que se lembra hoxe como «Xeración perdida». Relato no que se mesturan fíos biográficos da directora, a partir das cartas que conserva da súa nai (no filme un diario), con outros históricos daquel Vigo revolcado dos oitenta, como o definía Xela Arias, o da reconversión naval, o da movida e o da heroína, consumida tamén por fillos de boas familias. Unha estratexia narrativa arriscada que amosa o poder do cinema como creador de memorias e recuperador de lugares capaces de explicar os conflitos. Con estas intencións, Simón acompaña ao seu álter ego na pantalla que con paciencia vai reconstruíndo a historia de amor e dor dos seus pais, entre o que lle contan uns e outros, o que ela imaxina e o que filma coa súa cámara de vídeo inseparable e de xeito tan obxectivo que pode chegar a provocar na espectadora un incómodo estrañamento.
Reconstrución cinematográfica, poética e onírica tamén, que Carla Simón pretende sexa restauradora da memoria familiar, tamén da memoria histórica, xa que se reivindica o papel daquela xeración de mozos e mozas saída da ditadura, que ensanchou os límites das liberdades e dereitos, mais tamén caeu nos enredos tráxicos do descoñecido. Cine de beleza desacougante, capaz de abrir dúbidas e pechar feridas, ofrece escenas memorables e imaxes impresionantes de Helène Couvart, directora de fotografía, un tesouro moi valioso para o arquivo audiovisual da cidade de Vigo. Como é moi destacada a interpretación da viguesa Marina Troncoso no papel de matriarca da familia Piñeiro de la Cruz. Outro tanto cómpre salientar da calidade da banda sonora na que se mesturan temas de Siniestro total con pezas populares de Pelepau e de Eladio Santos, que se ocupou con gran acerto da asesoría musical. Habería cousas mellorables, certo é, como terse ocupado do modelo lingüístico ou matizar o tópico consumo habitual de drogas por parte da mocidade viguesa. Faragullas que non malogran esta valiosa peza de comprometido cine humanista que recomendo ver.
