Onte 1553: Epifanía

alberto_garcia_arizaTras a noite da ilusión da cativada e os agasallos familiares de Reis da mañá de onte pechamos o nadal e as súas larpeiradas. Comezamos hoxe o noso ano novo arrastrando as súas rotinas e problemas vellos, mais tamén (e por ventura) con azos renovados e boas doses de enerxía para emprender novos proxectos. En Xerais anunciaremos decontado a aparición da primeira media ducia de novidades literarias, que achegaremos a vindeira semana ás librarías. Como a piques de entrar no prelo están xa algúns títulos da campaña de comezo de primavera, ese mes dos libros e das letras, e o equipo de texto traballa arreo pechando xa os manuais desta nova campaña en Secundaria. E por diante moitos quilómetros por percorrer acompañando aos autores e autoras nas presentacións e, sobre todo, moitas páxinas para ler, debullar e valorar. Seguimos.

Poema de hoxe 7: «O que todo galego choraría» de Valentín Paz Andrade

pranto-matricial001-240x313Chora, Terra, teu pranto matricial.

O que todo galego choraría,

se inda chorar puidera,

até cubrir de bágoas o mar.

Valentín Paz Andrade, Pranto matricial (edición Xerais 2012), homenaxe ao pasamento de Castelao o 7 de xaneiro de 1950

Onte 1552: «A morte de Valle-Inclán»

XG00246401Fixéronse onte 80 anos do pasamento en Compostela de Valle-Inclán, abordado no libro A morte de Valle-Inclán. O último esperpento que Xerais achegará ás librarías a vindeira semana. Dende tres olladas (a xornalística de Carlos Reigosa, a biográfica de Javier del Valle-Inclán e a teatral e literaria de José Monleón) reconstrúese con rigor documental o relato dos últimos nove meses da vida de Valle, considerado daquela «o artista galego por antonomasia», que en Galicia asumiu con dignidade e serenidade unha doenza dolorosa que sabía para el definitiva. Entre os moitos episodios relatados, ademais dos encontros de Valle con Cunqueiro, Pedrayo ou Blanco Amor, chama a atención o referido a polémica do seu enterro civil en Bosaica, nun dia no que diouvou. A mobilización do Partido Galeguista, que publicou unha octavilla chamando ao pobo de Santiago a «cumprir o derradeiro deber co artista cuia obra ha vivir namentres fique no mundo un espírito sensible á beleza e a saudade», así como a participación de Castelao clarifican un asunto que até agora semellaba litixioso.

Poema de hoxe 4: «Proxectos» de Celso Emilio Ferreiro

O meu programa é iste:

proclamar o dereito

á esperanza infundada

i ó imperativo categórico

do porvir imperfecto.

Celso Emilio Ferreiro, Onde o mundo se chama Celanova, (Xerais, edición de 2004) no 104 aniversario do seu nacemento.

Poema de hoxe 3: «Teoría do riso» de Antón Patiño

XG00248801TEÑO unha glándula

que segrega infinito

(díxolle J.R.J.

ao seu médico)

Antón Patiño, Teoría do riso (Xerais, 2014)

Onte 1537: «O último día de Terranova» en Vigo

Rivas_Patiño_18-12-2015

XG00215001O pintor Antón Patiño e o escritor Manuel Rivas conversaron onte no Club Faro de Vigo arredor d’ O último día de Terranova. Antón, fillo de Antón Patiño Regueira, o fundador de Librouro, lembrou a presenza do seu pai na oficina da libraría «onde estaban os libros marxistas e os libros en galego, que chegaban ás veces mollados, moi protexidos, que viñan nos sotos dos transatlánticos ingleses e chegaban á libraría por medio dos camareiros galegos destes barcos, conformando así unha rede perfectamente organizada de contrabando de libros galegos prohibidos durante os anos da ditadura. Así chegaron as edicións arxentina como As cruces de pedra na Galiza e Sempre en Galiza de Castelao ou Pensamento e sementeira.» Lembrou tamén Antón como o seu pai encargara «unha edición en formato peto de Sempre en Galiza, que se preparou a partir dunha redución da páxina orixinal, o que dificultaba moito a lectura, mais da que se venderon varios milleiros de exemplares en Librouro».

Antón Patiño comezara cualificando O último día de Terranova como «un libro aínda quente, con palabras latexantes, ao que cómpre achegarse como a un ser vivo, onde Rivas fusiona o seu fascinio pola literatura coa que mantén coa natureza no seu último libro de poemas A boca da terra». «O último día de Terranova mantén como fios condutores a fidelidade e a coherencia coa memoria, coma xa fixera n’ Os libros arden mal, un libro árbore co que esta novela mantén moita relación.» Patiño insistiu en que esta novela de Rivas era unha ponla ou unha raíz d’ Os libros arden mal, «unha aleación entre realidade e ficción, soño e realidade, un libro que se enche de libros, de auga, de medos, de sons e texturas». «A dictomía entre cultura e natureza non existe para Rivas, xa que na súa obra constitúen unha aleación máxica.» Rematou Patiño cualificando O último día de Terranova como «unha homenaxe aos libros como sers vivos, onde non falta o humor nin a simultaneidade vangardista, construída coma un palimpsesto, onde se fusionan a literatura e a vida».

Onte 1536: Ferreiro, afiador rebelde

ferreiroEntristeceume o pasamento de Xosé Fernández Ferreiro, o novelista da Xeración Brais Pinto, un gran tipo, unha persoa xenerosa e elegante, con que amizei nestes últimos vinte e cinco anos como editor das súas obras. Fundador en Ourense no ano 1950, xunto con César Arias, do grupo literario Xente Nova e, máis tarde, en Madrid no ano 1957 do grupo Brais Pinto, loitou toda a súa vida por unha Galicia nova, aberta ao mundo, mais sen renunciar nunca nin ao seu pasado nin as súas raíces. Neto dun afiador de Nogueira de Ramuín, xornalista de libreta e lapis, empedernido cinéfilo, novelista vocacional, o autor de obras principais da narrativa galega de fin do século XX, como A saga dun afiador (1980) ou Agosto do 36 (1991), nunca perdeu a alma de afiador rebelde, transgresor, romántico e sentimental, adxectivos que utilizou para definir aos membros da súa xeración. Con todos os nosos abrazos.

Onte 1535: «Izan o da saca» de Xabier Quiroga

IES_Laxeiro_16-12-2015

XG00245101Presentamos onte no IES Laxeiro de Lalín Izan o da saca de Xabier Quiroga. Tras seis novelas e 2.416 páxinas publicadas en trece anos, tras un Losada Dieguez e dous premios da Crítica, tras numerosas reedicións de varias das súas obras, Quiroga é un dos novelistas máis sólidos da narrativa galega actual. Nesta entrega recente, protagonizada por Reiniña, o simpático taxista investigador do Saviñao que xa aparecera n’ O Cabo do Mundo, ofrece unha narración trepidante sobre a presenza dos nazis en Galicia, «A rota das ratas», desde o embarco das tropas da Lexión Condor en Vigo, pasando polas torres de Arneiro, as minas de volframio ou o accidente aéreo de Córneas, até a posibilidade de que se agochasen no mosteiro de Samos ou na aldea da Cova da Ribeira Sacra. Cunha arquitectura extraordinaria, un rexistro lingüístico moi meritorio e traballado, unha trama histórica no xusto punto de equilibrio, Quiroga ofrece unha das súas novelas de lectura máis engaiolante.

Onte 1533: «A Coruña Anónima»

Caruncho_Bragado_Lopez_14-12-2015

XG00253701Máis dun cento de persoas xuntáronse onte no CGAI para participar na presentación d’ A Coruña Anónima, o calendario para o ano 2016 preparado polo fotógrafo José Caruncho e o xornalista Antonio López Mariño. Un acto interesantísimo no que se ditaron senllas leccións históricas moi divulgativas, Caruncho sobre as orixes da fotografía no século XIX, dende as imaxes de Daguerre de 1837 até as placas secas e os calotipos que se utilizaron nas décadas de 1870 e 1880, e Mariño sobre A Coruña de hai 135 anos, cando se tiraron estas doce fotos que para el constitúen «a primeira reportaxe completa da cidade nos seus diversos ámbitos, a pesar de que a primeira foto coñecida da Coruña é de 1865». Mariño apuntou que a data da colocación da primeira pedra da casa do concello, coincidindo coas festas de María Pita de xullo de 1879, é esencial para datar estas imaxes anónimas, das que polo momento descoñecemos o nome do seu autor. Para Caruncho «este fotógrafo anónimo coruñés traballou á altura dos mellores do seus tempo», «probablemete utilizou a técnica de placas secas e todas as imaxes foron feitas desde un lugar elevado, quizais un carromato». A presentación rematou cun visionado das imaxes comentadas con todo detalle e erudición por Mariño.

Onte 1531: «A música das árbores»

anxo_moure_servando_barreiro_12-12-2015

XG00245301Na matinal de onte presentamos na libraría Andel de Vigo A música das árbores, o libro disco de Servando Barreiro e Anxo Moure, ilustrado por Chus Láuzara. Coa participación de moitos miúdos, gozamos dunha hora na que os autores contaron e cantaron reivindicando o valor da natureza e da nosa lingua. Concibido como un conto musicado, na que a voz do narrador se intercala con dez cancións, representativas de diversos tipos e ritmos da nosa múisca tradicional, o libro ofrece unha paisaxe natural e sonora de seu. Freixón é o lugar onde choven soños, esperanzas e tenruras. Alí vive Graciano, un zoqueiro e gaiteiro que descubriu que as árbores facían música. A súa filla, Coureliña, recita poesía e chama por Matías, o barqueiro do neboeiro. Unha obra que abre unha fermosa xanela natural para a música infantil en galego.

«Fada madriña», canción sobre un poema de Rochi Novoa, é a primeira peza audiovisual do libro disco. A nosa gratitude a Chus Láuzara, a súa autora, tamén ilustradora do libro.