Onte 1886: Os camiños que abriu Agustín

Agustin_F_Paz_por_Oscar_VazquezGustei moito da lembranza que Xesus Fraga fixo onte en La Voz de Galicia da figura de Agustín Fernández Paz, cando se cumpre un ano do seu pasamento. Acerta Ramón Nicolás cando salienta que “Agustin abriu camiños polos que as novas xeracións transitan agora”, referíndose tanto ao lectorado literario galego como a ese grupo de autores e autoras, membros da que chamamos “Xeración da Esperanza“, que el tanto soubo agarimar e estimular, sobre todo as que cultivan tamén a literatura infantil e xuvenil. Como acerta Olalla Cociña, formada como lectora e autora nos textos de Agustin, cando o compra co escritor ideal segundo o criterio de Holden Caulfield d’ O vixia no centeo, ese ao que chamarías cando che petase. Sempre crin que ese carácter de autor de proximidade fixo de Agustin unha figura literaria irrepetible. Sei que os inéditos que iremos editando contribúen apenas a mitigar a súa ausencia, mesmo a pesar de que sabemos que como escritor adquiriu a consideración dun clásico e que as súas obras teñen unha clara vontade de permanencia. Agustín deixou un amplo legado literario, que aventuro continuará interesando o lectorado de xeracións futuras, ao tempo que unha pegada marcante nos nosos corazóns.

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Onte 1885: «Estiu 1993» de Carla Simón

big-estiu-1993-ok132Na primeira escena de Estiu 1993, a opera prima de Carla Simón, un rapaz pregúntalle a Frida, a protagonista, «e ti por que non estás chorando?», cando tras o pasamento da súa nai, vítima da SIDA como o pai, abandona a casa de Barcelona camiño da masía da Garrotxa onde se instalará cos seus tíos. Unha escena esencial que anticipa o que será esta película autobiográfica de beleza brutal, que pretende explicar a unha nena de seis anos en que consiste a morte. Relatada dende os ollos magnéticos de Frida (é inevitable lembrar a ollada daquela Ana Torrent de El espíritu de la colmena de Víctor Erice), Carla Simón propón ao espectador que colabore na reconstrución do mundo de Frida, a quen se lle moveron todo os seus referentes, tanto dos espazos como dos afectos. Estiu 1993 é unha narración naturalista, cuxo guión está máis alicerzado sobre as emocións que sobre os acontecementos, onde os intérpretes, tanto as dúas nenas (xeniais!) como os maiores, semella esqueceron estar diante da cámara.

A espontaneidade interpretativa e o respecto polo pensamento sincrético infantil (hai escenas memorables entre as nenas que o representan, como o xogo de nai e filla ou cando Anna se perde na fraga) contribúen a afondar nas cuestións complexas do duelo na infancia, no carácter integrador da familia ou en cales son os límites dunha confesión autobiográfica como a que propón a xove directora catalá. O desenlace soberbio e brutal, como certas saudades noventeiras na ambientación, fan de Estiu 1993 unha película conmovedora e honesta. Do máis interesante que teño visto no cine recentemente.

Onte 1884: Tras o éxito da Feira do Libro de Vigo

Feira_do_Libro_de_Vigo_03_01

Rematamos onte os actos que Xerais organizou ao longo de toda a semana na Feira do Libro de Vigo, probablemente a que lembramos máis exitosa nas últimas edicións, tanto en vendas como en participación dos públicos. Un éxito ao que non semella alleo o feito de que a feira ocupase un espazo público central na cidade, como é o da Porta do Sol e a entrada en Príncipe, que a pesar das incomodidades, inevitables en espazo tan reducido, contribúe a visibilizar o evento entre a cidadanía. Como tamén cremos que contribuíu a este éxito o noso compromiso de ofrecer un programa de presentacións e sinaturas atractivo para públicos diversos e complementarios. Estreas espectaculares como a d’ Os fillos do lume de Pedro Feijoo, Terradentro de Xosé Benito Reza, Avións de papel de  Xavier López, O códice Esmeralda de Alberte Blanco, Corredora de María Reimóndez, Vigo metropolitano na Galicia céltica de Carlos Núñez e d’ O xogo de Babel de Elena Gallego Abad, como sesións memorables de sinaturas como as de Paco Barreiro, Manuel Esteban, Ledicia Costas, Víctor Rivas e Gogue, demostran que, apesar de moitos aspectos aínda manifestamente mellorables, o modelo das feiras do libro itinerantes por Galicia continúa tendo futuro.

Tras a celebración de boa parte do periplo das feiras do libro e doutros eventos como a Selic de Compostela, a Festa dos Libros de Pontevedra, a Feira do Libro de Ribadeo ou a Praza dos Libros de Carballo, non hai dúbida de que vivimos un momento esperanzador de mobilización do sector do libro. O protagonismo asumidos polas librarías de cada localidade, moi notable en Lugo e Pontevedra, por salientar dous dos eventos que creo máis destacables, amosa que é posible levar con éxito (tanto comercial, social como de interese para os medios) o libro (especialmente, o galego) ao espazo e a axenda pública.

Xaora, de cara ao futuro, cómpre coordinar todas estas iniciativas, tanto no que atinxe ao seu calendario, duración, enfoque temático, como aos criterios de participación dos expositores, para que ninguén poida ser excluído. Como é imprescindible contar coas editoras no que atinxe a confección e deseño do programa de actividades, no que se debe evitar caer na rotina e ter moi presente a existencia de públicos diversos, sobre todo o infantil (unha das maiores eivas nas edicións deste ano) e o literario. Como é imprescindible asumir a existencia da hibridación dixital do sector dando maior entrada as publicacións hibridadas.

Teimamos en insistir na necesidade de continuar apoiando todas e cada unha destas iniciativas que levan o libro ao espazo público. Todas son necesarias. Mais tamén é imprescindible en todas elas, sexan as que forman parte do itinerario das Feiras do Libro como as outras iniciativas, contar co compromiso dos concellos, para transformar durante uns días unha das súas prazas principais nun fervedoiro para o libro, a lectura e o futuro da lingua galega. Só compartindo este esforzo público e privado será posible continuar con mobilización lectora tan necesaria. En todo caso, parabéns, moitos, a todas as persoas que dunha ou doutra maneira a están facendo posible.

Onte 1883: Culturgal10

Culturgal_10_06-07-2017

19657393_1617181484967311_2996452597048972400_nPresentamos onte na Casa da Luz de Pontevedra a décima edición de Culturgal, que se celebrará do 1 ao 3 de decembro no Pazo da Cultura. A nova imaxe gráfica, deseñada por Pepe Barro, dende un novo logotipo en formato gif até a cartelaría e sinalética, pretende expresar o proceso de hibridación que atravesa toda a nosa industria cultural. Mais tamén a necesidade constante de Culturgal de continuar mellorando, innovando e soprendendo. Cremos que unha das claves desta feira das industrias culturais, ademais da colaboración intergremial e interinstitucional, reside nesta estratexia inconformista de procurar en cada edición afrontar novos retos e introducir as mudanzas precisas.


Ademais, nesta décima edición queremos proxectar Culturgal fóra en diálogo coa cultura portuguesa, que estará presente en Pontevedra cunha delegación formada por institucións, empresas e creadores dos eidos da edición, da música, as artes escénicas, o audiovisual e as novas tecnoloxías. Como outro reto do Cultural 10 será o de crear un espazo de arte contemporánea integrado na feira como xeito de normalizar a exhibición, a venda e os debates sobre as artes plásticas, a carón doutros sectores representados anualmente en Culturgal.

Cremos que este Culturgal 10 será unha edición especial, tanto polo que esta decena de edicións supón de consolidacion para a cultura e lingua galega deste modelo de mediación entre empresas, institucións e públicos, como polas novidades que introduce, singularmente a de contar coa primeira cultura convidada. Con todo, a pesar de tan boas perspectivas, Culturgal precisa todos os coidados e agarimos dunha arboriña. Niso estamos. Quedades todas e todos convidados a participar.

Onte 1882: Gogue e o universo de Floreano

Universo_Floreano

Onte ás dez da noite presentamos Floreano, o libro de humor gráfico de Gogue, na praza do concello de Ribadumia. Unha hora e un espazo pouco frecuentes para a presentación deste libro singular que antologa catrocentas tiras protagonizadas por Floreano, este borrachiño defensor da tasa, embaixador universal do viño de Barrantes. Tras as presentacións do Grove, Cambados, Sanxenxo e Bueu, a de Ribadumia constituía unha cita obrigada para que Gogue, probablemente o mellor caricaturista galego de todos os tempos, realizase outra das súas extraordinarias sesións de autógrafos. Vencellado ao humor gráfico galego desque en 1983 promovera con Pepe Carreiro Can sen dono, revista satírica esencial para o humorismo gráfico de fin de século, Gogue asumiu dende 1989 o reto de publicar diariamente na sección de Opinión de Faro de Vigo unha tira humorística na que con retranca galega se destilase o devir cotián. Aí naceu Floreano, cunha tira sobre a problemática do naval, á que seguirían dende entón máis de sete mil.

XG00271601Gogue confesa que o personaxe de Floreano está inspirado na figura do seu avó, señor Emiliano, un mariñeiro do Grove, que tamén era filósofo. Con el e co resto dos personaxes das tiras, a súa muller Monchiña, o cura don Ramón, Epifanio, Cachiña, Charito ou a mosca Fly pretendeu facer un universo que, para o xornalista Alberto Avendaño, constitúe «a expresión da liberdade». Personaxes que non pretenden sentar cátedra, aínda que con identidades diversa todos se movan no territorio da xenerosidade e dos afectos.

Probablemente o éxito de Floreano, que conta con milleiros de seguidores e con presenza en murais, estatuas, viños e conservas, se deba a que constitúe a expresión máis afortunada da retranca de taberna. Retranca acuñada de forma xenial no rexistro da lingua popular do Grove, unha «lingua eterna», cualificada así por Avendaño, o prologuista excepcional do libro, onde un aturuxo abonda para expresar o estado de ánimo colectivo. Xaora, particular importancia ten para Floreano a defensa da tasa, dese tinto de Barrantes único, convencido de que a cabreiroá tampouco vai solucionar os problemas do noso mundo. Floreano bebe sen ánimo de lucro, outra das expresións da súa xenerosidade. Gogue asinará exemplares o vindeiro xoves na Feira do Libro de Vigo, unha oportunidade para facerse con outro dos seus exemplares únicos.

Onte 1881: O pregón de Carlos Núñez na Feira do Libro de Vigo

Carlos_Nuñez_29-06-2017

Resultoume imposible acompañar a Carlos Núñez na lectura do seu Pregón na Feira do Libro de Vigo. Unha peza nacida da experiencia e das conviccións dun dos profesionais máis destacados da edición, o deseño e a industria gráfica do noso país. Non esquezamos que Carlos Núñez Le Vieux é autor de obras neste eido tan importantes como o monumental Diccionario Histórico de la Escritura y de las Artes e Industrias Gráficas (2015), ou senllos libros sobre tipografía de noso Ó pé da Letra: A istoria da tipografía galega (2000) e Alfabetos Gallaecia Castelo e Gótica galega (2001).

No seu pregón (pode baixarse aquí en pdf) Núñez defendeu a o valor da lectura, a pervivencia do libro impreso e da industria editorial, salientando o carácter de Vigo como capital editorial de Galicia e unha das cidades españolas de maior produción de libros. Defendeu, ademais, «o complexo mundo de profesionais que traballan o libro, os deseñadores, tradutores, encadernadores, impresores…, eses equipos complexos que dan forma con moderna tecnoloxía á mensaxe escrita polo autor, que non se ven pero son os que plasman o carácter editorial pola súa experiencia e coñecementos. Eses equipos de profesionais son os que están a facer realidade que o libro do futuro non sexa un ladrillo inmutable e áspero, senón un atractivo soporte literario de papel impreso. A todos eles e elas o recoñecemento do seu traballo, a súa paixón e a súa arte. É obrigado sacar á luz o papel descoñecido da muller nos oficios gráficos, por iso hai que recoñecer os nomes e a achega de relevantes mulleres vinculadas á escritura, ao universo gráfico e á arte do libro. Destacamos o noso recoñecemento ao papel da muller, nunca valorado suficientemente na constante achega escritora e desenvolvemento do mundo gráfico librario.»

Tivo tamén palabras Carlos Núñez para o libreiro, «a figura imprescindible que vai sobrevivindo á implantación das grandes cadeas, que vai soportando o impacto das novas tecnoloxías e, como toda a cadea de produción libraria, sostén sobre as súas costas a maldita crise.» «Estamos ante un cambio que necesita máis que nunca da análise dos expertos, porque as librerías son un dos pulmóns das cidades, alimento para a intelixencia e os sentidos.». Como non esqueceu lembrar aos editores e impresores vigueses: «Vigo e a súa área metropolitana ten longa historia dos numerosos mestres impresores e libreiros ambulantes ata o século XIX en que as imprentas e librerías se consolidaron, como a de Juan Compañel, o impresor de Cantares Gallegos, Angel de Lema impresor e fundador de Faro de Vigo, o libreiro e impresor Eugenio Krapf, os impresores Noya…, e unha longa lista de mestres e familias impresoras, editoras e libreiras que viviron o xurdimento da sociedade industrial, a ideoloxía liberal, os cambios sociais e algúns sufriron o terror do franquismo máis recentemente. Gardamos con honra o recordo de todos os nosos mestres da fabricación e a distribución do libro e tamén polo seu compromiso social e cultural.»

Xaora, o momento máis emocionante chegou ao cabo da intervención cando Núñez dedicou o pregón «ao recordo de todos os escritores, artistas, impresores, editores, libreiros que foron perseguidos ao longo da Historia por defender a liberdade de conciencia e expresión; encarcerados, condenados polos poderes relixiosos, políticos e a insensatez humana. O meu recoñecemento ao seu soño de liberdade e heroísmo. Defendamos a literatura da liberdade impresa en papel…!»

Onte 1880: «22 segundos» de Eva Mejuto, presentación en Pontevedra

Presentacion_22_segundos_Pontevedra_28-06_2017

Magnífica e emocionante resultou a presentación de 22 segundos, a primeira novela de Eva Mejuto, celebrada onte na Casa da Luz no marco das actividades do Free Live Orgullo Pontevedra e do Día Internacional do Orgullo LGTBI. Un acto que contou coa participación de Marcos Ceive e Eric Dopazo, dous mozos trans, e da actuación do grupo musical Canela Cafuné.

XG00271801Eva Mejuto expresou que a súa intención con 22 segundos foi «contribuír con toda a empatía e amor a visibilización dun colectivo de persoas até agora silenciado». Confesou que o seu interese naceu «cando vin unha reportaxe na televisión, El sexto sentido, no que se relataba a experiencia de crianzas de tres ou catro anos cuxa identidade de xénero non se correspondía co sexo asignado no seu nacemento». «Impactoume este sufrimento e o noso descoñecemento da transexualidade, asociada á marxinalidade e aos mundos da droga ou da prostitución». «Pretendín facer unha novela dirixida ao público mozo, que fose capaz de mudar entre eles esa imaxe falsa e prexuizada». Eva desvelou que a través do documental coñeceu a Viruta, un cantautor trans madrileño, por quen chegou despois a contactar co asociación Arelas de familias trans. «A partir de aí puxéronme en contacto cun grupo de whatsapp de Galiza e varios mozos, entre eles Marcos Ceive, compartiron comigo as súas vidas e as súas cicatrices, tanto as simbólicas como as reais. Coas súas testemuñas construín o personaxe de Alex, que ten un pouco de todos eles.»

Onte 1879: Festa dos Libros

dav

Foi onte, día de san Xoán, unha desas xornadas que puxo de manifesto a existencia dunha pulsión de entusiasmo resistente no noso sector do libro. Pedro Feijoo encabezou unha excursión dun cento de persoas á illa de Ons na procura do Buraco do Inferno, localización decisiva da súa novela, mentres na Feira do Libro de Ribeira e na Festa dos Libros de Pontevedra desenvolvíase un programa excelente de presentacións, sinaturas e outras actividades arredor do libro. Confeso que gustei moito da montaxe que trece librarías de Pontevedra e o concello fixeron na praza da Ferraría acuñando alí un novo modelo de ocupación cos libros do espazo público. Un deseño moi atractivo e unha programación diversa e orixinal abren, como en Compostela se fixera na SELIC, un modelo alternativo nuns casos, complementario noutros, ao ciclo anual de Feiras do Libro de Galicia. O esforzo das librarías pontevedresas por compartir e transformar cos seus fondos durante unha fin de semana unha praza nunha auténtica festa dos libros merece todos os parabéns e gratitudes. Sen dúbida que haberá que axustar detalles, o que é inevitable nunha primeira edición, mais o de Pontevedra é un modelo de levar os libros ao espazo público que ten moito futuro e podería ser emulado noutras cidades.

Onte 1878: O regreso de Pedro Feijoo

Cronopios_23-06-2017

XG00264201Acompañei a Pedro Feijoo estes seráns pasados nas primeiras presentaciónsOs fillos do lume, a súa cuarta novela, na que afonda na historia da Guerra napoleónica de Galicia e desmonta os mitos acuñados en Vigo sobre o episodio bautizado como “A Reconquista”. Actos nos que conversamos sobre unha novela na que Feijoo recupera os personaxes de Simón Varela e Mariña Dafonta, protagonistas d´Os fillos do mar, coa intención de abordar o conflito entre absolutistas e progresistas aberto dende finais do século XVIII, esencial para entender tanto a orixe da fundación da cidade de Vigo como o devir da historia contemporánea de Galicia. Agarimado pola comunidade de lectoras, que aumenta con cada unha das súas entregas, Pedro Feijoo sorprende en cada intervención polo rigor e claridade do seu discurso histórico, froito dun moi concienciudo traballo de documentación, e polo seu entusiasmo reclamando unha nova historia para Galicia, que substitúa os mitos acuñados pola historiografía romántica.

A relevancia das localizacións no Vigo Vello, a intriga como motor dunha trama alicerzada sobre un caso de corrupción política e económica,os límites imprecisos entre a realidade e a ficción, as homenaxes á comunidade de lectoras por medio dos maqueos nalgúns personaxes ou a forma de entender o amor da parella protagonista son outros temas nos que os participantes nas conversas amosaron interese. Presentacións nas que, tamén, se fala da importancia para a narrativa galega actual de ampliar o perímetro do seu público, un feito no caso do novelista vigués que, como comprobamos en Ourense, A Coruña e Compostela, conta con lectoras en todo o país.

Onte 1876. Xerais 2017, a lectura unha causa de todos

Premios_Xerais_2017

A lembranza de Agustín Fernandez Paz durante a presentación de Un mundo de palabras e o discurso luminoso de Xurxo Mariño, A pedra negra, marcaron o ton emocionante e sereno da cerimonia dos Xerais 2017, que celebramos no serán de onte (por décimo terceira vez) na illa de San Simón. A magnífica intervención de Isabel Soto, a editora literaria do libro que reúne os ensaios de Agustín sobre o libro e o fomento da lectura, insistiu na idea de que para el a lectura é unha causa que a todos nos convoca, da que ninguén pode sentirse alleo. Como despois moito nos emocionou a interpretación que A Banda dos Cueiros fixo da canción “O rastro que deixamos”, xa que detrás de cada verso, un título de cada un dos libros de Agus, forxáronse moitas complicidades e horas de lectura.

Xurxo_Mariño_03-06-2017Xaora, o discurso de Xurxo Mariño imprimiu outro rexistro ao serán, reclamando a cultura científica e tecnolóxica e a cultura humanística como unha única cultura. Primeiro, Mariño fixo un percorrido sintético e engaiolante pola historia da ciencia e das artes, defendeu a convivencia das humanidades e das ciencias experimentais como compoñentes dunha única cultura, reivindicando tanto o coñecemento humanístico para os científicos como o coñecemento experimental para artistas, poetas e novelistas. Mariño rematou co relato abraiante da orixe dun meteorito, a pedra negra que tiña na man, unha lectura poética que a todos entusiasmou.Foron excelentes todas as intervencións do ditame dos tres premios, tanto por parte dos membros dos xurados como da gañadora do Premio Merlín, María Canosa por Muriel, como do Jules Verne, Manuel Lourenzo por Ceiba de Luz, e do Premio Xerais de novela, Santiago Lopo por A arte de trobar.

Non faltou, como é adoito, a expresión humilde das nosas gratitudes para todas aquelas persoas que acudiron ao noso convite, activistas, a maior parte, desa revolución aínda pendente que é a da lectura literaria en galego. Sentímonos particularmente agarimados onte pola presenza das presidencias da AELG, da Federación de Librarías e de GALIX, que se solidarizaron con esta nosa causa. Sei que esta reunión anual de San Simón contribúe a tecer unha rede de afectos e complicidades, un xeito esperanzoso de enxergar un mellor horizonte para a creación literaria na nosa lingua.

Agradezo a Xurxo Mariño a fermosa fotografía de grupo que forma parte dun álbum magnífico que recomendo visitar.

Guardar

Guardar

Guardar