Literatura infantil e xuvenil – Páxina 17

Onte 1562: A colleita de 2015 de Fervenzas Literarias

16 de Xaneiro de 2016/en Autores, Beizóns, Blogs, Cultura, Culturgal, Ensaio, Estudos_literarios, Ilustración, Librarías, Literatura infantil e xuvenil, Narrativa, Onte, Poesía, Premios, Promoción do libro, Teatro, Traducións, Xerais/por bretemas

Como xa é tradición dende hai nove anos, coñecimos onte o ditame dos premios Fervenzas Literarias aos mellores libros e iniciativas do ano 2015. Os Fervenzas son sempre os primeiros da xeira anual de premios a obra editada, ao tempo que teñen a singularidade de ser outorgados por votación de medio milleiro de internautas, que expresan as súas preferencias arredor de vinte categorías da creación editorial galega actual. Como editor non podo máis que abeizoar a continuidade e rigor desta iniciativa de Fervenzas literarias, como a calidade desta revista literaria dixital, auténtica pioneira no noso humilde sistema.

No que atinxe ao resultado desta colleira 2015, estamos moi satisfeitos pola importante presenza de títulos editados por Xerais nas diversas categorías, nalgúns caso sendo considerados como os «mellores do ano». Así sucedeu con A boca da terra de Manuel Rivas, mellor libro de poesía; Raclette de Santiago Cortegoso, mellor libro de teatro, Historia da literatura infantil e xuvenil galega do equipo coordinado por Blanca Roig, mellor libro de ensaio; Europa Express de Andrea Maceiras, mellor libro xuvenil; O papiro do César, mellor libro de LIX traducido (por Isabel Soto e Xavier Senín); O último día de Terranova, mellor capa de adultos e Lendo lendas, digo versos, mellor capa de LIX.

Como tamén moito nos aprace que Xerais sexa considerada outra edición máis como mellor editorial do ano, Culturgal como «o mellor acontecido de 2015» e Brétemas, a pesar de non ser un blog estritamente literario, continúe sendo valorado. Merecen, ademais, os nosos parabéns Ledicia Costas como «autora do ano», Xosé Cobas como «ilustrador do ano» (ademais de autor das ilustracións das dúas mellores capas) e Armando Requeixo como crítico literario e responsable do mellor blog. Outro tanto a Antón Riveiro Coello, autor d’ Os elefantes de Sokurov, mellor libro de Narrativa; Maria Solar, autora d’ O meu pesadelo favorito, mellor libro infantil; Davila autor d’ O bichero, mellor álbum de banda deseñada, Laureano Araújo Cardalda, tradutor d´ A morte en Venecia de Thomas Mann, mellor libro traducido para o público adulto; Couceiro como mellor libraría e Praza como mellor medio de comunicación.

Abonda con repasar as obras e iniciativas recoñecidas como finalistas en cada unha das categorías para recoñecer a diversidade da oferta do sector editorial galego, a pesar de que non amanaisen os ventos da crise nin a inacción das políticas públicas de lectura. O 14 de maio, data na que se celebrará no Teatro Principal de Compostela A Gala das Letra, organizada conxuntamente pola AELG, AGE e Federación de Librarías de Galicia, coñeceremos un novo ditame sobre o publicado en galego o pasado ano. Xaora, as nosas beizóns aos responsables de Fervenzas e a todos os autores e autoras, ilustradores e ilustradores, tradutores e tradutoras e editoras recoñecidas.

Onte 1554: «Para onde imos cando desaparecemos»

8 de Xaneiro de 2016/en Autores, Ilustración, Literatura infantil e xuvenil, Novidades, Onte, Xerais/por bretemas

Entre as nosas primeiras novidades está Para onde imos cando desaparecemos, un álbum de Isabel Minhós e Madalena Matoso, publicado en 2012 por Planeta Tangerina. Unha obra sobre a morte, que descubrín remexendo na libraría da Tate Modern. Un libro de preguntas e respostas sobre os misterios do cotián que suscitan dúbidas na cabeciña dos picariños: «Para onde irán os calcetíns cando desaparecen? E as pozas de auga? E as nubes para onde irán? E o Sol? E a neve? E o barullo para onde vai cando desaparece?» «Nada dura para sempre», eis a sentenza clave que amosa a finitude da vida, a paradóxica existencia da nada e da ausencia. Un libro que trata da morte sen falar dela de forma explícita. Un álbum para conversar cos picariños sobre cousas que a eles moito interesan. Un libro importante.

Onte 1531: «A música das árbores»

13 de Decembro de 2015/en Literatura infantil e xuvenil, Música, Onte, Presentacións, Promoción do libro, Recurso_didáctico, Vídeos, Xerais/por bretemas

Na matinal de onte presentamos na libraría Andel de Vigo A música das árbores, o libro disco de Servando Barreiro e Anxo Moure, ilustrado por Chus Láuzara. Coa participación de moitos miúdos, gozamos dunha hora na que os autores contaron e cantaron reivindicando o valor da natureza e da nosa lingua. Concibido como un conto musicado, na que a voz do narrador se intercala con dez cancións, representativas de diversos tipos e ritmos da nosa múisca tradicional, o libro ofrece unha paisaxe natural e sonora de seu. Freixón é o lugar onde choven soños, esperanzas e tenruras. Alí vive Graciano, un zoqueiro e gaiteiro que descubriu que as árbores facían música. A súa filla, Coureliña, recita poesía e chama por Matías, o barqueiro do neboeiro. Unha obra que abre unha fermosa xanela natural para a música infantil en galego.

«Fada madriña», canción sobre un poema de Rochi Novoa, é a primeira peza audiovisual do libro disco. A nosa gratitude a Chus Láuzara, a súa autora, tamén ilustradora do libro.

Onte 1518: Os Xerais no Ateneo

30 de Novembro de 2015/en Autores, Literatura infantil e xuvenil, Narrativa, Onte, Poesía, Premios, Presentacións, Xerais/por bretemas

As perdas da fin de semana adiaron a reseña do que foron as presentacións nas que participamos esta fin de semana. No serán do vernres celebramos da man do Ateneo de Pontevedra a presentación dos tres premios Xerais coa participación dos membros dos tres xurados. Unha sesión literaria excelente na que escoitamos seis intervecións moi interesantes.

Daniel Landesa, xurado do premio Merlín fixo referencia á denominada «Xeración da Esperanza» como «Xeración Desesperada», a dos autores e autoras novas que procuran na literatura o que se lles nega noutros eidos da vida laboral. Cualificou Nena e o mar como un libro marabilloso, «con personaxes moi de aquí, pero que son universais, un libro que vai perdurar». Anxos Rial, xurado do Premio Jules Verne, cualificou a Andrea Maceiras de «artesá das letras galegas» e a novela Europa express como de grande madurez. Anxo González Guerra, xurado do Xerais de novela, salientou a «innovación formal e a deconstrución atractiva« de De remate da que aventurou se tirarán «textos perfectos para as probas de Bacharelato».

Pola banda das autoras, Érica Esmorís cualificou a súa novela como «historia longa e complexa, que ofrece unha historia de dúas velocidades, unha rápida, a de Nena, e outra vagorosa, a dos maiores». Confesou que o relato xurdira falando cos seus pais sobre as limitacións do paso do tempo. «Quixen que Nena demostrase aos vellos de Punta Balea que hai xente que nunca se rinde.» Andrea Maceiras confesou a súa afección polas postais, que serviu como enganche para a escritura de Europa express, novela con tintes autobiográficos que definiu de intriga psicolóxica e coa que pretendeu abordar temas como o do abandono da mocidade. Por último, Héctor Cajaraville homenaxeou a Xosé Neira Vilas lembrando que O cabaliño de buxo foi o primeiro libro que lera en galego. Confesou que estaba convencido de que só puido escribir con plena liberdade De remate por tratarse da súa primeira novela e non pensar que puidese ser publicada.

O sábado ao mediodía presentamos en Sisargas O último día de Terranova. Antes de comezar unha hora de lectura, Manuel Rivas explicou a súa concepción dos xéneros literarios como círculos concéntricos. «O primeiro círculo é o da poesía, a célula nai sobre a que levita a linguaxe, que a soergeu para cantar de ledicia ou de dor». «A poesía é a palabra en vilo, as palabras fosforescendo, A poesía é o rizoma que sae da terra e procura a luz.» Utilizou tamén a imaxe dos círculos para expresar a relación entre realidade e ficción, «que non son eidos esgazados, apenas círculos diferentes dunha mesma dimensión, na medida que a imaxinación e a razón forman parte deses círculos.»

Onte 1510: Presentación de Érica Esmorís e Andrea Maceiras

22 de Novembro de 2015/en Autores, Librarías, Literatura infantil e xuvenil, Música, Novidades, Onte, Premios, Presentacións, Recurso_didáctico, Xerais/por bretemas

A presentación do serán do pasado venres na Coruña de Nena e o mar de Érica Esmorís, Premio Merlín 2015, e Europa Express de Andrea Maceiras, premio Jules Verne 2015, puxo en evidencia algunha das mudanzas máis positivas que está vivindo a lix galega.

A primeira, o propio espazo onde se desenvolveu, a fermosa libraría Moito Conto, especializada en infantil e xuvenil, con atención preferente polo álbum ilustrado, aínda que tamén ofrece unha coidada escolma de lecturas literarias para as persoas adultas. Un modelo de libraría que procura o interese dun público familiar que entende a lectura como unha das súas actividades de lecer e desenvolvemento persoal.

A segunda mudanza é o protagonismo dunha nova xeración de autoras, á que a min me gusta chamar «Xeración da Esperanza», que Manuel Rodríguez Alonso bautizou «Xeración do novo século», que está irrumpindo con todo o seu pulo, renovando formas, introducindo novos temas e modificando actitudes e análises na nosa lix. Na presentación das novelas de Esmorís e Maceiras quedou ben clara a aposta de ambas as dúas por estruturas narrativas e temas complexos demostrando que ambas as dúas carecen de prexuízos didáctistas ou complexos de abordar «un xénero menor». Xaora, isto non impide que ambas as dúas chanten os seus textos no territorio firme dos valores e desenvolvan con ambición literaria as convencións do xénero, no caso de Nena e o mar, da novela clásica de aventuras; no de Europa Express, da novela de intriga psicolóxica.

A terceira mudanza é o emprego da comunicación directa de cada unha das autoras coa comunidade de lectores e lectoras que vai conformando, o que facilita interaccións e visibilizacións que permiten a ampliación dos seus públicos. Se todo isto non abondase para o interese da presentación, a participación de Matthew Ward, que cantou dous temas, un dels «Lighthouse», en homenaxe a Noon, o personaxe do fareiro de Nena e o mar, constituíu un agasallo precioso para unha presentación excelente. Bo comezo para a andaina das obras premiadas de Érica Esmorís e Andrea Maceiras.

Onte 1505: Ledicia Lazarillo

17 de Novembro de 2015/en Autores, Cultura, Literatura infantil e xuvenil, Narrativa, Novidades, Onte, Premios, Recurso_didáctico, Vigo, Xerais/por bretemas

Anunciamos onte que a escritora Ledicia Costas gañou o Premio Lazarillo 2015 coa súa novela xuvenil Jules Verne e a vida secreta das Femmes Plante, que publicará Xerais ao longo do vindeiro ano. A narradora e poeta viguesa completa así un ano excepcional no que tamén obtivo o Premio Fervenzas ao mellor libro infantil, o Premio Neira Vilas ao mellor libro infantil e xuvenil e o Premio Nacional de Literatura Infantil por Escarlatina. A cociñeira defunta, recentemente publicada en castelán, ademais de que a súa novela Recinto Gris fose incluída na Lista do IBBY dos mellores libros para xoves discapacitados. Neste 2015 Ledicia Costas publicou o seu primeiro libro de relatos, Un animal chamado Néboa, recibido de forma entusiasta e unánime pola crítica e polo lectorado. Autora dunha obra narrativa moi variada, dirixida a públicos diversos, membro da chamada Xeración da Esperanza, Ledicia Costas confírmase como unha das escritoras galegas de referencia nesta segunda década do século XXI.

No que atinxe á novela premiada, Jules Verne e a vida secreta das Femmes Plante, o xurado do Lazarillo, no que participaron obras escritas nas catro linguas oficiais, sinalou que »se trata dunha obra ambientada no Vigo do século XIX na que se recrea unha das visitas de Jules Verne á cidade da ría que o inspirou para escribir un dos episodios de 20.000 leguas de viaxe submariña». «Con todo, contra o que acredita a documentacion da época, esta visita de Verne a Vigo no ano 1.884 non é fortuita. O escritor chega á cidade porque esta a perseguir o rastro das misteriosas mulleres planta.» «A protagonista da obra é Violeta, unha adolescente intelixente e inconformista que vive cos seus avós nunha botica. Os tres están convencidos de que ninguén máis ca eles coñece o segredo que agochan desde hai decadas: que tanto a propia Violeta como a súa avoa Melisa pertenecen a esa estirpe de mulleres metade humanas, metade planta. Coa chegada do escritor á cidade, iníciase unha aventura na que hai submariños, iates a vapor e extrañas criaturas con alma de planta.»

Onte 1485: Series xuvenís

28 de Outubro de 2015/en Autores, Literatura infantil e xuvenil, Novidades, Onte, Premios, Xerais/por bretemas

Hai tempo que vimos apostando en Xerais pola publicación de series xuvenís como un espazo para a ampliación e formación do lectorado dende a preadolescencia. Un subxénero da literatura infantil e xuvenil que non debe ser esquecido e do que temos numerosas mostras no noso catálogo. «As aventuras de Said e Sheila» de Ramón Caride, nacida a partir de Perigo vexetal, premio Merlín de 1995, abriron hai agora vinte anos na lix galega este tipo de edición; unha serie que o autor pechará esta primavera coa publicación do quinto e derradeiro volume, O camiño da Estadea. o regreso de Said e Sheila. Anos despois, Xosé Miranda publicou dúas entregas da serie de maxia «Amancio Amigo», mentres que Xesús Manuel Marcos outras tantas d’ «O Brindo de ouro», serie con vontade triloxía de espírito tolkiniano nacida do premio Merlín de 2004, como tamén o foi a de Mar Guerra, protagonizada polo simpático Xenaro Conese Maiúsculo, obra gañadora do Merlín 2008.

Manuel Lourenzo tamén desenvolveu unha serie de dúas novelas xuvenís a partir de Irmán do vento, o premio Merlín de 2003, ao que seguiu Flor de area, senllas novelas sobre a guerra de Iraq. O mesmo autor creou o personaxe de Tanis I O Mocos, o príncipe herdeiro do reino de Sofrovía, cun tinte humorístico magnífico. Pola súa banda Jaureguizar, en colaboracion co ilustrador Matalobos, ten en marcha dúas series recentes de moi diferente fasquía: « Os Sabuxos», serie de intriga preadolescente, e «Un misterio para Tintimán», que percorre a historia das cidades galegas da man dun intrépido reporteiro adolescente. Elena Gallego é a autora de «Dragal», a serie do dragón galego, catro títulos até o momento, ademais dun interesante proxecto de edición estendida e transmedia, alicerzando un mundo de fantasía sobre a memoria do noso patrimonio oral. Mentres Rosa Aneiros ofrece na triloxía «Ámote Leo A.» unha viaxe por varios continentes dunha moza galega ao remate dos seus estudos universitarios. A súa vez, Anxo Fariña creou «Os Megatoxos», a serie máis veterana e con máis títulos da nosa lix, na que se propón unha engaiolante viaxe polo tempo e pola espazo.

Neste contexto naceu o noso proxecto máis recente, a serie «Formig4s», creada por Pere Tobaruela e Andrés Meixide, da que onte entrou en almacén a súa terceira entrega, Formig4s. Misión Barcelona. Mesturando o texto literario coa banda deseñada muda, utilizando a escolla tipografía como procedemento expresivo, cada entrega leva aos catro membros de «Formig4s brigada especial» a coñecer unha das grandes cidades do mundo (París, Nova York, Barcelona, no futuro Toquio) para resolver uns enigmas con alicerces na historia. O carácter prototípico e moi diferente de cada un dos catro heroes (Formos4, Form4il, Fornel4 e Forx4n), xunto a presenza dun seu rival, o Doutor Paumao, un científico que ambiciona a calquera prezo converterse no amo do mundo, artellan unhas tramas novelescas onde se mestura a acción, a intriga e a investigación documental. Un proxecto do que no sentimos satisfeitos e agardamos sexa exportado a outras linguas.

Nestas series xuvenís galegas estase facendo un importante esforzo de innovación de formatos editoriais que agardamos contribúa a ampliación do público na preadolescencia e a súa formación con lectorado literario.

Onte 1473: «Alice in a World of Wonderlands»

16 de Outubro de 2015/en Autores, Editores, Efemérides, Literatura infantil e xuvenil, Onte, Recurso_didáctico, Traducións, Xerais/por bretemas

No mes de xaneiro anunciabamos a celebración de diversas iniciativas con motivo do sequiscentenario da publicación de Alicia no país das marabillas de Lewis Carrol polo editor Macmillan. Agora celebramos a noticia da presenza da máis recente das edicións galegas, a ilustrada por Federico Fernández para a colección Xabaril de Ouro, na exposición aberta no The Grolier Club de Nova York até o 21 de novembro. Como tamén da participación de Teresa Barro na edición dos tres volumes (un milleiro de páxinas) do libro homónino da mostra, Alice in a World of Wonderlands, onde se recollen ensaios sobre a experiencia das tradutoras deste clásico. A presenza galega nesta celebración internacional merece ser destacada tanto polo seu carácter normalizador coma por realizarse sen contar co apoio da ningunha institución. Xaora, todos os parabéns para a incansable Teresa Barro, a tradutora galega, a quen debemos esta páxina de ouro da nosa lingua.

Onte 1463: O premio de Ledicia

6 de Outubro de 2015/en Autores, Literatura infantil e xuvenil, Onte, Premios, Promoción do libro, Recurso_didáctico, Xerais/por bretemas

A chamada de Ledicia Costas para dicirnos que lle concederan o Premio Nacional de literatura infantil por Escarlatina coincidiu cando estaba rematando a lectura do primeiro capítulo d’ O último día de Terranova, a novela de Manuel Rivas que publicaremos para Culturgal. A ledicia da noticia foi enorme xa que supón un importante recoñecemento para unha novela cuxo tema principal é como unha familia enfronta a morte e o duelo do avó. Mais tamén este premio é unha oportunidade para a visibilidade dos textos e autores e autoras da literatura infantil e xuvenil en galego como para o protagonismo dos milleiros de lectores e lectoras (moitos máis dos oito mil exemplares que levamos vendidos) que ao longo do último ano proporcionaron tantos azos e agarimo á autora cando visitaba os centros escolares. Este novo premio para Escarlatina é, tamén, o primeiro grande recoñecemento para unha autora da Xeración da Esperanza (ou do Novo Século), situando a Ledicia Costas cos grandes da Xeración Lamote, Paco Martín con Das cousas de Ramón Lamote (1985), Xabier DoCampo con Cando petan na porta pola noite (Xerais, 1995), Fina Casalderrey con O misterio dos fillos de Lúa (1996) e Agustín Fernández Paz con O único que queda é o amor (Xerais, 2008), os únicos que até agora obtiveran este galardón con efectos canonizadores. Ademais, este novo nacional, o vixésimo segundo da literatura e edición galegas (cinco de lix, cinco de tradución, tres de narrativa, dous de textos dramáticos, dous de ilustración, un de cómic, un de ensaio, un de poesía, un de teatro e un ao mellor labor editorial) e o décimo para obras publicadas por Xerais, constitúe un aliciente para o conxunto da edición galega e para os profesionais do sector que, a pesar de tempos tan difíciles, non deixamos de teimar nesta fantasía. Xaora, non deixa de ser unha coincidencia explicable pola providencia laica (esas causalidades e causalidades das que fala Manuel Seixas) que a novela que comezaba a revisar de Manuel Rivas se desenvolva nunha libraría e estea protagonizada por unha familia de contrabandistas de libros e por editores defensores, como Ledicia Costas, da consistencia esférica do libro. Parabéns a Ledicia pola súa proeza que agardamos repita decontado a literatura e a edición galega.

Onte 1450: Astérix. O papiro do César

23 de Setembro de 2015/en Cómic, Galerías de fotos, Imaxes, Literatura infantil e xuvenil, Onte, Promoción do libro, Recurso_didáctico, Xerais/por bretemas

Coñecéronse onte as dúas primeiras viñetas de Astérix. O papiro do César, a trixésima sexta aventura desta serie memorable de banda deseñada, que estará dispoñible nas librarías de todo o mundo a partir do vindeiro 22 de outubro. A novidade de onte foi a presentación dun novo personaxe, Bonus Promocionus, un malvado asesor de Xulio César que teimará por destruír a aldea gala. Esta entrega, que toma como referencia un dos episodios d’ A Guerra das Galias, o libro escrito por Xulio César, tras Astérix e os pictos, é o segundo dos preparados por Jean-Yves Ferri como guionista e Didier Conrad como debuxante. Participar como coeditor deste grande lanzamento obriga a respectar confidencialidade sobre os contidos. Por fortuna, os seguidores da serie poden facerse unha idea nos vídeos gravados polos seus creadores.