pemón_bouzas – Brétemas

Onte 2087: Inventio Mundi e o imaxinario literario galego

19 de Setembro de 2020/en A Portada, Autores, Cultura, Exposicións, Historia, Onte/por bretemas

Despois de seis meses sen saír de Vigo, onte viaxei á Coruña convidado polo Consello da Cultura Galega para participar xunto a Olivia Rodríguez, Marilar Aleixandre e Pemón Bouzas nun coloquio literario ao fío da inauguración da exposición Inventio Mundi na Fundación Barrié. Interesoume unha mostra de presentación clásica, paneis que conforman un libro, comisariada por Ofelia Rey Castelao e coordinada por Prudencio Viveiro Mogo, na que se realiza un percorrido polo papel de Galicia e dos esforzados navegantes galegos nas viaxes transoceánicas dos séculos XV-XVII. A presentación, tamén, dun país que xa abrira os seus camiños do mar antes da inventio xacobea, participante tamén na proeza da expedición Magalhães-Elcano (1519-1522) da que se está celebrando o seu cincocentos aniversario.

O coloquio xirou arredor dos ecos daquela viaxe no imaxinario literario galego contemporáneo. Pemón Bouzas recuperou a figura da almirante Isabel Barreto, pioneira que protagonizara a súa novela El informe Manila (2005), ao tempo que defendeu, entre outras reflexivas, o uso de «contacto» como termo que explica o «descubrimento». Pola súa banda, Marilar Aleixandre identificou ese imaxinario de navegación e literatura nalgunhas das súas obras xuvenís como Robinson contado polas alimarias (Oxford 2011) e a máis recente, A filla do Minotauro (Galaxia 2018), que identificou como a súa achega a unha Odisea. Falou do Mapa Continens paradisi de 1950 de Antonio de León Pinelo, que situaba o paraíso no Amazonas. Xaora, Marilar detívose na orixe d´A expedición do Pacífico (Xerais 1994), unha novela escrita antes que se usara internet, que tivo o seu gromo na tese de Ánxela Bugallo que lle falou dunha expedición ao Pacífico do investigador Marcos Jiménez de la Espada. «Quedeime co título, mudei a historia e puxei unha rapaza de protagonista.»

Na miña intervención, despois de identificar os precedentes deste imaxinario en dúas novelas publicadas a comezos da década de 1980, O triángulo escrito na circunferencia de Víctor Freixanes e Nos pagos de Huinca Loo de Xavier Alcalá, fixen un reconto demorado de autores e libros que nas últimas tres décadas da edición galega poden compartir etiquetas como aventura, historia, viaxes, navegación, mar. Una relación na que me demorei nas achegas decisivas de Xavier Queipo, probablemente o autor que abordou esta temática con maior interese e constancia en títulos como Ártico e outros mares (Positivas 1991), O paso do noroeste (Sotelo Blanco 1996), Malaria sentimental (Sotelo Blanco 1999), Extramunde (Xerais 2011) e Os Kowa (Galaxia 2016).

Onte 1055: Segundo día de feira

3 de Agosto de 2014/en Autores, Ensaio, Literatura infantil e xuvenil, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Intensísimo o segundo día da nosa participación na Feira do Libro da Coruña, onde ao longo de tres horas compartimos mesa con Rosa Aneiros, María Reimóndez, Pemón Bouzas e Xurxo Souto. Catro presentacións que expresan o esforzo de Xerais por chegar a públicos diversos con textos singulares na excelencia sexa no eido da literatura xuvenil, o ensaio político ou a narrativa.

Comezou a tarde Rosa Aneiros que presentaba a súa triloxía Ámote Leo A., unha obra dun milleiro de páxinas que xa é un dos cumes da nosa narartiva xuvenil. Cualificou Aneiros a obra como «unha viaxe aberta en tempo real, onde aparece a superlúa que colleu a Leo no Bósforo, os acontecementos do 15 M de 2011 a morte do Bin Landen ou o atentado do Cefé Argana; a miña intención foi ir encaixando o que sucedeu no mundo naquel primeiro semestre de 2011». Salientou Rosa o carácter aberto da obra, xa que grazas ao muro de Facebook as lectoras comparten as súas viaxes e diversas mensaxes de amor. «Ler é un xogo, a habelencia pola que nos engana o autor ou á autora é unha das razóns polas que lemos. Os textos son apenas pistas para construír a lectura. É o máis grande da literatura. Pretendo que cadaquén constrúa a súa propia viaxe. Hai moito mundo por ver».

María Reimóndez presentou o seu ensaio político A alternativa xa está aquí, que definiu como «unha proposta de cambio a partir das accións do día a día». Un acto no que Reimñondez contou coa participaci´pn activa do público para ir debullando algúns dos contidos da obra: os bancos de tempos, a renda básica das iguais, as características dos GAM (Grupos de Axuda Mutua), a Declaración do París…

Pola súa banda Pemón Bouzas presentou A voz do vento que definiu como «novela sobre a crise e sobre María Soliño, unha persoa clave do imaxinario galego». Na súa intervención Bouzas abordou cada unha das tres partes da novela: na primeir ao pulo da sociedade de Cangas hai catrocentos anos, antes da invasión dos piratas turcos; na segundo a desolación tras o ataque e na terceira a rexeneración da sociedade a carago das propias vítimas que repesentan a dignidade.

Por último, pechou o serán a presentación dos Contos do mar de Irlanda de Xurxo Souto, que comezou lembrando os versos de Luisa Villalta, «Coruña cidade tatuada na pétrea pel do mar», e lembrando ao pintor Xaime Cabanas. Reivindicou que «Galicia non é a fin da terra, é o centro do mar, a pesar de que nunca nos falaron do mar». «Este libro é unha protesta, mais tamén é un manifesto de futuro. Non esquezamos que Galicia é a primeira potencia pesqueira de Europa e a rota mercante máis importante do mundo lame a nosa Fisterra».

Escaparate 25/2014: Librería Cronopios (Santiago)

24 de Xuño de 2014/en Escaparate, Librarías, Presentacións, Promoción do libro/por bretemas

Escaparate da librería Cronopios de Santiago con motivo da presentación d’ A voz do vento de Pemón Bouzas. Foto tirada do FB da librería o 24 de xuño de 2014.

Onte 1004: «A voz do vento» en Cangas

13 de Xuño de 2014/en Autores, Historia, Onte, Presentacións, Promoción do libro, Xerais/por bretemas

Emocionante e memorable resultou no serán de onte a presentación d’ A voz do vento na rúa Cega de Cangas, ao pé da rúa Real. Case un cento de persoas ocuparon durante máis dunha hora o espazo público arredor da taberna O Rincón, un dos locais con máis sabor da vila, fundado en 1955, para escoitar a gran intervención de Pemón Bouzas sobre a novela que recupera a memoria do ataque berberisco de 1617 e anova o mito de María Soliño. Na súa intervención Pemón reconstruíu minuciosamente a vila de hai catro anos, deitada sobre a praia de Areas gordas, centro de intercambio comercial e marítimo, cuxos oitocentos habitantes foron atacados por unha impresionante flota de trece embarcacións. O relato do proceso de crise posterior que viviu a vila e o papel dalgunhas mulleres como María Soliño centrou o discurso engaiolante do narrador. Se non abondase, as numerosas intervencións do público coincidiron en abeizoar ao autor mais tamén en solicitar a celebración do cuarto centenario da invasión e do proceso do tribunal da Inquisición a María Soliño. Onte a rúa Cega cangueira convertiuse da man dunha novela en praza Maior, un auténtico galano. A nosa gratitude a Lito da libraría Maraxe pola súa axuda e a Antón por transformar a súa taberna popular, que saca semanalmente o jazz a rúa, en centro cívico e cultural. Un modelo a imitar para visibilizar o libro galego. Regresamos moi satisfeitos.

Onte 978: Na Romaría das Letras do Barbanza no pazo de Goiáns

18 de Maio de 2014/en 17_de_maio, Beizóns, Cultura, Iniciativas, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Promoción do libro, Xerais/por bretemas

Participamos onte na presentación d’ A voz do vento, a novela de Pemón Bouzas, que se celebrou na Romaría das Letras do Barbanza organizada cada ano no Pazo de Goiáns de Boiro pola asociación cultural Barbantia. Gustei moito do modelo de festa popular desta romaría literaria, na que ao longo do día participan máis de dúas mil persoas, cun protagonismo moi claro para as letras, a música e a exaltación da cultura popular. Gustei do concerto de Najla Shami, unha marabilla a súa incoporación á nosa lingua e cultura. Porén, lamentei o estado de abandono do magnífico pazo de Goiáns, rescatado como espazo público polo goberno municipal anterior de Boiro, mais que agarda unha urxente intervención dos poderes públicos para evitar a súa ruína.

O modelo de Barbantia de romaría das letras, como o Festiletras de Ponteceso, é o que maior futuro ten para refundar o Día das Letras Galegas. O 17 de maio debe ser unha xornada de festa popular dos libros, do teatro, da música e cinema galegos, cun protagonismo inequívoco para a lingua galega e para os seus creadores, na que ningún autor ou autora, editor ou editora, libreiro ou libreira, actor ou actriz, nin persoa relacionada coa música galega ou co noso cinema pode estar desocupada. Para superar a tan criticada ritualización do 17 de maio é imprescindible esta mobilización expansiva do noso asociacionismo e tecido cultural cultural. O traballo xeneroso de onte dos membros da asociación cultural Barbantia no pazo de Goiáns demostra que é perfectamente posible. Beizóns para eles.

Onte 962: María Soliña, icona da crise

2 de Maio de 2014/en Autores, Cultura, Gastronomía, Medios, Música, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Foi un gran acerto que na presentación do novo GCTendencias (moitos parabéns e azos) no Abastos 2.0 se presentasen unha nova cervexa artesá das adegas Menduíña, María Soliña, e a última novela de Pemón Bouzas, A voz do vento, na que se afonda no personaxe histórico de María Soliño, un dos mitos galegos universalizado nun poema de Longa noite de pedra.

Gustei dese diálogo entre a cultura gastronómica e a literaria, desta volta vencellada por un personaxe que representa a loita pola dignidade da muller, de todas as mulleres, nun tempo de fanatismo relixioso e profunda crise moral. Ese foi o marco da moi fermosa intervención na que Pemón Bouzas presentou a figura de María Soliño no marco histórico e social da crise que en Cangas, até entón a vila máis puxante da ría, provocou a invasión turca de 1617. «Aquela sociedade que comerciaba cos arrieiros de Castela e cuxo galeóns comunicaban decote con Porto, viu como a cobiza, os abusos de poder e o fanatismo arrasaban co seu espírito emprendedor». Non e moi difícil traer á actualidade aquela catástrofe e proceso de profunda mudanza social, relatada nas páxinas d’ A voz do vento, e relacionala coas corruptelas e outras barbaridades morais que se veñen producindo ao fío da crise de devaluación interna e dos seus abusos.

Quen lle ía dicir ao bo de Celso Emilio Ferreiro que aquela María Soliña que cantou hai cincuenta anos sería a icona de dignidade de persoas preferentistas, desafiuzadas e milleiros de desempregadas e empobrecidas por esta crise do século XXI?

Onte 889: A ollada bretoa de Pemón Bouzas

20 de Febreiro de 2014/en Autores, Novidades, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Excelente foi a presentación que no serán de onte realizamos na Libraría Couceiro de Compostela de Novos pasos por Bretaña de Pemón Bouzas, o primeiro libro da colección Xerais Crónica que aparece coa etiqueta «Viaxes». Un acto que da man dos xornalistas Eva Millán, Xurxo Fernández e o propio autor constituíu unha exaltación dos lazos culturais existentes entre Galicia e a vella Armórica, ambas as dúas fisterras atlánticas.

Eva Millán glosou o libro seguindo os pasos de Castelao e Álvaro Cunqueiro. Xurxo Fernández cualificouno de «libro precioso, ben escrito, ben documentando, un auténtico modelo do que debe ser un libro de viaxes, unha fermosa imaxe dun país ao que non temos máis remedio que incoporarnos». Pola súa banda, Pemón Bouzas comezou desvelando que a orixe do libro estivo nas súas lecturas de moitas bitácoras de navegación e libros de viaxes. Recoñeceu que «a viaxe e a literatura van sempre da man, e que toda literatura pode facer viaxar». Lembrou as viaxes de Castelao e Cunqueiro a Bretaña, que o guiaron na escritura deste libro, a do reianxeiro en 1929 cando viaxou identificando os calvarios bretóns con lapis e caderno e a do xornalista de Mondoñedo dende o seu despacho de Faro de Vigo, aínda que máis tarde viaxara a Bretaña para comprobar se a Armórica soñada coincidía coa real. Pemón confesou que o libro fora froito de catro viaxes a Bretaña, dende aquela primeira para facer un documental até as posteriores nas que foi acompanado por persoas de alí e acolá. «Perseguir a rota de Castelao foi doado, xa que deixou moitas pegadas no seu libro As cruces de pedra na Bretaña, o que ademais me permitiu atopar monumentos en lembranza dos bretóns caídos en ambas as dúas guerras mundiais ou coñecer a rota dos bunkers da costa bretoa, que seguen a ser utilizados pola mariña francesa». «Seguín a Cunqueiro pola Terra de Miranda bretoa, a de Pontivy e Brocelandia, a Terra de Merlín, procurei atopar as vilas asolagadas, e quixen facelo sempre cos ollos dos bretóns». «Quixen reflectir a visión de Bretaña dun viaxeiro, quixen que se lese coa miña ollada, consciente de que Bretaña continúa sendo un país para descubrir», rematou.

Onte 852: Primeiras novidades

14 de Xaneiro de 2014/en Autores, Novidades, Onte, Xerais/por bretemas

Chegaron onte do prelo as primeiras novidades do ano, dúas novelas de Elena Gallego Abad e Alfonso Álvarez Cáccamo e un libro de viaxes de Pemón Bouzas, co que iniciamos unha nova serie en Xerais Crónica. Nesta semana agardamos a entrada dun ensaio de Fernando Pereira sobre a iconografía rosaliana, que presentaremos en Vigo o día de Rosalía, e unha biografía de Emilia Pardo Bazán para escolares, preparada por María Xosé Queizán, Mónica Bar e Ana Santiso. No mes de febreiro chegarán as novelas xuvenís de Ledicia Costas, Pere Tobaruela e Rosa Aneiros, o poemario para adolescentes de Carlos Negro, o ensaio político de María Reimóndez e o completísimo libro sobre o polbo de Matilde Felpeto. Na edición dixital, na que agardamos publicar ao longo do ano máis dun cento de títulos, comezamos coa versión en epub d’ O raposo e a mestra de Manuel Rivas, tamén un dos primeiros títulos infantís neste formato. Abrimos, pois, o ano coa esperanza gardada en cada un dos libros novos e co noso maior entusiasmo para compartilos.

Onte 440: A Estrela de Oriente

22 de Novembro de 2012/en Autores, Festas, Literatura infantil e xuvenil, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Anticipamos a celebración do nadal coa presentación en Couceiro d’ A Estrela de Oriente. Unha historia dos Reis Magos, o libro de Pemón Bouzas ilustrado por Marcos Calo. Fíxonos moita graza a coincidencia co anuncio da aparición en todo o mundo do novo libro de Bieito XVI no que presenta importante novidades sobre a interpetación do sucedido en Belén. En todo caso, o magnífico relato de Pemón, o primeiro que publica en galego e tamén a súa estrea no subxénero da literatura infantil, constitúe un modelo de reescritura dun dos nosos mitos fundacionais de xeito que coa súa (só) aparente simplicidade interese tanto ao público máis novo como as persoas adultas. A paixón polo relato de viaxes, unha das identidades da escrita de Bouzas, o seu coñecemento do universo da literatura de tradicion oral, como a súa facilidade para enfiar unha historia engaiolante son os fíos cos que se teceu esta historia sobre a procura da luz do coñecemento e sobre o entendemento entre tres mundos, dos que proceden cada un dos magos. Pemón confesou no acto que “quixen poñerme na memoria de cando tiña sete anos, nese momento de abrir a porta para que nos saia o futuro, como dicía Graham Green”. Explicou que no relato destas viaxes dos magos quixo provocar a curiosidade dos lectores, para que busquen e procuren información sobre as cidades como Damasco o Babilonia, ou sobre outros lugares míticos onde naceu a nosa civilización. Afirmou a súa convicción do carácter máxico de cada noite de Reis, “algo de maxia pode haber que nos vai seguir mantendo vivos”. Rematou as súas palabras propoñendo aos maiores que leran A Estrela de Oriente aos nenos.

Listado de la etiqueta: pemón_bouzas