Listado de la etiqueta: carlos_reigosa

Onte 702: Gabo en Galicia

/en , , , , , , /por

Relendo onte pola tarde A Galicia máxica de García Márquez, esa fermosa lección de xornalismo de investigación de Carlos Reigosa, libro que presentamos este mediodía en Compostela, volvín sobre «Viendo llover en Compostela», o artigo memorable que o autor de Cien años de soledad publicou o 11 de maio de 1983 no diario El País. Unha excelente crónica da viaxe de apenas tres días que realizara coa súa muller Mercedes Barcha ao noso país. Un texto iniciado coa confesión de que seguindo o consello  dun amigo («debes ser amable contigo mesmo») se agasallara un dos seus soños máis antigos: «coñecer Galicia». Un «país do que tiña saudades», mesmo «antes de coñecer esta terra», que atribúe á comida da súa avoa panadeira (Tranquilina). Un texto no que Gabo, ademais de volver a xogar coa posibilidade de contar cunha ascendencia galega (probablemente, unha certa impostura literaria), relata o seu periplo galaico, iniciado en Compostela («unha cidade viva» na que «un se atopa a cada paso, como a cousa máis natural do mundo, co milagre das pedras florecidas»), continuado polo «paraíso lacustre da ría de Arousa» (sabemos que se aloxou no Hotel da Toxa) e finalizado pola ría de Vigo e a súa ponte (de Rande) xa camiño de Portugal. Gabanza do noso, que se estende á chuvia e, sobre todo, á cociña  «xa que pasamos 72 horas comendo os únicos mariscos que quedan neste mundo devastado, comendo uns peixes que seguen sendo peixes no prato e unhas ensaladas que seguían medrando na mesa.» Que máis admiración se pode pedir para a gastronomía de noso? Transcorridos trinta anos da publicación daquel artigo, escrito por un premio Nobel, aínda é ben estraño que non fose empregado para promover a nosa autoestima ou promocionar Galicia como destino turístico. Quizais, como remata o propio García Márquez, porque «entre galegos –xa o sabemos– nunca se sabe.»

Nota: Na foto de Ramón Castro (EFE) Gabo aparece acompañado de Domingo García Sabell, daquela presidente da RAG e delegado do Goberno en Galicia, que actuou como «cicerone» en Santiago.

Onte 575: Fuxidos e guerrilleiros

/en , , , , /por

O Club Faro de Vigo convidoume a presentar ao escritor Carlos Reigosa que pronunciou unha interesantísima conferencia sobre escapados e guerrileiros galegos no período de 1936 a 1950. Ao longo de case unha hora, o autor d’ A vitoria do perdedor, desmontou algún dos prexuízos arredor dunha historia, para el, «mal ou contraditoriamente contada». Distinguiu tres fases nestes relato.

A primeira, do 36 ao 39, na que houbo milleiros de fuxidos, que foron reitegrándose de forma moi difícil e con moitos perigos. «Durante este período o correcto é falar de fuxidos da rebelión militar que triunfou. Falar de guerrillas aínda é prematuro, a pesar de que en xaneiro de 1938 na Coruña se formase un grupo de dezaoito persoas, gobernaod por José Neira e Gardarríos».

A segunda, do 39 ao 1945, coincidindo co desenvolvemento da Segunda Guerra Mundial, na que se formaron tres agrupacións do Corpo das Guerrillas León-Galicia, a primeira no Bierzo, a segunda en Ourense e a terceira en Lugo. Reigosa detívose a relatar a importancia de figuras como Víctor García, que regresou a Pontevedra en 1941 coa intención da reconstrución interna do Partido Comunista, «nun momento no que era posible que caise Alemaña, amosando que era posible unha resistencia en España». «Nos anos 43 e 44 había unha persecución menos intensa. Os guerrilleiros eran máis políticos».

Detívose o autor de Intramundi en expilcar o sucedido cando rematou a Guerra Mundial, o que abriu a terceira etapa do proceso. «Houbo unha reacción distinta nas forzas políticas. Anarquistas e socialistas crían que debía forzarse o cambio dende fóra. Os comunistas pola contra que debía facerse dende o interior. Foi cando as guerrilas chegaron a tomar concellos como os de Vimianzo ou Moeche, coa intención de transmitir a existencia dun conflito militar». «Seoane e Gayoso regresaron a Galicia para facerse cargo do Partido Comunista. Trouxeron a orde de eliminar a Víctor García. No ano 46 puxeron en marcha na Coruña accións que tiveron un éxito continuado, crearon unidades militares, mais non se produciu o levantamento popular que agardaban». «Esta intensificación da loita guerrilleira coincidiu cun momento (finais de 1947 e comezos de 1948) no que a Garda Civil pasou a unha belixerancia total. Esa partida foi perdida polos mandos guerrilleiros que viñeran de fóra. Así naceu a parte máis triste e peor contada deste proceso, a progresiva desaparición, a partir de 1949, das agrupacións guerilleiras». «Quedou xente polo monte que desenvolveu un comportamento de sobrevivencia». Tras relatar con detalle as historias do Piloto e de Mario de Langullo, rematou Reigosa afirmando que «foi esta a historia dunha traxedia que comezou tendo moito sentido e acabou sen sentido ningún».

Onte 553: Reigosa en Ourense

/en , , , , , /por

Acompañamos a Carlos Reigosa en Ourense na súa participación no Foro La Región onde conversou co profesor Chema Paz Gago sobre A vitoria do perdedor. Comezou o profesor da Universidade da Coruña preguntándolle a Reigosa sobre se na súa escrita dominaba máis o xornalismo ou a literatura. «O xornalismo foi unha beizón para min porque tiven a oportunidade de contar cousas e de entrevistar a persoas que me interesaban», contestou, para proseguir citando unha frase de Hemingway, «o xornalismo é a mellor profesión do mundo, sempre que se abandone a tempo». «En trinta e sete anos de profesión intentei aproveitar o tempo, defendendo como puiden a pulsión literaria».

Preguntado sobre a súa relación cos personaxes de Nivardo Castro e Carlos Conde, protagonistas da súa serie do xénero negro, Reigosa confesou que con eles se sentía cómodo «xa que me permiten ser “abrelatas” para abordar un tema, sexa o narcotráfico ou a corrupción». «Non acredito, sen embargo, na definición do xénero, son novelas de intrigas, pero non negras». Porén, asegurou que nos seus libros de investigación sobre os maquis pretendeu «facer unhas minibiografías de cada un dos personaxes, o máis fidedignas e documentais posibles». «Nesta novela [A vitoria do perdedor] o personaxe principal é de ficción, mais todo o contexto histórico é completamente real». Abordou despois a cuestión sobre a clase de historia desta novela: «Quixen contar como os procesos de violencia non son controlables. Non a escribiría nunca se non tivese unha gran preocupación pola violencia. Busquei un personaxe que tivese apenas dúas opcións: marcharse ou converterse nun vingador. Esa é a grande dúbida que paira sobre toda a obra. Non hai dúbida que a violencia para o meu personaxe é unha espiral dramática que afectou a toda a súa vida».

Rematou a conversa, na que se abordou tamén a cuestión do ingrediente amoroso e erótico da novela («o erotismo é unha cuestión marxinal sobre o que quería contar»), anunciando Reigosa a súa intención de publicar o seu primeiro libro de poemas antes de fin deste ano, para o que baralla tres posibles títulos Kid salvaxe, Nunca deixarei de ser o que non son e A vida non é lugar para estar morto.

Onte 550: «A vitoria do perdedor», a nova novela de Carlos Reigosa

/en , , , , , , /por

Coa roda de prensa do mediodía de onte no Consello da Cultura Galega, iniciamos a xeira de presentacións d’ A vitoria do perdedor, a nova novela de Carlos Reigosa. O autor de Intramundi comezou advertindo que «na presentación dunha obra o que pode facer o escritor é dicir o que quixo facer». «Hai vinte anos inventei esta historia sobre como a violencia desfai ás persoas, e como detrás dela chega a vinganza, e como cando as mans xa están machadas de sangue é imposible volver atrás sobre os ideais iniciais». «Dinme conta que o mellor tempo para ubicar esta historia estaba entre os anos 49 e 50, na posguerra». Despois, Reigosa inseriu ao seu protagonista neste contexto histórico. «Arcadio Macías, un home que traballou como camareiro en Lugo e cando viaxou a Barcelona entrou en contacto cos ideais anarcosindicalistas, cando prepara a súa fuxida de España en 1949, comeza a coñecer cousas terribles que sucederon naquela bisbarra. A súa reacción é a da vinganza. Iso é o que o move». «Na novela quixen facer unha reflexión, unha ilustración, un ensaio sobre como os vieiros da violencia, cando se perde a inocencia, teñen unha dimensión diabólica. A pesada carga que leva Arcadio, convírteo nun vingador irreprochable».

Preguntado polas xornalistas sobre a relación da novela cos seus libros de investigación sobre o maquis, Reigosa confesou que «para escribir esta novela aforreime toda a documentación. Fun feliz. Todo o tiña documentado nos meus traballos de investigacións sobre a guerrilla. Todo o que hai na novela ten un transfondo real. É unha novela histórica xa que todo o contexto é real, aínda que os personaxes son de ficción. Detrás de cada un deles hai un personaxe real. Máis aínda. O final da novela parte dunha conversa con Marcelino Fernández Villanueva «O Gafas», xefe da Federación Guerrilleira León Galicia. Era un home frío, organizador, capaz de manter o equilibrio na súa agrupación entre comunistas, anarquistas e galeguistas. Contou que cando en 1948 tiñan preparada a fuga de 28 persoas, dende o porto de Luanco, soubo que a poucos quilómetros estaba o responsable de moitas das mortes da represión». Despois comentou que «tamén son reis os dous agochos que aparecen na novela. Un contoumo o «Ladrillo de Betanzos», o outro vino nunha casa de Mugardos, unha escaleira que s emovía e daba acceso ao zulo».

Outra das preguntas das xornalistas foi sobre o contexto político da novela. Para Reigosa «a reflexión é a do personaxe. A novela non está escrita en primeira persoa, mais hai un home que é a primeira persoa. Imos contanto todo, o que foi a súa vida. En ningún momento quixen que os lectores pensasen que “Reigosa fixo unha película de Sam Peckipah”. Quixen facer unha historia na que un labrador pode chegar a ser un vingador dos compañeiros mortos, renunciando a súa vida. Iso é máis poderoso ca propia historia política». Referíuse despois aos perdedores: «España ten uns perdedores de seu. Quevedo morre enormemente triste. Tamén Lope de Vega. Na Guerra Civil os finais de Azaña e Martínez Barrio son enormemente tristes. España foi un pais que se equivocou no máis importante, a convivencia». Rematou Carlos Reigosa facendo unha reflexión sobre o seu intento de expresar na novela «como cada momento determina a visión de si mesmo e como non coincide co da historia. A crueldade que se produciu na guerrilla hai que xulgala coma un erro, dende a perspectiva de hoxe. Cando aquel esforzo enorme só produce dor, derrota, dende a perspectiva histórica foi un erro, mais non o foi para os que a protagonizaron».

A vitoria do perdedor será presentada o martes 12 na Coruña, o mércores 13 en Lugo, o xoves 14 en Ourense e o 5 de abril en Vigo.

Onte 313: Celso Emilio Ferreiro narrador

/en , , , , , , /por

Participei nunha das mesas redondas do Encontro «Celso Emilio Ferreiro. Ética e Poética» organizado pola UIMP en Celanova. Todos os tres ponentes (acompañei a Alfredo Conde e Ramón Pernas) reivindicamos a Celso Emilio como narrador, unha dimensión, quizais inxustamente, ensombrecida polo seu carácter de poeta total. Ambos os tres defendimos o interese e actualidade dos seus libros de relatos, da súa biografía de Curros Enriquez como de «La jaula de los pájaros raros», a serie de artigos literarios publicada en Faro de Vigo de 1950 a 1953. Alfredo Conde definiu a Ferreiro como  «un narrador contracorrente que publica uns relatos dende uns presupostos antropolóxicos e etnográficos que non entraban nos da narrativa galega do seu tempo, xa que a maioría dos títulos publicados eran contos para nenos, sobre a infancia ou sobre a vila natal do autor». Para Conde «a aconfensionalidade ética da prosa de Celso Emilio Ferreiro resiste a súa relectura no século XXI. É un autor cunha prosa que paga a pena ler hoxe». Ramón Pernas reivindicou a Celso Emilio como relatista e lembrou con emoción a entrevista de cinco páxinas que publicou en Triunfo á volta de Celso da emigración venezolana. Dende o público houbo diversas intervencións a salientar. Luciano Rodríguez foi rotundo na vindicación de Celso Emilio como narrador: «A fronteira infinda é un libro de literatura hispanoamericana escrito en galego». Vicente Araguas lembrou a súa gratitude a Ferreiro, xa que lle presentou en Sargadelos de Madrid, xunto a Manuel Rivas e Antonio de Santiago, Paisaxe de Glasgow, o seu primeiro libro de poemas. Carlos Reigosa gabou a xenerosidade sen límite de Celso Emilio con quen mantivo amizade no seu período madrileño. José María Paz Gago, director do Encontro, amosou a súa satisfacción pola achega das sesións a un «novo coñecemento de Celso Emilio». Á saída do debate, parolamos diante da pintada «ADIANTE SEMANARIO» testemuña daquel tempo de entusiasmo que partillaron Celso Emilio e Xosé Velo na súa mocidade.

Onte 177: Tras da Corda

/en , , , , , /por

Presentamos en Couceiro Tras da Corda, o volume no que Carlos G. Reigosa recolle todos os relatos da súa Comala literaria, o berce de Intramundi no que vivían os Homes de Tras da Corda nas Pucharcas da lembranza. Na editorial concibimos, ademais, esta edición para celebrar o trinta aniversario do narrador de Abeleira, un dos escritores galegos máis populares e queridos polos lectores do noso tempo. Reigosa, sempre luminoso e brillante, confesou sen pudor que lle doeu a relectura destes relatos pola súa crueldade, algo no que non se reparaba hai tres dácadas, cando foron acollidos de forma máis xenerosa ca que se reciben os libros galegos agora por  personalidades como Valentín Paz Andrade, Ramón Piñeiro («chorei esta noite lendo a vinganza da madriña», lembrou que lle dixera unha mañá tomando café no Dakar, fronte a Correos) ou Antón Santamarina, que na presentación de Lugo os cualificou como «antropolóxicos».  Reigosa insistiu nunha idea semellante: «O libro conta de onde vimos. Nestas historias de Tras da Corda, un topónimo que non atoparades no nomenclator, queda reflectida a identidade que se correspondía co rural galego que xa non existe». No caderno apuntei dúas das cifras que logo achegou Reigosa para a reflexión: «Na Pastoriza hoxe somos 3.500 persoas e 23.000 vacas, hai sesenta anos, o tempo dos relatos, eramos 7.500 habitantes». Recomendo  Tras da Corda, un dos fitos do catálogo narrativo de  Xerais.