Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a reconstruír o fío do Vigo ateneístico:

Nas palabras de gratitude que pronunciei no Ateneo Atlántico, lembrei varios fitos destacados do asociacionismo que en Vigo contribuíron a facer da nosa unha cidade moderna e cosmopolita. Percorrido iniciado o 2 de decembro de 1847 cando se constituíu o Circo Recreativo de Vigo, que en 1859 pasará a chamarse Casino de Vigo, o primeiro espazo de encontro das clases altas viguesas, onde se celebraban bailes e festas, ademais de conferencias coa pretensión de satisfacer as súas inquedanzas culturais.

Cidade que, tras o fracaso da revolución galega e levantamento liberal do ano anterior, comezaba a organizar os seus intereses colectivos: Ángel de Lema e Marina abría unha pequena imprenta, a primeira estable dunha poboación de dez mil habitantes, que xa reclamaba a construción dun ferrocarril a Madrid; o mesmo ano no que un grupo de mulleres, dada a carestía da vida, protagonizaron o chamado «motín da fame» na saída de Vigo cara a Redondela, e na que estaban abertas 15 escolas rexidas por 19 mestres e 2 mestras tituladas, en locais alugados e precarios.

Constitución do Circo, logo Casino, que coincide coa aparición de dous xornais claves para o futuro de Vigo, o conservador Faro de Vigo (1853) e o galeguista La Oliva (1856), ademais doutras iniciativas colectivas ben diferentes: dende a primeira mutualidade «La Sociedad de Socorros Mutuos a Todas las clases de la Ciudad de Vigo», coa intención de procurar solucións á problemática social e sanitaria dos seus membros; pasando pola primeira Federación do Comercio de Vigo (1859) até a Sociedade Caritativa, precedente da Confraría do Santísimo Cristo da Vitoria, fundada en 1933.

Asociacionismo burgués creador de novas sociedades como La Tertulia, El Recreo Artístico e El Gimnasio (1878), a primeira sociedade deportiva, que promoveu en 1884 as doazóns para a estatua de Casto Méndez Núñez. Foi La Oliva, creada en 1885 como sociedade coral, a que en 1903 impulsou a creación do Vigo Football Club, coñecido inicialmente como Arte e Sport, unha das sementes que dúas décadas despois agromaron como Celta de Vigo, ademais de encargarse de organizar as comitivas de entroido, que percorrían as rúas dende o Campo de Granada até a Alameda. Como foi La Oliva, presidida polo arquitecto Manuel Gómez Román, quen promoveu a estatua do poeta Manuel Curros Enríquez, inaugurada na Alameda en 1911, como tamén a entidade organizadora das conferencias de Antonio Palacios para presentar o seu proxecto urbanístico, coa pretensión de facer de Vigo a Barcelona atlántica e sede do Pazo Rexional.

Asociacionismo cultural que adquiriu carácter ateneístico, propio da tradición obreira e republicana, o 26 de abril de 1921 cando no edificio Ferro se fundou o Ateneo de Vigo, promovido polo activista cultural Herberto Blanco Rodríguez, profesor e bibliotecario da Escola de Artes e Oficios. Organizado en dez seccións, entre elas Belas Artes, Literatura e Historia ou Estudos Mercantís, promovía a participación das mulleres nas numerosas conferencias e actividades sobre temas políticos, históricos, pedagóxicos e artísticos. Ateneo que anos de apoxeo pretendía que se construíse un edificio que acollese a todas as entidades da sociedade civil que participaban no espectacular espertar vigués. O Ateneo de Vigo funcionou até 1937 cunha notable actividade artística, como a que mantiveron tamén a Sociedad de Amigos da Arte de Vigo (1931-1941), o Centro de Hijos de Vigo (1932), xurdido para fomentar o «Viguismo» ou a recuperada Sociedad Recreo de Vigo, entidades estudadas por José Luis Mateo Álvarez, membro do IEV.

Asociacionismo ateneístico, recuperado no Tardofranquismo pola Sociedade Cultural de Vigo, fundada en 1965 e presidida polo enxeñeiro nacionalista Camilo Nogueira Román, onde naceron centos de iniciativas como o programa radiofónico «Raíz e tempo» ou a Compañía de Teatro Popular Galego. Sen esquecer o asociacionismo veciñal, nacido coa Reforma Política (1976), motor cívico indispensable dende entón, agrupado na Federación Veciñal Eduardo Chao, vivindo hoxe unha difícil e triste travesía.

Precedentes asociativos do actual Ateneo Atlántico de Vigo, fundado en 2017 coa pretensión de crear un espazo cultural plural de análise, debate e investigación, inserido na mellor tradición viguesa de asociacionismo cívico centenario. Con trescentas persoas asociadas e máis dun cento de actividades anuais (entre conferencias, debates, club de lectura, saídas, cinemateneo, premio literario Exeria, manifestos…), a entidade presidida pola pedagoga e escritora feminista María Luisa Abad constituíse en referente principal de pluralismo, independencia e rigor no debate cívico vigués. Beizóns ao Ateneo Atlántico e longa vida ao espírito ateneístico vigués.