O heroe frustrado

/en , /por

Marcos Valcárcel publica, tamén, hoxe outra crítica sobre a estrea d’ O heroe en La Región, que reproduzo na súa totalidade por non poder lerse na rede:

O HEROE FRUSTRADO
É o momento no que sabemos que Caronte é un heroe frustrado cando entendemos moitas das pezas que se ensarillan no Heroe de Rivas: o amor e o desamor, a tiranía e a rebeldía, a guerra e a paz, a liberdade e a opresión, os líderes sublimes e os seres anónimos, todo ese conxunto de pares encaixan definitivamente. Caronte, o exlexionario que regresa dunha guerra que non existe oficialmente (Sidi-Ifni), conduce toda a historia como aqueloutro Caronte conducía as almas en pena que atravesaban a lagoa Estixia tras pagar o óbolo correspondente. Pero Caronte non podía transportar aos mortais vivos (por iso anoxou a Hércules) e o Caronte de Rivas devén ao final derrotado pola ironía dun cachón de augas no que se supón que é a hora histórica da inmolación que vai dar razón e sentido á súa existencia. Sarabela xoga con xeito co texto de Rivas, alternando os trazos tremendistas (a tortura) co sentido do humor e o lirismo da prosa deste autor. Hai momentos brillantes como o barbeiro que interpreta X.A.Porto “Josito” ou as esceas da Lucía que fala coa voz de Nate Borrajo. Pero, sobre todo, de O heroe quedará a interpretación maxistral de Fernando Dacosta, posuídor dunha inmensidade de rexistros dramáticos que xa ten demostrado moitas veces. Se Fernando nacese noutras latitudes, tería dereito a soñar coas glorias que adobiaron a monstros como Marlon Brando ou Kirk Douglas. Aquí, só podemos ver as súas artes nestas citas de Sarabela. Ogallá o público da TVG, que só o coñece a través de Pratos Combinados, acuda xa aos teatros a recoñecer este tesouro que temos oculto.
Marcos Valcárcel

Madeira emocional

/en , /por

Camilo Franco publica hoxe en La Voz de Galicia a primeira crítica sobre a estrea d’ O heroe. Entre outras consideracións sinala:

  • A obra compórtase con audacia para levar aos espectadores a paisaxes pouco teatrais, asume algúns riscos de aparato ao tempo que tantea algúns elementos simbólicos para acompañar a unha liña que busca, en cada caso, o lado humano das cousas, antes que calquera outra consideración dun tempo cheo de ruído e de furia.

Corpos e palabras

/en /por

Creo que pode axudar a entender as intencionalidades d’ O heroe ler o texto que preparou Manuel Rivas para o programa de man.

CORPOS E PALABRAS
A procura da liberdade non só vai labrando as sociedades, senón que tamén, e sobre todo, esculpe aos seres que andan nesa procura. Hai unha conexión de fondo entre ese andar pola liberdade e a etimoloxía latexante do vivir: o vivir en vilo, ser corpos abertos dispostos a ser habitados por esa forma inquietante de beleza que chamamos emoción. De primeiras estou a pensar en Sarabela, esa criatura ventureira da escena galega que agora cumpre vinte e cinco anos. Ventureira nun dobre sentido: que trouxo ventura e que implica risco.
O heroe quere representar a historia dun corpo aberto, ese proceso de habitar outras vidas, outras voces, diferentes á que semella predeterminada. Un corpo aberto que vai soerguéndose como un espazo tecido de linguaxe, como un contrapunto, fronte ao derrube colectivo, á esterqueira moral, que supón a negación da liberdade. A historia das palabras está intimamente vinculada á dos corpos. E aquí fálase de feridas das palabras e dos corpos, mais tamén do laborioso e fráxil esforzo de recomposición, a comezar polo pasadizo soterrado da ironía.
O heroe transcorre, en grande parte, nun tempo histórico extremo, na ditadura franquista, mais tamén cando este réxime sinistro, a principios dos anos sesenta, é percibido por moita xente como unha “paisaxe natural”. Así, no mundo da complicidade e da propaganda, un inhumano e permanente estado de excepción é vivido como “normalidade” e a rebelión contra ese estado de cousas como unha temeridade. Como pode ocorrer este secuestro da verdade, este control das mentes, ante tantas tesemuñas e durante tanto tempo? As olladas e as verbas son confinadas entre catro paredes, aínda que ás veces as pedras e os muros teñan aparencia de translúcidos.
A rebelión que protagoniza o noso heroe xorde nun paradoxo. El é un guerreiro nun réxime que tiña os seus alicerces chantados na guerra, na idea de imperio, concretada na conquista do propio territorio. A chamada “guerra secreta” do Sidi Ifni, a guerra dos Cen Días, daquela colonia africana, provócalla un choque que fai trastallar as lousas da súa conciencia. O heroe guerreiro pasa a proba do que poderiamos chamar a pena de Marte, a mágoa do deus da guerra. E pasará outras probas nunha persoal odisea subversiva do sentido tradicional do valor e do culto ao guerreiro, na que latexa como fondo a pregunta de Albert Camus: “Como reaccionar fronte ao mal sen caer noutra forma do mesmo mal?”. Para min, o levedar do pan segue a ser un misterio. E o mesmo ocorre co nacer dunha obra. As circunstancias históricas son ben distintas. Mais sospeito que o que aquí se trata e pode inquietar algo ten que ver co mundo de hoxe.
Manuel Rivas

Éxito da estrea

/en /por
A estrea de onte d’ O heroe foi todo un éxito. A montaxe de Sarabela é magnífica, á altura da calidade do texto literario de Manuel Rivas. A interpretación de Fernando Dacosta no personaxe de Caronte (nun papel moi complexo, que require de diversos rexistros) é moi destacada, así como o desenvolvemento rítmico de texturas escenográficas sobre un espazo moi ben resolto. A proposta escénica de Ánxeles Cuña consegue que a emoción e o interese do público non decaian ao longo dunha intensa hora e media. Todo un éxito. Non me cabe dúbida que este heroe, vai ter moi boa acollida na xira que comeza polo país, contribuíndo a visibilizar e normalizar o teatro galego. Sen dúbida, é unha boa noticia. Haberá que agardar estes vindeiros días pola opinión autorizada da crítica. Onte saímos felices de Atenas.

O Nóbel Pinter en galego

/en , , /por

A verdade é que nunca pensara no debate que mantivemos estes días no blo sobre as candidaturas ao Nóbel que eu puidese chegar ser este ano un dos seus editores. Eis a sorpresa marabillosa que hoxe nos deu o rabudo antibelicista Harold Pinter, membro de Amnistía Internacional, autor dramático case inédito en España (publicado ata 2003 só en catalán en galego). Desque coñecimos a noticia, precipitáronse as chamadas e felicitacións e preparei as presas esta nota de prensa que aquí reproduzo:

  • Edicións Xerais de Galicia expresa o seu entusiasmo pola noticia da concesión do Premio Nobel de Literatura 2005 ao dramaturgo inglés Harold Pinter, autor do que Xerais publicou en 1999 o libro Vellos tempos. A festa de aniversario, un volume da colección “Os libros do Centro Dramático Galego”, onde se recollen a tradución de Manuel Vieites García de dúas das súas pezas dramáticas máis representativas do novo Premio Nobel.
    Harold Pinter, un dos autores máis trascendentais da dramaturxia inglesa contemporánea, ocupando un lugar central na historia da literatura dramática do universo mundo. Entre as súas pezas cómpre salientar textos tan significativos como The Dumb Waiter, The Birthday Party (A festa de aniversario, Xerais 1999), The Lover, The Caretaker, The Homecoming, Landscape, No Man ‘s Land, Betrayal, Ashes to Ashes, Old times (Vellos tempos, Xerais 1999) ou Como guionista de cine traballou en títulos do relevo d’ A muller do tenente francés, À la recherche du temps perdu ou The last Tycoon. Pinter, membro de Amnistía Internacional, ten alentado a creación de moi diversos foros de debate, sempre na defensa dos dereitos civís, da liberdade de expresión e contra a censura. Situado inicialmente pola crítica no ámbito do que se deu en chamar “teatro do absurdo”, a súa obra reborda calquera tentativa de etiquetado e constitúe unha singular aproximación ó estudio da conducta humana e unha denuncia permanente das diferentes maneiras en que o totalitarismo invade e se instala na vida cotiá.
    En Vellos tempos e n’ A festa de aniversario aparecen as tres cuestións claves para analizar a obra de Pinter: a ameza que permanentemente acosa ó individuo, do que xamais sabemos como vai aparecer e cales son as súas causas e finalidades; as dificultades para establecer unha comunicación entre os seres humanos que vai máis aló dos tópicos e dos lugares comúns cos que se inician as dúas pezas; e a imposibilidade de verificar ou dar por certos determinados acontecementos do pasado que condicionan o presente. A dominación e a crueldade, xunto coa extrema fraxilidade do ser humano que pode ser destruído, desintegrado, nun simple instante, e non importa tanto saber que é o verdugo senón constatar que os verdugos existen, quizais sexa unha das conclusións que o lector poida tirar da lectura destas exelentes pezas.
    Vellos tempos foi estreada pola compañía Teatro do Atlántico, dirixida por Xulio Lago, no Teatro Principal de Pontevedra o 18 de novembro de 1988. Ata o momento, a obra de Harold Pinter foi publicada en     España por Edicións Xerais de Galicia (galego), Edicions 62 (catalán) e Argitaletxe Hiru (castelán).

Sarabela presenta a estrea d' "O heroe"

/en /por

Hoxe fomos presentar a Atenas diante dos medios a edición que fixemos d’ O heroe e a estrea que Sarabela realizará da peza o vindeiro sábado, 15 de outubro, ás 20:00 horas no Teatro Principal. A presentación foi moi interesante.
Rivas agradeceu, nas súas primeiras palabras, “a complicidade de sangue creativo de Ánxeles Cuña e de todo o equipo de Sarabela, sen a que nunca me tería mergullado con tanta ousadía neste novo hemisferio creativo que supón a escrita dun texto dramático”. Manolo explicou que a célula nai da peza foi un relato que apareceu n’ As chamadas perdidas; “igual que os círculos concéntricos na pedra, o relato foi medrando e fun escoitando novas voces. Aquilo foi o xermolo e hoxe xa podemos falar dunha esfera habitada”. Relatou, logo, que o eixo da peza é a Pena de Marte, en definitiva, a cuestión da guerra. O protagonista, Caronte, volve dunha guerra que por mor da propaganda non existiu (a do Sidi Ifni, a última guerra colonial española). O que vai tecendo a trama é ese proceso que podemos chamar de pena de Marte, ou como vai quedando espido o guerreiro e o choque do seu retorno á Coruña, cando toma consciencia que ninguén sabe do terrible desa guerra (algo que permanece oculto). Caronte non é recibido coma un heroe, o único que o agarda son os estorniños que fan debuxos no ceo. “Nese retorno, Caronte, vive un proceso de reexistencia. É un corpo aberto, que é capaz de habitar outras vidas, outras voces. Un corpo onde ten moita importancia descubrir o afecto, o amor doutras persoas nun espazo portuario, onde todas elas están á espreita”. Rivas dixo que pretendeu expresar o entrelazamento entre os corpos e as palabras, e como as palabras poden curar as súas feridas. Velaí a razón de abordar na peza temas como o da tortura, a inmolación ou o reencontro. Rematou sinalando que estas cuestións, especialmente a do culto ao guerreiro e a explotación do medo como xeito de dominación, están de plena actualidade. “Somos a minoría de reexistentes os que mantemos a posibilidade de avanzar o mundo. A historia non comezou o día no que Caín matou a Abel, se non o día que Adán e Eva fixeron por vez primeira o amor”.
Pola súa banda, Ánxeles Cuña, a directora de Sarabela comezou a súa intervención sinalando que o teatro galego estaba de festa pola incoporación de Manuel Rivas á escrita dramática, o “que constitúe un luxo para o país”. “O heroe é unha obra que conmove porque aborda o tema da liberdade e a dos seres anónimos que fan a historia”. Sinalou que a peza bebe en diversos rexistros, podendo ser definida tanto como unha traxedia contemporánea case mahletiana, un conto, un drama contemporáneo e mesmo como unha peza de cine negro (sobre todo no tratamento da tortura). Rematou Ánxeles definindo a obra como sublime, sendo o proceso da súa posta en escena “o máis engaiolador dos vinte e cinco anos de Sarabela, xa que é unha obra que medra dunha forma moi vigorosa, tanto na textura como na forma”.
Despois de palabras tan prometedoras sobre O heroe, agardamos expectantes a estrea do vindeiro sábado. Alí estaremos.

O heroe

/en , , , /por
Hoxe enviamos a filmar O heroe, a primeira peza teatral de Manuel Rivas, que será estreada o vindeiro día 15 de outubro no Teatro Principal de Ourense por Sarabela Teatro, coincidindo co vinte e cinco aniversario da creación da compañía ourensana.
O heroe está protagonizada por Arturo Piñeiro, alias Caronte, ex lexionario, ex boxeador coñecido como Robinson, quen atende a barra de La Boîte de Pandora, un bar portuario, onde se ofrecen combates de boxeo e loita libre, abertos e pechados cos fados que interpreta Lucía, a súa muller. Todo se axitará na penumbra do local coruñés coa presenza dos Homes de sombra e coa chegada agardada de Anna, a pintora, e de Lanzarote, o loitador antifranquista, vendedor de máquinas de escribir, que recita fermosos poemas de amor. Caronte arrastra o culto á pena de Marte, a forza daqueles que gabeando a ras de chan tentan non perder o temón da súa vida, demostrando que a resistencia contra a morte e o tirano aparece nos lugares máis imprevistos, sendo protagonizada polos seres que viven nas abas da vida, defendéndose coas verdades gardadas nos ósos das palabras.
O heroe, a primeira peza teatral de Manuel Rivas, escrita con trazos de ironía e dureza, sitúanos nun presente recordado, entre un episodio histórico do franquismo e a contemporaneidade, para mergullarnos nunha subversión do concepto de heroe como culto ao guerreiro. Esa falsa idea do valor que paira de novo sobre o noso tempo.
A edición d’ O heroe será presentada, coincidindo coa súa estrea, en Ourense na tarde do 15 de outubro.

Teatro municipal

/en , , , /por

No artigo da semana propoño a recuperación do antigo “Cine Vigo” como teatro municipal. Na cidade onde comezará a funcionar este mes a Escola de Arte Dramática a carencia de infraestrturas teatrais, coa excepción do magnífico Teatro Ensalle (de carácter privado), é vergonzosa.

Rivas ao teatro

/en /por
Manuel Rivas anunciou no programa El ojo crítico de hoxe, retransmitido dende a Feira, que acaba de rematar unha peza de teatro, O heroe, que será estreada por Sarabela no vindeiro mes de novembro, con motivo do vinte e cinco aniversario da compañía ourensá dirixida por Ánxeles Cuña. O heroe desenvolve o conto homónimo, protagonizado por un ex-lexionario que se transforma en subversivo. Xa se ve que o vindeiro outono ven cheo de novidades.