Onte 1932: Entrega no Grove do Premio Manuel Lueiro Rey

Participamos onte no Grove na gala de entrega da XXIII edición do Premio de Novela Curta Manuel Lueiro a Rey que recibiu Lionel Rexes por A raíña das velutinas. Conducido por Xurxo Souto con enerxía e espírito positivo, o acto supuxo unha necesaria lembranza de Francisco Pérez Vázquez Narf e de Paco Lores, flecidos no úlitmo ano, ao tempo que unha nova reivindicación da figura humana e literaria de Manuel Lueiro Rey. Un chanzo máis na «Causa Lueiro» que mobiliza esforzos dos concellos de Fornelos e do Grove, como de tantas outras entidades e persoas que nos sentimos comprometidas cunha personalidade na que espellarmonos pola súa honradez, ponderación e integridade.

Tras a intervención do editor, Armando Requeixo, en nome do xurado, definiu a novela gañadora como «thriller telúrico sentimental localizado na antiga provincia de Mondoñedo, un xogo de realidades temporais moi ben trabado nunha intriga ben dosificada, onde sobrancea unha poética do espazo e a presenza de personaxes memorables baseados en persoas reais». A seguir, Lionel Rexes reivindicou o que denominou rexión dos Tres Vales, a existente entre A Mariña, O Xistral e a Terra Cha, a entidade socioxeográfica formada polo Val de Brea, o Val de Lourenzá e O Valadouro, que carece de recoñcemento institucional, como un espazo literario de seu. Confesou que «A raíña das velutinas é unha novela nacida dunha experiencia real na que dende a ficción se indaga nas memorias esquecidas e ocultas desta Terra de Tres Vales. Unha novela chea de intriga e sorpresa na que se homenaxea a resistencia presentada baixo dúas formas de cuestionar o poder establecido».

Onte 1931: “Ceiba de Luz” de Manuel Lourenzo, presentación no Ateneo de Pontevedra

Presentamos onte no Ateneo de Pontevedra Ceiba de Luz, a novela de Manuel Lourenzo González gañadora do Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil 2017. Foi o profesor e gran lector Anxo González Guerra,  co-autor xunto con Vitoria Ogando desa marabilla didáctica que é ogalego.gal,  quen conversou co autor de quen se declarou seguidor dende o inicio da súa obra, dende os relatos iniciais recollidos en Da esfinxe, pasando polo engaiolante libro O xardín das pedras flotantes, Premio Xerais de novela 2008, até Animais de compañía, “o libro preferido de Aldán, o meu neto”. Conversa moi ben enfiada na que o autor comezou definindo Ceiba de Luz como “un libro de aventura no que, tras a aparición dun tesouro dunha cultura precolombina, se organiza unha expedición na súa procura, que durante dous meses percorrerá a selva do Amazonas no norte do Perú”. “O título da novela corresponde ao nome da expedición, aínda que “ceiba” é o nome dunha árbore do Amazonas considerada polas culturas incas como sagrada e polo tanto venerada”. Ao respecto da portada, Manuel Lourenzo confesou que lle gustou que aparecese unha paisaxe selvática, cun motivo roussoniano, unha natureza inocente onde estivesen presentes elementos ocultos, unha metáfora dunha natureza virxe e vizosa”.

A conversou detívose despois na cuestión dos dezaoito personaxes: “atendín a que todos permanecesen en primeiro plano, asumindo que deberían contar con distinta formación universitaria e procedencia diversa, procurei a construción do grupo e ao deseño das súas personalidades como da súa caracterización física, para a que utilicei diversas fotografías que fun apañando”. Lourezo salientou tamén a importancia da evolución psicolóxica dos seus personaxes: “comecei o libro polo final, xa que a historia foi escrita a posteriori, razón pola que a evolución dos personaxes foi mudando en función dos acontecementos narrados, algúns, probablemente, non son o que eu pensaba inicialmente que serían; as cousas non estaban planificadas e a narración conduciunas a outro sitio”. Ao fío da cuestión da importancia do diálogo, suscitada por Anxo, Manuel sinalou que tivera que afrontar o problema do contexto descoñecido, “evitei caer no salgarismo, que coutase o ritmo da narración” para o que moito me valeron algúns trucos, como a utilización de citas breves, e o emprego do diálogo, que dá amenidade e realismo ao relato”.

Despois de referirse aos seus autores preferidos na literatura de aventuras, como a súa débeda coa Banda Deseñada, que Lourenzo recoñeceu que lle achegaba “unha visión gráfica do narrado”, a conversa enfiou o debate dos xéneros. Lourenzo salientou que non era partidario da clasificación de xéneros da narrativa: “E difícil atopar a novela de xénero puro, en xeral hai mesturas, a novela está hibridada. No caso de Ceiba de Luz comeza como unha novela de aventuras, mais polo medio co desenvolvemento dalgunhas subtramas vai cara a novela de intriga; mais tamén hai unha temática científica e un carácter arqueolóxico, que me obrigaron a indagar sobre as culturas precolombinas; como hai outra dimensión final, que lle dá outra dimensión á novela, á que non imos referirnos”. Rematou a interesantísima conversa falando sobre o proceso de escrita dunha novela, que tivo unha primeira redacción entre 2008 e 2010, que quedou no caixón, coincidindo coas noticias das profecías da fin do mundo de 2012, e que logo o autor por fortuna recuperou.

Onte 1930: Presentación de “Muriel” de María Canosa e Lucía Cobo

Presentamos onte en Moito conto Muriel o Premio Merlín de Literatura Infantil 2017 do que é autora María Canosa e ilustradora Lucía Cobo. Un acto no que moito se falou deste libro como unha homenaxe aos avós e como un manual de comunicaicón para lectoras soñadoras. Unha obra na que a autora está comprometida coa capacidade de soñar a través da escrita, mais tamén unha narración de aventura e intriga, localizada na vila imaxinaria de Cataria, “onde existen maxias ás que ninguén se pode resistir, como a de que cada botella de leite que reparte o leiteiro Fígaro teña propiedades específicas para cada destinario”. Unha obra onde son importantes, tamén, as cartas, as bolboretas e a relación entre o protagonista e Blim, un raposo que lle abre as portas da aventura.

Lucía Cobo, ilustradora da obra e membro do xurado, confesou que consideraba Muriel como “unha aperta moi cálida ao lector, un libro capaz de situarte diante da perda sen dolor, un libro de lembranzas, moi sensorial, cheo de cor. En definitiva, un conto de aventuras que permite a un neno enfrontarse á perda tan dolorosa como a da avoa e facelo sen medo, contando con moitos apoios”. Destacou Cobo o tratamento dos personaxes, tanto o da avoa, que non aparece nunca, mais que está representado por Blim, o raposo. Sinalou, a seguir, que todo o libro constituía unha homenaxe ao Principiño, “sobre todo polo feito de que é o raposo quen asilvestra ao neno”. Confesou a ilustradora que desde o inicio sabía que o libro precsaba moito colorido, razón pola que precisou facer a evolución cromática xa na primeira das ilustracións, na que aparece Muriel no seu cuarto, así como as posibilidades que o origami lle faciltou para expresar a valentía e curiosidade do raposo.

Pola súa banda, María Canosa confesou que “Muriel foi un soño e gañar o Premio Merlín, ao que lle andaba facendo as beiras, foi outro”. “Un amigo de meu, chamoume hai poucos días para dicirme que lera o libro é que constituía a triple eme: Muriel, Merlín e María. E efectivamente creo que este é o libro máis María que nunca, onde conto as historias que sempre quixen contar, convencida como estou dende hai tempo que son as historias as que chaman por min”. “Muriel é un personaxe fráxil e forte ao mesmo tempo, xa que creo que a sensibilidade non está reñida coa fortaleza que leva dentro. Necesitamos apenas un estímulo para perseguir algo ou alguén que está dentro de nós”. “Ten razón Lucía, O principiño está no libro, aínda que lle dera a volta. Creo que debemos deixar ocos en branco, entre liñas, para que as cubran os lectores e lectoras. Escribo para soñar e soño para vivir. Escribo para que os nenos e as nenas crean nesas historias e continúen soñando”.

Onte 1929: Conversa de Ledicia Costas e Santiago Lopo na presentación de “A arte de trobar”

Interesantísima resultou onte en Librouro a conversa que na presentación da Arte de trobar, o premio Xerais de novela de 2017, mantiveron o autor, Santiago Lopo, e Ledicia Costas. Comezou a autora de Un animal chamado Néboa cualificando A arte de trobar como “novela histórica ambiciosa con diferentes niveis de lectura, cun magnifico manexo do suspense que a achega tamén á novela de aventuras, dacabalo do exotismo, da lírica e da maxia”.

Confesou Santiago Lopo que empezara “a escribir a novela hai moito tempo e mesmo estiven a piques de deixala cando apareceu a de Manuel Portas, que tiña a mesma temática”. “Quixen que na portada da novela se utilizase a imaxe dun códice do século XIII onde aparecese unha trobairitz provenzal. Desgraciadamente en Galicia non temos información sobre que houbese trobadoras ou xuglaresas, o que demostra a ocultación das mulleres na nosa historia”. Lembrou, a seguir, que “a Inquisición foi creada para perseguir aos cátaros que tiñan características tan singulares como que as mulleres puidesen oficiar misa, eran vexetarianos, estaban contra a riqueza ou traducían a biblia a súa lingua”. Ao fío dunha das preguntas de Costas, Lopo confesou que gustaba documentarse para cada novela “xa que supón aprender de todo; neste caso accedín aos códices dos cancioneiros provenzais dixitalizados na Biblioteca Gallica e a moitas fontes de internet”.

Insistiu Santiago na conexión existente entre as trobadoras que pasaron á historia e aqueloutras que non chegaron a nós, eliminadas da historia, “quixen desmontar os prexuízos existentes entre elas”. E cando, rematando as intervencións, lle preguntou Ledicia Costas qué facía o tridente máxico, “sexo, drogas e rock and roll”, nunha novela sobre a lírica medieval, Lopo dixo que “non quería que fose un libro aburrido, quería unha historia que fose divertida, na que se aprendese e que axudase a reflexionar un pouco”. “Quixen que fose unha novela equilibrada, que tivese diferentes lecturas. Quixen traer aos nosos días esa época de máximo explendor da nosa lingua e da nosa cultura, sabendo que a situación da lingua de Oc é un paralelismo do que nos vai pasar a nós, séculos despois”.

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Onte 1927: Corenta Premios da Crítica de Galicia

Lembraremos a XL edición dos Premios da Crítica de Galicia pola emoción que supuxo escoitar a Luís Emilio Batallán, premio na modalidade de Música, de que celebramos tamén as catro décadas do seu mítico disco Ahí ven o maio. A voz dun Batallán minguadiño encheu de saudade un salón que con anterioridade ovacionara a Antonio Manuel Fraga, autor de Querido H.P. Lovecraft, merecidísimo premio de Creación Literaria, a Xosé María Palmeiro, que recolleu o premio de Investigación, en nome de Marcos Pérez Pena, autor de A prensa en Galicia na Transición e a Jorge Mira, responsable do Programa Conciencia, premio de Iniciativas Culturais e Científicas. Como inesquecibles foron a intervención rabuda de María Luisa Sobrino, premio de Artes Plásticas, e a comprometida de Flor Maceiras, directora da Escola de Teatro de Narón, premio de Artes Escénicas. Como tampouco esqueceremos a de Beli Martínez, que recolleu en nome dos responsable do Festival S8  o premio de Cine e a de Alberto González Prelcic, o cociñeiro do restaurante Silabario de Tui, que recolleu como membro do Grupo Nove o premio de Cultura Gastronómica. Como non esqueceremos as intervencións de Noelia Otero, a presentadora da cerimonia, lembrando a importancia de non darlle tregua á violencia machista contra as mulleres. O feito de que fose esta a cuadraséxima edición dos Premios da Crítica de Galicia desbordou o número de participantes, probablemente o maior da historia, aínda que por ventura mantendo como en edicións anteriores o pluralismo transversal que caracteriza esta singular convocatoria.

Onte 1925: María Reimóndez, Premio Agustín Fernández Paz 2017

Tras varios meses de lectura, onte fixemos público en Villaba o ditame do Iº Premio Agustín Fernández Paz de Narrativa Infantil e Xuvenil pola Igualdade que convocan o IESCHA e o concello de Vilalba coa colaboración de Xerais. E abofé que non foi doado escoller entre as vinte e tres obras participantes, entre as que había media ducia que suscitaron o interese das persoas que conformamos o xurado, Marica Campo, Xabier DoCampo e eu mesmo. Tras darlle algunhas voltas quedaron tres novelas, entre as que escollemos por unanimidade como gañadora á que tiña como lema «Superheroes» e por título Fóra do normal. Tras redactar a acta na que destacamos a calidade das outras dúas finalistas, as presentadas baixos os lemas «Po estelar» e «Guntur», convidamos a Tita Fernández Paz, a irmá de Agustín, a que abrise a plica e desvelase a autoría da obra gañadora, que resultou ser de María Reimóndez. Un momento emocionante, como o foi tamén a chamada telefónica que fixo Marisa Barreiro, a presidenta do IESCHA, á gañadora para comunicarlle a decisión do xurado, o que conmocionou a Reimóndez, que así ficará unida para sempre co nome de Agustín Fernández Paz, a quen dedica a súa máis recente novela, As cousas que nons queremos oír, chegada ese mesmo día do prelo, obra localizada en Vilalba. Eis esas coincidencias fortuítas que atribuímos á providencia laica.

Na acta destacamos algúns dos valores de Fóra do normal, unha excelente novela xuvenil de temática trans, localizada nuns Instituto de Teis e protagonizada por catro personaxes moi distintos que non encaixan até que se atopan. Estruturada en catro capítulos, cada un deles homenaxea a un superheroe da banda deseñada (Superman, Batman, A muller marabilla e Patrulla X), que contribúe tanto á comprensión do mundo dos protagonistas (André, Mucha, Martín e Xela) como á hora da superación dos conflitos que abordan. Fóra do normal pretende responder a unha pregunta de resposta complexa: “Que facer cando vives nunha sociedade na que es diferente e na que non queren aceptarte?” Na heroicidade de resistir e na creación dunha rede de afectos entre persoas que non teñan medo de ser o que son contra vento e marea, están algunhas das respostas que o lectorado atopará. Un gran inicio para un Premio de NIX que pretende manter aceso o lume da igualdade que prendeu o mestre Agustín nos seus libros. Parabéns, María!

Onte 1913: Presentación de “Luns” de Eli Ríos na Deputación da Coruña

Coincidiu a primeira presentación de Luns, primeira novela de Eli Ríos, gañadora do Premio Torrente Ballester de narrativa en lingua galega 2016, co pasamento da escritora Xohana Torres, unha perda inmensa para a nosa literatura. Así o sinalou ao comezo do acto Goretti Sanmartín, vicepresidenta da Deputación da Coruña e responsable de Cultura, organizadora deste certame, que por vez primeira foi convocado con esta modalidade como tamén foi primeira na que foi outorgado a unha narradora da nosa lingua.

Sanmartín comezou salientando de Luns, como xa fixera o xurado, a importancia da perspectiva de xénero e da técnica do fluír de conciencia, para engadir que “a renovación da linguaxe” e “a utilización do humor e dunha fina ironía como outros alicerces desta novela de lectura trepidante”. “Todo aparece fragmentado, a protagonista debe enfrontarse soa coa cotidianidade, co práctico, mais é unha persoa sometida ao seu home, o que se reflicte na utilización dunha linguaxe distinta por parte de Manuel e dela mesma. Mentres a linguaxe do seu home é continua, a de Nerea é fragmentada, o que expresa que a linguaxe feminina non existe, ten que partir de cero”. “Esa fragmentación e renovación da linguaxe, como a estrañeza que provoca nalgunhas escenas, eleva a vida cotiá á categoría literaria”. Pola súa banda, Ríos confesou que con Luns “quería facer sentir, cando se remate a novela que fagamos algo, que nos mobilicemos, se a literatura non ten que ver coas pulsións humanas, que sentido ten? A literatura ten que ver coa vida”.

Onte 1888: «Lendo lendas, digo versos» na Lista de Honra de IBBY

XG00236001Aledeime que Lendo lendas, digo versos, un dos títulos da nosa serie Milmanda, fose seleccionado para formar parte da Lista de Honra do IBBY do bienio 2016-2018. Recoñécese así esta obra como unha das máis significativas no eido infantil e xuvenil das publicadas no mundo neste período, o que constitúe un estímulo para o traballo do equipo de Xerais, ao tempo que un recoñecemento para o labor cooperativo dos autores e do ilustrador. Poucas veces coma esta foi tan xusto chufar o labor do compartido, dende a semente do popular, deixada nos textos das lendas recollidas e catalogadas por Antonio Reigosa, como polas brillantes traducións á linguaxe poética realizada por Antonio García Teijeiro e a icónica por Xosé Cobas,  Alédanos este recoñecemento internacional a esta aposta tan arriscada polo diálogo entre tres olladas e linguaxes artísticas, capaz de poñer en valor a nosa tradición oral, a nosa poesía e o valor (e a beleza) dos libros ilustrados impresos.

Lendo lendas, digo versos é un libro único e singularísimo na edición galega, ao que resulta difícil colocar etiquetas de xénero, que pon en valor o diálogo entre a nosa creación contemporánea e a nosa tradición.Unha auténtica proeza creativa colectiva, que xa fora premiada na Gala do Libro Galego como mellor iniciativa bibliográfica de 2016. Parabéns a todas as persoas participantes en semellante empeño, recoñecido agora tan xustamente polo IBBY.

Onte 1876. Xerais 2017, a lectura unha causa de todos

Premios_Xerais_2017

A lembranza de Agustín Fernandez Paz durante a presentación de Un mundo de palabras e o discurso luminoso de Xurxo Mariño, A pedra negra, marcaron o ton emocionante e sereno da cerimonia dos Xerais 2017, que celebramos no serán de onte (por décimo terceira vez) na illa de San Simón. A magnífica intervención de Isabel Soto, a editora literaria do libro que reúne os ensaios de Agustín sobre o libro e o fomento da lectura, insistiu na idea de que para el a lectura é unha causa que a todos nos convoca, da que ninguén pode sentirse alleo. Como despois moito nos emocionou a interpretación que A Banda dos Cueiros fixo da canción “O rastro que deixamos”, xa que detrás de cada verso, un título de cada un dos libros de Agus, forxáronse moitas complicidades e horas de lectura.

Xurxo_Mariño_03-06-2017Xaora, o discurso de Xurxo Mariño imprimiu outro rexistro ao serán, reclamando a cultura científica e tecnolóxica e a cultura humanística como unha única cultura. Primeiro, Mariño fixo un percorrido sintético e engaiolante pola historia da ciencia e das artes, defendeu a convivencia das humanidades e das ciencias experimentais como compoñentes dunha única cultura, reivindicando tanto o coñecemento humanístico para os científicos como o coñecemento experimental para artistas, poetas e novelistas. Mariño rematou co relato abraiante da orixe dun meteorito, a pedra negra que tiña na man, unha lectura poética que a todos entusiasmou.Foron excelentes todas as intervencións do ditame dos tres premios, tanto por parte dos membros dos xurados como da gañadora do Premio Merlín, María Canosa por Muriel, como do Jules Verne, Manuel Lourenzo por Ceiba de Luz, e do Premio Xerais de novela, Santiago Lopo por A arte de trobar.

Non faltou, como é adoito, a expresión humilde das nosas gratitudes para todas aquelas persoas que acudiron ao noso convite, activistas, a maior parte, desa revolución aínda pendente que é a da lectura literaria en galego. Sentímonos particularmente agarimados onte pola presenza das presidencias da AELG, da Federación de Librarías e de GALIX, que se solidarizaron con esta nosa causa. Sei que esta reunión anual de San Simón contribúe a tecer unha rede de afectos e complicidades, un xeito esperanzoso de enxergar un mellor horizonte para a creación literaria na nosa lingua.

Agradezo a Xurxo Mariño a fermosa fotografía de grupo que forma parte dun álbum magnífico que recomendo visitar.

Guardar

Guardar

Guardar

Onte 1875: Entrevista no “Faro de Vigo”

mbragrado_f-656x403

Moito agradezo a Lourdes Varela a entrevista que publicou onte no Faro da Cultura con motivo da celebración do ditame dos Premios Xerais 2017. Gustoume que a xornalista insistise no protagonismo da sociedade lectora, como un dos eixos que singularizan os nosos premios, como na importancia da lectura literaria, esa revolución pendente á que pretendemos contribúa o noso traballo de edición. Agradezo tamén a Eli Regueira foto moi xeitosa.