Onte – Páxina 56

Onte 1584: Linguas cooficiais

16 de Febreiro de 2016/en Lingua, Onte, Política/por bretemas

Dentro do programa de goberno que o grupo parlamentario de Podemos presentou onte, ao que puiden botar unha ollada en vertical, reparei no apartado 5.2.12 referido á «Protección da riqueza cultural e lingüistica do Estado». Un texto interesante no que por vez primeira, dende os tempos da Reforma Política, se propón que o castelán, o catalán, o éuscaro e o galego sexan «cooficiais para o conxunto do Estado español», fixando que estas linguas «poderán ser utilizadas en todas as institucions e actos da administración pública central». Unha medida que de poñerse en vigor cualificaríamos de histórica e decisiva para a recuperación do estatus da lingua galega, máis aínda cando sería acompañada doutras non menos relevantes como «a preservación das políticas de normalización lingüística existentes», «a revisión dos contidos educativos nas materias de Historia e Ciencias Sociais para integrar unha visión plurinacional do proceso de construción e ordenación do Estado» ou a presenza da pluralidade lingüística nos medios de comunicación públicos estatais e a súa promoción nos medios de comunicación privados. Ben sei que apenas se trata de liñas programáticas, mais é ben esperanzador que medidas deste tipo comecen a incluírse na axenda política futura.

Onte 1582: «Cara ao leste» de Antía Nara

14 de Febreiro de 2016/en Autores, Narrativa, Novidades, Onte, Xerais/por bretemas

Volvín sobre Cara ao leste de Antía Nara, que chega estes días ás librarías. Unha novela que aventuro será unha das sorpresas da tempada, confirmando a esta investigadora residente en Berlín, que debutara con Aquel lugar (Xerais, 2007), como unha das nosas narradoras máis orixinais. Ao longo da xornada do velorio da tía Isolina coinciden a súa sobriña, emigrada en Alemaña, e tres compañeiras coas que montara unha coperativa agraria na aldea de al-Luaria. Un reencontro no que reflexionan sobre o seu devir desque se separaron tras un incendio ocorrido hai 19 anos. Catro mulleres que ollan cara un pasado cheo de medos, violencias e fuxidas. A pesar de que todas creran acadar unha certa paz co mundo, terán a oportunidade de pechar feridas que permaneceran abertas. Unha novela contra o conformismo, na que se propón a procura de horizontes novos («cara ao leste, cara ao oeste, cara ao sur, cara ao norte»). Escrita con prosa elegante e precisa, esta peza breve e intensa facilita unha lectura engaiolante. Recoméndoa.

Onte 1581: «O dobrón de a oito» de Alberto Fontes

13 de Febreiro de 2016/en Autores, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Presentamos onte no Ateneo de Pontevedra O dobrón de a oito de Alberto Fortes. Confesou o autor pontevedrés que escribira «a novela que me gustaría ler: de aventuras, de iniciación, que transcorrera na Galicia do século XVIII, que eu imaxinara tras a lectura de moita documentación onde se pode ver a Galicia daquel tempo polo miúdo». Para Fortes a novela aborda «a explotación dos campesiños polos donos da terra, fosen señores eclesiásticos ou forais, que se mantivo en Galicia até hai algúns anos, xa que coñecín o recendo da Galicia clásica na nosa aldea de Caroi.» «Sei que aquela Galicia barroca era un país chuvioso, enfangado. En 1769 houbo seis meses onde non se viu o sol, choveu seguido, pasouse moita fame. Era aquela unha Galicia de choupanas colmadas, aínda non telladas. Un país de tabernas de viño malo, que se levantaban ao pé das praias, onde había moito contrabando de sal e tabaco de Virxinia.» «Un país de pousadas cheas de bichos, como escribiu Borrow na súa viaxe por Galicia.»

Continuou a súa intervención Alberto Fortes referíndose a «aquel país de mareantes e navegantes, nun tempo onde se crea a Armada Española e os tres departamentos marítimos». «Os rapaces da beiramar tiñan a obriga de enrolarse na armada como grumetes e máis tarde como gavieiros, en condicións de vida moi duras, algúns quedaban mancos ou tocos.» «Un país no que había un odio ao inglés, o que explica o fenómeno do corso e a aparición de Benito Soto que asaltaba só a barcos ingleses.» «Imaxinaba parroquias con escribáns falsarios, xuíces corrompidos e curas caciques. E por último, un país onde había fidalgos pobres.» «Nesta Galicia da que tanto falou Otero con saudade –cando lembraba que “o millo foi o mellor presente que chegou a Galicia”, xa que financiou todo o barroco galego–, quixen ambientar esta novela de aventuras clásica, que agardo sexa do voso agrado.»

Onte 1580: A grandeza dunha derrota

12 de Febreiro de 2016/en Celta de Vigo, Fútbol, Onte/por bretemas

Sobre a lameira de Balaídos, case unha lagoa, na noite de onte sofrimos os efectos euforizantes da grandeza dunha derrota. Durante unha hora, até que Banega meteu o seu gol (froito do primeiro erro defensivo celeste) e Guidetti enviou o penalti ao pao, o equipo de Eduardo Berizzo forxou o soño dunha remontada copeira, que semellaba case imposible. Xaora, tras o segundo de Aspas, cando o ballón azoutaba no Fragoso, ese soño convertiuse durante un minuto en realidade. A afouteza e o esforzo extenuante, mesmo cando todo estaba perdido, nunca os perderon os celestes expresando así a dignidade dos derrotados que nunca se dobregan. Foi emocionante, entón, participar no canto da Rianxeira, algo que Balaídos reserva só para os grandes momentos, como na despedida ao equipo, intensa, prolongada e esperanzada. Apenas dúas mostras conmovedoras do orgullo do celtismo que agradecía a merecida vitoria (só simbólica) do perdedor. Tras unha gran competición de Copa, con xestas memorables como a do Manzanares, o Celta caíu cos brazos abertos, sen perder nunca os azos e a vontade de ser quen é, sen conformarse co resultado, por moi adverso que fose. Onte comprendemos, outra vez, que o fútbol é expresión teatral da vida, unha ilusión efémera coa que nos sentimos vivos, á espreita, coa ledicia e a decepción xogando en idéntico terreo.

Onte 1579: Joel Dicker e o DS 4

11 de Febreiro de 2016/en Autores, Narrativa, Novidades, Onte, Publicidade, Vídeos/por bretemas

Non vira na televisión até onte o anuncio do DS 4 de Citroën protagonizado polo escritor Joel Dicker, a quen coñecimos o pasado ano na entrega do premio San Clemente. O xove novelista suízo, autor d´ A verdade sobre Harry Quebert, protagoniza unha campaña publicitaria, The DS writer, que xira arredor dunha webserie de cinco capítulos sobre o proceso de escrita dunha novela, utilizando como ferramenta de escrita a Apple CarPlayTM, a bordo deste novo Citroën de gama alta. Quedei sorprendido cando coñecín que Dicker, ademais de protagonizar os anuncios da campaña, tamén escribiu unha novela, titulada Só para escollidos, que os concesionarios da marca agasallan ás persoas que proben os dous modelos DS 4. Todo un abraiante entramado tecnolóxico, literario e publicitario protagonizado por un escritor do noso tempo. Xaora, non puiden evitar pensar que podería suceder se a marca do dobre chevron emulase apoiar así á narrativa galega. Imaxinamos a Pedro Feijoo ou Fran P. Lorenzo conducindo o DS 4 e ditando a siri os textos en galego?

Onte 1577: «O día que choveu do revés»

9 de Febreiro de 2016/en Autores, Ilustración, Literatura infantil e xuvenil, Novidades, Onte, Xerais/por bretemas

Cando as nubes decidiron chover os sete choveres coa intención de que os campos de millo e as verzas medrasen vizosas non pensaron que poderían asolagar a vila de Portoseco. Como compensar o dano causado polas nubes dará inicio á historia d’ O día que choveu do revés, álbum onde colaboran María Canosa e o ilustrador Dani Padrón. Como anticipara no formidable Rubicundo, a escritora da Costa da Morte ofrece solucións moi imaxinativas para o eterno conflito entre as nubes e o Sol, que nalgunhas ocasións remata en tremendas treboadas e noutras en longas esperas pola chuvia. No entanto nunca está de máis que sexan as letras e os libros a mellor receita para que chova con xeito. Unha historia fantástica traducida por Dani Padrón nunha composición de grande forza visual.

Onte 1576: Titiriteiros

8 de Febreiro de 2016/en Onte, Polémicas, Política, Teatro/por bretemas

Na polémica sobre os titiriteiros cómpre diferenciar entre dúas cuestións de dimensións ben diferentes: o encarceramento de dúas persoas acusadas dun delito tipificado no código penal e os criterios utilizados polo concello de Madrid na confección da súa programación cultural. Con respecto á primeira, diversas versións coinciden en que a compañía Títeres desde abajo programou unha obra satírica, polo tanto politicamente incorrecta, na que un dos personaxes poñía nas mans doutro unha pancarta na que se podía ler “Gora Alka-Eta”, o que pode considerarse máis ou menos desafortunado, pero moi dificilmente cualificar como de apoloxía do terrorismo. Xaora, semella desproporcionado encarcerar (sen posibilidade ningunha de fianza) aos dous membros da compañía por esta acusación. A teor da segunda cuestión, o concello de Madrid debería dar a coñecer cales foron os criterios e o procedemento utilizados para confeccionar a súa programación teatral para todos os públicos, onde se incluíu a que é obxecto desta polémica. Quizais de aí poidan dirimirse responsabilidades políticas. Con todo, temo que tras o teón dos titiriterios se diriman outras batallas.

Onte 1575: O Goya de Coira

7 de Febreiro de 2016/en Autores, Cine, Onte, Premios/por bretemas

O Goya para Jorge Coira como mellor montaxe polo seu traballo en El desconocido é un premio valioso para esta película producida por Vaca films, a primeira dirixida por Dani de la Torre, que tamén recibiu un segundo polo mellor son. Xaora, é un recoñecemento para o traballo de Jorge Coira, un soñador do cine galego durante as dúas últimas décadas, fose como guionista, director ou actor. Sabemos que o talento de Coira estivo detrás de moitos proxectos do audiovisual galego, razón pola que este premio ven como anel para recoñecelo, Secomasí, este Goya permitiu, ademais, que na súa voz se visibilizase na cerimonia que en Galicia existe xente «intentando facer cine e contar historias». Ben sei da parafernalia destes premios, mais non podemos negar que axudan a pór o foco sobre traballos e persoas tan discretas e teimosas como o cineasta chairego. Coira e todo o equipo de El desconocido merecen todos os nosos parabéns.

Onte 1574: Ameixeiras na fnac

6 de Febreiro de 2016/en Autores, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Acompañei a Diego Ameixeiras á FNAC da Coruña para presentar A noite enriba. Foi unha fortuna contar coa participación de Xosé Manuel Pereiro, que trouxo a primicia do número 26 da revista Luzes, un excelente monográfico sobre a cultura e medios en Galicia recén saído do prelo. Antes de iniciar a conversa co autor, Pereiro confesou que fora un privilexiado xa que hai máis de dez anos lera Baixo mínimos, antes de ser publicada, e que dende entón o fixera con cada unha das obras do novelista ourensán. Salientou que A noite enriba era unha homenaxe a autores de novelas de Bruguera, como Silver Kane, tras o que se agochaba Francisco González Ledesma, mais e sobre todo, á figura de David Goodis, o autor de novelas como Disparen sobre o pianista, que levou ao cine Truffaut, ou tramas como as do Fuxitivo.

Cando se abriu a conversa, Ameixeiras recoñeceu que quizais por tratarse da súa décima novela se puxera máis reflexivo, «o que quizais pode significar para min o inicio dunha nova etapa». «Pretendín escribir unha novela sobre un escritor que se achega a outro escritor que relata a experiencia de escribir unha novela». Cando Pereiro preguntou sobre o seu modelo de escritor, Ameixeiras non dubidou en expresar a súa preferencia «dende o punto de vista do oficio, pola figura do escritor resolutivo, que escribe a unha velocidade admirable; quizais teña que ver co inercia co meu traballo como guionista, obrigado a respectar prazos».

Onte 1573: Rivas no Ateneo de Pontevedra

5 de Febreiro de 2016/en Autores, Goberno Rajoy, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Manuel Rivas deu a benvida ao máis do cento de persoas participantes onte na presentación no Ateneo de Pontevedra d’ O último día de Terranova lendo «A perpetuidade da aldraxe perfecta», o manifesto que publicará nos próximos días no número 26 da revista Luzes. O que Rivas denominou «a aldraxe perfecta» e «a aldraxe das aldraxes», a extensión da concesión de ENCE durante os vindeiros sesenta anos aprobada polo goberno en funcións, chama á mobilización de todas aquelas persoas non adscritas ao partido conformista. Foi, despois, a activista Carme Durán, quen presentou a Manuel Rivas e quen recomendou moi vivamente a lectura d’ O ultimo día de Terranova. Comezou saientando Rivas que «a novela comeza nun intre de apocalipse do que os protagonistas non foron informados, un día de derrota na súa vida, de afundimento». Continuou sinalando que, porén, «nesa derrota da linguaxe e da vida, aparecía a pulsión do desexo, un puxilato con Tánatos, que permite enfrontarse coa realidade». «O último día de Terranova naceu da necesidade de establecer unha simetría, un xeito de adestramento, de autodefensa,»

«A literatura ordena, permite deseñar un mapa onde pousar os principios de realidade, mais tamén é capaz de desequilibrar e cuestionar.» «Na novela existe unha psicoxeografía de espazos interiores, historias de idas e voltas sobre un un espazo de refuxio, que tamén é de asedio.» Reflexionou despois Rivas sobre o que foi aquí a serie negra: «Como sucede coa serie negra en España as chamadas “historias da Guerra” son a nosa verdadeira serie negra. Mais aínda cando a maior organización criminal, durante décadas, foi en España o estado. Na novela está isto presente co caso da poliomelite que demostrou que a ditadura, un estado corrupto, afectou tamén sobre os corpos. Como sinala Vicenzo Fontana, o libreiro narrador da novela, “o meu corpo é un manifesto”.» «Na novela fálase moito dos corpos, hai varios personaxes que son substitutos, que nos mergullan nunha realidade inquedante.»

«O gran drama no que sucumbe Terranova é que a realidade intelixente abanea e, pola contra, camiñamos cara a distopía, cara aqueles tempos difíciles dos que falaba Dickens, onde todo se medía polas cifras, onde todo o que non se pode vender obtendo beneficio non merece existir.» «Fronte a isto, na novela prodúcese unha rebelión das palabras que se converten en imaxes de desexo.» «Como tamén un encontro entre a cultura popular e a cultura literaria, entre iguais. Hai un fío con libros anteriores, sobre todo con Os libros arden mal, ambos os dous historias dramáticas da cultura. Como lembra Walter Benjamin a racionalidade da cultura ten no seu envés a barbarie.»