Hai case un mes anunciabamos a publicación da edición española do novo libro de André Schiffrin. Non é nova a miña devoción polos libros sobre libros. Hoxe lin con auténtica paixón o último ensaio deste veterano editor no que analiza con lucidez os fenómenos da concentración de editoriais e medios de comunicación que tiveron lugar desde a publicación do seu xa mítico La edición sen editores.
Sen ser nova a súa análise, Schiffrin –á vista do caso francés de concentración editorial e do control dos medios nos Estados Unidos despois do 11-S– conclúe que na actualidade (o libro está pechado a comezos de 2005) a práctica totalidade da universo da palabra escrita (coa excepción de Internet) quedou sometida a control. Proceso que afecta tanto ao mundo da edición, como ao da prensa, a radio e o cinema (tanto no que atinxe á produción como a distribución dos seus produtos), xa que todos estes sectores da industria cultural das ideas e información escritas, agora están en mans de grupos industriais que, polas súas conexións co estado, crean unha poderosa rede de relacións bilaterais de vencellos mutuos.
Con respecto ao volume anterior, pareceume novidosa a súa análise dos procesos de concentración da distribución editorial e os efectos perversos que isto supón para a rede de librarías independentes (en Francia apenas xa o 19% das vendas do libro). A descrición pormenorizada das estratexias dos discounters estadounidenses (que xa controlan a venda do cincuenta por cento dos betsellers) e dos responsables dos hipermercados franceses (captan o 20% do mercado do libro, o 42,3% dos CD e o 70% dos DVD) é tan clara como moi anticipatoria para nós.
A pesar do sombrío do panorama descrito, Schiffrin non se deixa abatir polo pesimismo e apunta algunhas alternativas para opoñerse a este proceso que, para el, non debe ser considerado como unha fatalidade:
- Desenterrar a idea do investimento público no lanzamento de medios independentes (editoriais e xornais) como sociedades de interese público de carácter non lucrativo, sempre que fosen controlados polos seus cadros de persoal.
- Crear cooperativas de lectores. Pon o exemplo a de Ordfront, a editora sueca (onde ata xaneiro de 2006 publicou orixinalmente os seus libros o xenial Mankell) na que 30.000 lectores aboan anualmente 20 € anuais e reciben unha revista de información editorial das súas novidades (en realidade un modelo de clube de lectores). Estímase que a compra do 10% dos socios desta cooperativa comprometida coa democracia e os dereitos humanos abonda para equilibrar as súas contas.
- Promover librarías e salas de exhibición de cinema públicas (como xa sucede en Noruega).
Un libro o do rabudo Schiffrin que recomendo moi vivamente a todas as persoas interesadas no futuro das industrias culturais no entorno da globalización.
Estes días, a celebración do Blog Day animoume a navegar pola rede fóra da rutina da revisión dos meus feeds do bloglines. Serviume, sobre todo, para actualizar a lista de sitios sobre a edición. E a verdade que foi moi boa a colleita. Algúns dos espazos de interese que atopei foron os seguintes:
