Os estudos anuais sobre Comercio Interior do libro proporcionan profusión de datos (declarados por cada un dos editores) suficientes para perfilar un diagnóstico sobre o estado do sector.
O máis recente estudo (o de 2005, publicado hai só unhas semanas), despois de traballar os datos referidos ao sector privado galego (sobre un universo dunha enquisa realizada sobre 31 editoriais), permítenos tirar as primeiras conclusións.

1. As empresas. Continúa o proceso de integración empresarial e de diminución de emprego no sector. Así a porcentaxe de empresas que pertencían a un grupo pasou do 38,1% (2001) a un 52,2% (2005). Os empregos directos baixaron a 230 (2005), 249 (2001), diminución dos cadros de persoal que afectou, tamén, ao número de colaboradores externos, que baixaron a 27 por empresa (2005), sendo esta media de 48 en 2001.
2. A produción. Continúa o seu crecemento, tanto do número de títulos publicados polos editores privados galegos (1.626 en 2005; 946 en 2001), como en número de exemplares (3.421.1666 en 2005; 1.833.221 en 2001). Datos que supoñen tanto un aumento da tirada media, que pasa de 1.938 (2001) a 2.104 exemplares (2005), como do número de títulos en catálogo, que aumenta dos 5.445 (2001) aos 9.050 (2005).
3. A facturación. Aumenta de forma moito máis discreta (6,38%), pasando dos 21,29 millóns de euros (2001) aos 22,65 (2005). Crecemento que a prezos constantes, descontada a inflacción (sobre un 15%), supoñería un decrecemento real de arredor do 9%. A cifra media de vendas (os datos son a prezo de capa) de cada editorial galega é de 731 mil euros.
4. Vendas do libro en Galicia. Supuxeron un 5% de todas as realizadas no mercado interior español, 146,66 millóns de euros. O libro editado polos editores galegos supón o 15,44 % destas vendas. Tamén é salientable que a correlación entre poboación e venda de libros en Galicia é negativa nun 1,3% (consumimos menos libros dos que nos correspondería).
5. Vendas por tipos de edición. Intensifícase o peso do libro de texto e infantil xuvenil galego (promovido na canle escolar), tanto no número de títulos editados (61,12%), de exemplares producidos (60,9%), como no que supón na facturación total do sector (68,7%). A edición literaria supón o 15,5 % dos títulos, o 10,6% dos exemplares e o 12,8% das vendas totais.
6. Vendas por canles de distribución. As librarías continúan sendo a canle primeira de venda do libro editado en Galicia (64,2%, o que supón 14,54 millóns de €), seguido polas vendas institucionais (11,61%, 2,62 millóns €), as cadeas de librarías (7,8%, 1,76 millóns €), a venda a creto (7,3%, 1,65 millóns €), os hipermercados (4,2%, 950 mil €), Internet (0,7%, 159 mil €) e os clubes do libro (0,6%, 136 mil €).
7. Pago de dereitos de autor. Os editores privados galegos pagaron 1,45 millóns de € por este concepto.

Ás portas de Liber, aparece o avance de datos do estudo do comercio interior do libro, elaborados pola empresa Precisa para a Federación de Gremios de Editores. Só coñeciamos noticias de prensa, ata que onte puidemos manexar as gráficas de datos básicos, agardando a publicación do informe e extraer os datos referidos á edición privada galega.

Os datos indican que continúan as tendencias de sobreprodución do sector (máis de 69.000 títulos), ao tempo que se produce un estancamento da facturación e mudanzas nas canles de comercialización. Así, a a facturación do conxunto do sector español, a prezos de capa, acadou os case tres mil millóns de euros (o que supuxo apenas un incremento con respecto ao ano anterior do 1,8%, por baixo do crecemento da inflacción); mentres o conxunto do sector editorial privado galego superou os 23 millóns de euros, o que supón un crecemento do 4%, idéntico o da inflacción). Facturación que se obtén cun incremento de títulos do 2,6% e de tirada (314 millóns de exemplares!) do 3,5%, da que se vendeu o 70% (o resto quedou para a exportación e para as devolucións).
Quizais o máis significativo deste avance de datos sexan os referidos aos cambios na comercialización, onde se pode salientar:

• Diminución da facturación da canle de librarías que, a pesar de contar co 49% das vendas do mercado, perde un 4% que van ás cadeas de librarías (en clara tendencia á alza) e aos hipermercados. A pérdida de vendas das librarías aumenta ao 5,7% nos libros de texto.
• Baixada de vendas dos clubes do libro e da venda a crédito e aumento das vendas por correo.
• A facturación en soportes dixitais supón xa o 10% do total.

Esta tarde estiven durante dúas horas nun hipermercado francés. Curado das incomodidades de acudir a un espazo comercial ateigado de xente, foi este un exercicio moi útil para enfrontarse coa crúa realidade social e cultural na que vivimos. Non atopei nin un só letreiro, reclamo nin etiqueta na nosa lingua, nin sequera nos escasísimos produtos galegos á venda (empanada, bica gallega, quesos de tetilla, tintos gallegos…), cualificados como “regionales”. Iso si, os altofalantes emitían, de cando en vez, patéticos reclamos para atopar aos pais dunha neniña perdida, nun español agalegado fonetica e sintacticamente que non melloraría o novo embaixador vaticano.
A sección de libros –presidida por un impresionante expositor do novo Harry Potter (“Oferta: 5% de desconto”, unha falsidade, xa que estes descontos son os que autoriza a Lei do libro para as vendas ao contado)– reduce a oferta editorial a unha lamentable enxurrada de produtos editoriais presumiblemente de “boa saída” (confesións de Mila Ximénez e outras marabillas do xénero de libro clines). Outrosí sucedía coa música (grande lanzamento de Manu Tenorio) ou coa rancia sección de DVDs da serie B.
O máis chamativo que atopei foi unha oferta de Tulipán (500 gramos) a 1,75 € coa que agasallaban un minidicionario de inglés. Foi a primeira vez que vin na miña vida un libro retractilado exposto nunha cámara refrigerada. Unha auténtica xenialidade do responsable de mercadotecnia para alixeirar almacén.
Nunca fun partidario de demonizar a ninguén, mais non podo evitar o noxo que me producen estes xigantes franceses da distribución. Os nosos responsables políticos deberían ser conscientes que cada vez que lles conceden unha autorización de apertura están autorizando, tamén, estas prácticas tan escasamente normalizadoras e respectuosas coa nosa identidade e coa formación dos nosos cidadáns.
Sendo rigorosos, tamén, hai que dicir que outras cadeas (neste caso con máis dificultades para poder conseguir unha licencia en Vigo ou na Coruña) teñen un comportamento digno coa nosa lingua e coa distribución dos nosos produtos. Queixámonos amargamente de que os mozos non falan galego, cando o futuro da política lingüística tamén se libra neste difícil terreo do urbanismo e do comercio.

Ten moita razón Náufrago lamentando o escaso consumo de produtos culturais da poboación galega. Os datos presentados polo Ministerio de Cultura son contundentes: no ano 2004 cada galego gastou en cultura unha media de 160 €, moi lonxe da media estatal de 224 €. Un índice que nos sitúa nos tres últimos lugares entre as Comunidades Autónomas, superando só a Castela-León e Extremadura.