Onte 1607: Marilar, académica

2016030819444067072Compartín onte con Marilar Aleixandre a tertulia política d’ A Crónica da Radio Galega, onde como tantos outros mércores debatemos cos xornalistas Fran Espiñeira e Ánxel Vence. Todos abeizoamos a Marilar pola súa candidatura para cubrir a cadeira de Xosé Neira Vilas  na Academia Galega, o que supón un merecidísimo recoñecemento para a súa traxectoria como escritora en lingua galega e como unha das científicas máis destacadas da nosa cultura.

Coa entrada de Marilar Aleixandre a Academia gaña o talento literario da autora dun catálogo amplísimo, narrativo, poético e ensaístico, con obras extraordinarias como Teoría do caos, A expedición do PacíficoA Cabeza de Medusa ou Ovella descarreirada, mais tamén a súa experiencia internacional como membro da xunta directiva do IBBY, o seu compromiso como veterana activista feminista e ecoloxista, a súa experiencia política, como o coñecemento profundo que como catedrática de Didáctica das Ciencias da USC ten do mundo educativo e do método científico. Sen dúbida, a de Aleixandre é unha grande incorporación para a dinamización da institución de Tabernas que semella decidida a recuperar tanto tempo perdido.

Poema de hoxe 69: «RECOÑÉZOME na dúbida» de Xiana Arias

Xiana_AriasRECOÑÉZOME na dúbida:

Canto tempo resistirá a man

na pota de auga fervendo?

Xiana Arias Rego, Acusación (Galaxia, 2009)

Poema de hoxe 68: «Pensar é escuro» de Luisa Villalta

Luisa_VillataPensar é escuro

como un muro de sombra inmerecida

Luisa Villalta

Poema de hoxe 67: «As palabras soben e baixan» de Luís González Tosar

«Luis_Gonzalez_TosarAs palabras soben e baixan,

resoan na estreitez das rúas,

fanse luz e, a veces, até son felices,

Luís González Tosar, Estúrdiga materia (Galaxia, 2008)

Onte 1604: «Brooklyn»

Brooklyn-699819591-largeFomos ver con moita curiosidade Brookyn, a película irlandesa de John Crowley, escrita polo meu admirado Nick Hornby sobre a novela homónima de Colm Tóibín, a quen coñecimos intervindo en galego na entrega do último San Clemente. Un melodrama de fasquía clásica sobre a épica da emigración irlandesa a Nova York, apoiada pola Igrexa, a comezos dos anos 50, outra variante das mil fitas sobre o soño americano. Unha historia circular, sostida sobre unha interpretación chea de magnetismo de Saoirse Ronan, mantén o engado dunha película exenta de riscos narrativos. Apenas o peso da saudade e a vertixe emotiva provocada por un regreso obrigado constitúen os conflitos principais dunha narración de espírito inequivocamente romántico, factura correcta e, sen dúbida, sobrevalorada como candidata na recente edición dos Oscar. Xaora, non estaría de máis para o cinema galego intentar emular a fórmula de Brooklyn para contar a nosa epopea da emigración americana. Podería encher as salas.

Poema de hoxe 66: «Vaiamos irmana, vaiamos dormir» de Fernando Esquío

Fernando_EsquioVaiamos, irmana, vaiamos dormir

nas ribas do lago, u eu andar vi

a las aves meu amigo.

Fernando Esquío (século XIII)

Poema de hoxe 65: «Maruxía» Francisco Álvarez Koki

MaruxiaA miña patria é o mar,

corpo de auga, sombra de Lúa,

beizos do vento.

Francisco Álvarez Koki, Maruxía (Cíes, 1989, 2010)

 

Onte 1602: «De las librerías», Fray Diego de Arze

De_las_librerias_Museo_Masso

No Museo Massó de Bueu, onde presentamos onte O dobrón de a oito, a magnifica novela de aventuras de Alberto Fortes, atopei nunha porta un bronce no que se reproduce un texto de Fray Diego de Arze sobre as librarías. Chamou moito a miña atención atopar un texto tan interesante sobre bibliofilia barroca nunha sala onde se expoñen algunhas maquetas de embarcacións da armada española do século XVIII, que o historiador Xosé Fortes Bouzán nos situou á altura das mellores do Museo Naval de Madrid.

9788490011997_frontcoverFedellando despois na rede comprobo que o texto de Diego de Arze pertence a un libro escrito a finais do XVII polo franciscano murciano e publicado pola Biblioteca Nacional en 1988,  cuxo longuísimo título expresa as súas intencións:

De las librerías, de su antiguedad y provecho, de su sitio, de la estimación que de ellas deben hacer las repúblicas, y de la obligación de los príncipes, assi seglares como eclesiasticos, tienen de fundarlas, augmentarlas y conservalarlas.

En todo transcribo o texto do bronce de Massó que, salvando algunhas distancias sobre o papel da relixión, non perdeu miga de interese sobre o papeldos poderes públicos na promoción das librarías (e bibliotecas):

Si es vuestro, como de buenos padres de la patria, juntad thesoros, ensilar trigo, proveer armas, ordenar ferias para las necesidades públicas y menester de los pobres, y tiempo de guerra y comodidad de la contratación, no pongais en olvido las librerías, pues son los thesoros de los ingenios, los graneros del pan de la sabiduría, las armerías contra los enemigos de la religión, las ferias de la contratación de las letras.

Poema de hoxe 64: «Gameleiros» de Miro Villar

No mar medran froiteiras e as mans do mariñeiro…

Miro Villar, Gameleiros (Xerais, 2002)

Onte 1601: «Que non te aten», novela de intención revolucionaria

que_non_te_aten_03-03-16

A presentación de Que non te aten de Manuel Iglesias Turnes en Couceiro foi outro éxito rotundo. Como sucedera hai uns días en Negreira, os presentadores, Suso de Toro e Pablo Vaamonde, puxeron en relación esta segunda novela do narrador barcalés con As rapazas de Xan, a obra coa que debutara hai catro anos, salientando o certeiro do retrato do mundo campesiño que fai en ambas as dúas.

Suso de Toro cualificou Que non te aten como «novela de intención revolucionaria, nacida coa intención de explicar o que é o campo hoxe, un libro de obrigada lectura para saber o que somos». Para Suso de Toro a novela de Turnes constitúe «un retrato moi veraz do que son as familias, como é a cotidianidade do mundo campesiño actual, un retrato imprescindible para axustarnos a idea do que é hoxe o campo que todos os políticos galegos deberan ler».

Pablo Vaamonde comezou sinalado que «se non existisen As memorias dun neno labrego de Xosé Neira Vilas, As rapazas de Xan ocuparía un lugar de privilexio na literatura galega». «Nas súas dúas novelas Turnes ofrece dous grandes frescos sobre o mundo rural, As rapazas de Xan do desaparecido, Que non te aten do actual, onde xa non hai convivencia interxeracional baixo o mesmo teito, onde cada unha ten a súa casa, un mundo moderno de rapaces e rapazas con estudos e inquedanzas políticas. Un mundo rural totalmente modernizado, con granxas cuxas muxidoiras teñen a limpeza dos quirófanos». «Unha ollada que pode ser sorprendente nun tempo de feísmo, de reforestación de eucaliptos, de chaletismo rurubano, de proliferación de festas gastronómicas, de apeiros de labranza utilizados como decoración de tabernas. Moita xente das cidades descoñece este mundo.» Rematou Vaamonde cualificando Que non te aten como «unha novela extraordinaria», que posúe un valor engadido, «non é o libro dun estudoso que conta a vida rural dende fóra, Turnes faino dende dentro da súa tribo».

Pola súa banda, Manuel Iglesias Turnes comezou confensado que «eu podería ser Balbino, xa que a min nada se me pesaba por alto, sempre fun crítico con todo o que pasaba o meu arredor». Definiu, despois, Que non te aten como «o retrato dunha xente libre, das relacións sans, pero tamén conflitivas, entre uns mozos e mozas que viven no rural». «Quixen mostrar o rural tal como é, que non se parece nada ao que preteden os medios de comunicación, como o dese Manolo de Xaniño que se vai de putas e caíu no pilón nin coa xente que aplaude a María del Monte e Camela no Luar. Hai moitos Manolos de Xaniño nas cidades e non saen nos telexornais. En Holanda os gandeiros son a xente máis considerada, como aquí os notarios. Aquí isto non sucede, a pesar de que as mellores granxas europeas están en Galicia, cinco das mellores de España. As técnicas reprodutivas que utilizan son as mesmas que as do hospital clínico.Galicia produce o 40 % do leite de España, mais isto non está presente nos supermercados, xa que non se transforma aquí. Esquecédevos de Manolo de Xaniño, no rural galego queda a esencia do país, a lingua».

Referiuse Turnes as súas novelas como corais, poboadas de moitos personaxes, «ambas as dúas non teñen un cerre definitivo, a vida non é unha foto fixa, prefiro que as novelas queden abertas». Rematou a súa intervención, como fixera en Negreira, lembrando uns versos de Manuel María: «Galicia somos nós, a xente mais a fala».