A Coruña, cidade intelixente

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a elección da Coruña como sede da AESIA:

Fomos moitos os vigueses que recibimos con admiración e un chisco de envexa a recente elección por parte do Consello de Ministros da Coruña como sede oficial da Axencia Española de Supervisión de Intelixencia Artificial (Aesia). Unha escolla que situará á cidade herculina como un polo de referencia das tecnoloxías dixitais, ao tempo que consolidará o seu ecosistema de innovación tecnolóxica, do que forman parte tanto entidades formativas universitarias e a súa rede pioneira da museos científicos e bibliotecas públicas, como o cento de empresas do sector TIC radicadas na Coruña e na súa área metropolitana.

Unha axencia estatal que ocupará o edificio centenario da Terraza que, como xa sucedera en 2012 tamén na Coruña co Museo Nacional de Ciencia e Tecnoloxía (MUNCYT) instalado no emblemático edificio Prisma, consolida a tendencia descentralizadora, asumida polos gobernos de Zapatero e Sánchez de levar algúns organismos do estado fóra da capital, a cidades que conten con boas infraestruturas de comunicación e proxectos de desenvolvemento local.

Ademais das iradas críticas da presidenta da Comunidade de Madrid e dos xornais conservadores da capital, previsibles dentro da estratexia intensamente centralizadora de organismos públicos e de empresas privadas, patrocinada polos gobernos de Aznar e Rajoy, o que chama a atención no caso da candidatura da axencia coruñesa é a unanimidade e o consenso coa que foi avalada por parte da totalidade dos grupos municipais da corporación presidida pola socialista Inés Rey. Unha petición colectiva á que tamén se sumaron a presidencia da Xunta de Galicia, a reitoría da Universidade da Coruña e a presidencia da Confederación de Empresarios de Galicia, amosando que a colaboración transversal de diversas entidades e administracións (mesmo de cores distintas e mesmo en período preelectoral) é a mellor estratexia para unha candidatura de país capaz de derrotar a de cidades como Barcelona, Zaragoza, Xixón ou Palma de Mallorca.

Unha candidatura colexiada, ao que probablemente tampouco foi alleo o precedente que as tres universidades galegas e a Consellaría de Educación acordasen poñer en marcha este curso o grao e o mestrado interuniversitario en Intelixencia Artificial, impartidos na Facultade de Informática da Coruña, na Escola Superior de Enxeñaría de Compostela e na Escola Superior de Enxeñaría Informática de Ourense, abrindo outra vía, até agora case inédita en Galicia, de colaboración interterritorial na creación de ecosistemas dixitais e de innovación, tanto formativos como de investigación.

A pesar do entusiasmo que suscita esta elección, incrementado emocionalmente polo procedemento colexiado de participación, o máis importante é que constitúe unha oportunidade para que na Coruña se consolide nas vindeiras décadas un modelo económico baseado na innovación tecnolóxica e no deseño, o dunha cidade intelixente que non renuncia a súa tradición ilustrada dende hai tres séculos. Como é certo que convén non enganarse e ter moi presente que o obxectivo desta axencia non será o de desenvolver aplicacións avanzadas de IA ou de robótica, senón controlar o seu desenvolvemento por parte de empresas tecnolóxicas de todo o estado, xa que a toma de decisións por parte de aplicacións, robots ou máquinas, en definitiva da tecnoloxía algorítmica, está suxeita ao respecto de normas xurídicas e dos propios dereitos humanos. Unha cuestión moi complexa, onde se mesturan aspectos éticos cos tecnolóxicos e económicos, hoxe sen resolver en todos os seus detalles, como se amosa na recomendable novela de Ian Mcwean Máquinas como yo (Anagrama 2019).

O éxito coruñés, inevitablemente, obriga a Vigo a verse no espello da cidade da torre, tanto por non ter artellado candidaturas semellantes como pola necesidade ineludible de actualizar no entorno da innovación tecnolóxica o seu modelo económico de cidade portuaria do automóbil. O fracaso de traer para Vigo a sede do Instituto Oceanográfico, o atraso do Campus do Mar na Etea ou da candidatura de Cíes como Patrimonio da Humanidade amosan as dificultades que en Vigo existen para abordar proxectos compartidos por todos os grupos municipais e as diversas administracións. Idénticos atrancos que sofren os principais proxectos estratéxicos vigueses, chámense Saída sur do eixo ferroviario, AVE con Ourense, Perte de Stellantis para o coche eléctrico ou rede de Moi Alta Tensión de Balaídos, que continúan uns varados, outros perigosamente paralizados, comprometendo o futuro de milleiros de empregos e o liderado de Vigo como piar da economía galega. Recuperar en Vigo unha atmosfera colaborativa que propicie os acordos estratéxicos entre administracións, empresas e forzas sociais non se pode adiar máis.