Ramiro Fonte, «A man do tempo»

Recuperamos un documento importante de Ramiro Fonte recitando, en 1998, «A man do tempo», un dos poemas máis queridos por el pertencente a Capitán inverno.

Faleceu o poeta Ramiro Fonte

Acabamos de coñecer que esta madrugada faleceu no hospital de Bellvitge de Barcelona o eumés Ramiro Fonte. A noticia prodúcenos enorme desolación. Abandonounos un amigo de lealtade inquebrantable e un dos grandes, grandes, escritores galegos universais de todos os tempos. A cerimonia do seu pasamento celebrarase en Pontedeume. Con todos os nosos abrazos para Elsa.

Actualización (18:00): Os actos de despedida realizaranse o luns, día 13, ás 16:30 horas en Pontedeume.

Ramiro Fonte (Pontedeume, 1957, Barcelona 2008), licenciado en Filosofía e Letras, profesor de Lingua e Literatura Galegas, era director do Instituto Cervantes de Lisboa. Membro correspondente da Real Academia Galega. Poeta, narrador, ensaísta, crítico e estudoso da literatura galega, formou parte dos poetas do Colectivo Cravo Fondo. Como poeta publicou: As cidades da nada (1983); Designium (Xerais 1984), Premio da Crítica e Premio Losada Diéguez de creación; Pensar na tempestade (1986); Pasa un segredo (Xerais 1989), Premio da Crítica Española; As lúas suburbanas (1991); Adeus norte (1991), Premio Esquío; Luz de mediodía (1995); Persoas de amor (1995); O cazador de libros (1997); Mínima moralidade (1999), Premio González Garcés; Capitán inverno (Xerais 1999); A rocha dos proscritos (2001, e Xerais, 2005, edición na que inclúe o libro O pasaxeiro inmóbil), O xardín do Pasatempo (Tambre, 2008) e Reversos (Xerais 2008). A súa obra poética foi antologada nas obras Ámbito dos pasos (1997) e nunha recente edición publicada polo Premio Esquío (2008). Como ensaísta publicou As bandeiras do corsario (1996). Como narrador deuse a coñececer en 1986 co relato «O retornado», Premio Pedrón de Ouro, ao que seguiron, Catro novelas sentimentais (Xerais 1988); As regras do xogo (1990); Aves de paso (Xerais 1990); «Iluminacións danubianas», relato incluído no volume Caderno de viaxe (Xerais 1989); «Razóns para matar a Martíns», incluído no volume O relato breve. Escolma dunha década (1990); Os leopardos da lúa (1993), novela; Soños eternos (1994), relato e a triloxía das novelas «Vidas de infancia» formada por Os meus ollos (Xerais 2003), Premio Losada Diéguez de creación 2004, Os ollos da ponte (Xerais 2004) e As ponte no ceo (Xerais 2007). En castelán publicou: Escolma poética (Colección Maillot Amarillo, Diputación de Granada, 1990), Pasa un secreto (Ediciones Libertarias, 1991), Adiós Norte (Editorial Renacimiento, 1992, tradución de Xabier Rodríguez Baixeras), Luz de mediodía (Editorial Renacimiento 1997) e Capitán Invierno (Pre-Textos 2002, tradución de Xabier Rodríguez Baixeras). No pasado mes de xullo recibiu o Premio Porto Magno, outorgado polo Real Coro Toxes e Fores de Ferrol, en recoñecemento a súa traxectoria. En 1996 recibiu a medalla de ouro do concello de Pontedeume e foi nomeado «Fillo predilecto» da súa vila natal.

Lándoa
Vieiros
A vella da manta
Alfaias
La Voz de Galicia
El Correo Gallego
A Nosa Terra, «Non ler libros» (derradeira columna de Fonte)
Europa Press
Xornal.com
El País
Público
Presidencia da Xunta
Conselleira de Cultura
Uvas na solaina

Ramonet, a dimensión da crise

Vía Microsiervos.
Hoxe é un día de auténtico pánico. Ten razón Ramonet, esta crise é das que se producen cada cen anos: «trátase dun fracaso moral e ético do capitalismo neoliberal, onde se privatizan as ganancias e se socializan as perdas. Cando hai perdas, as pagan todos os cidadáns, até os máis modestos». Pódense escoitar as súas inquedantes declaracións na conversa que mantivo o pasado 21 de setembro con Chávez:


Para arranxar semellante lío, velaí as receitas de Michael Moore.

Le Clézio, Nobel 2008

O bretón Jean Marie Gustave Le Clézio é o Nobel de literatura 2008. Como case sempre a elección semella inesperada, a pesar de que neste caso era un dos candidatos que se manexaban nas quinielas. Ao coñecer a noticia axiña nos decatamos de que se trataba do membro da xeración do «nouveau roman» do que Xerais publicara en 1987, dentro da colección Xabarín (daquela dirixida por Ferrín e Luís Mariño), Mondo e outras historias. A tradución de Valentín Arias e Raquel Villanueva (ademais de premiada co Nacional e co Ramón Cabanillas) fora a primeira desta obra a outra lingua. O Nobel constitúe unha oportunidade para descubrir a un dos autores da literatura contemporánea francesa máis aclamados. Precisamente, a pasada semana, apareceu nas librarías francesas a súa última novela, Ritournelle de la faim, publicada por Gallimard (como a maioría dos seus case cincuenta libros), a historia dunha rapaza de vinte anos que se converte en heroína.

O mercado do libro galego, datos de 2007

Deuse a coñecer, como é adoito con motivo da inauguración de Líber, o estudo do Comercio Interior do Libro preparado pola Federación de Gremios de Editores de España. Debullando a faramallada de datos de 2007 (pódese baixar en pdf), adianto algúns dos máis significativos referidos ao mercado interior do libro en galego (no que observamos algunhas importantes incoherencias, o que, adianto, pode facelos pouco fiables):
–No pasado ano publicáronse en Galicia 3.376 títulos (un importante crecemento) e 1.780 en galego (un decrecemento do 1,33%). A edición en galego decrece, a edición en Galicia aumenta.
–O sector privado d0 libro galego fabricou en 2007 case tres millóns de exemplares e facturou 31,89 millóns de euros (o 19,22% da totalidade do mercado do libro en Galicia: 165 millóns). O catálogo histórico supera os 26.000 títulos editados, dos cales, afortunadamente, once mil están vivos no mercado.
–As tipoloxías de edición educativa e infantil e xuvenil continúan sendo as principais da edición en galego. En 2007, o libro de texto supuxo o 33, 3% dos títulos editados, o 30,7% dos exemplares fabricados e o 44,1% da facturación do sector. Outrosí sucede co libro infantil e xuvenil: o 28,8% dos títulos editados, o 37,5% dos exemplares fabricados e o 14,7% dos libros vendidos. Deste xeito, no pasado ano, acentuouse o imparable proceso de paraescolarización do sector editorial en galego, xa que os produtos comercializados ao abeiro do sistema educativo non universitario (sen engadir os dicionarios, outra trabe da edición en galega, o 17% das vendas) supoñen o 62,1% dos títulos editados, o 68,2% dos exemplares fabricados e o 58,8% da facturación do sector.
–Os editores privados galegos publicamos 266 títulos literarios (entre novidades e reedicións, dos xéneros narrativo, poético, dramático e ensaístico), cifra que supón o 16,38% da nosa oferta, imprimimos 432.000 exemplares (o 14,55% do total) e, segundo a nosas estimacións (corrixindo os datos, claramente trabucados do estudo) unha facturación de 3,45 millóns de € (o 10,89% do total en galego e apenas pouco máis do 2% do mercado do libro en Galicia). Estes datos supoñen un pequeno retroceso do libro literario en galego con respecto ao ano 2006, xa que se publicaron menos títulos (pasouse de 314 a 266) e, a pesar de manter o número de exemplares fabricados (aumentou a tirada media), a facturación reduciuse previsiblemente en catrocentos mil de euros (pasando de 3,80 millóns de euros a 3,45). Sen dúdiba, un certo paso atrás!
–O catálogo literario vivo en galego dos editores privados acadou no ano 2007 os 3.364 títulos (o 29,43%), dato moi significativo, xa que supón que un de cada catro libros dos fondos das librarías ou existentes nos seus almacéns é deste carácter.
–Dentro da oferta literaria, a narrativa en galego é o xénero sobranceiro. En 2007 publicáronse 136 títulos narrativos (o 8,3% da oferta), fabricáronse 248.472 exemplares (o 8,3% da produción) e facturáronse 3,0 millóns de €, achegándose ao 10% de todo o mercado en galego. A tirada media dos títulos de narrativa en galego foi de 1.827 (fronte a 1.829 do conxunto do sector galego, 1.627 do libro literario, 1.176 de poesía, mais moi lonxe da media da edición española de narrativa, 7.630, aínda que superior á da narrativa en euscaro, 1.193).
–O mercado da narrativa en galego, sendo a dimensión principal do mercado literario de noso, con máis de douscentos cincuenta mil exemplares vendidos, supón apenas o 1,8% do mercado do libro en Galicia (non esquezamos, 165 millóns de euros). Esta é a dimensión real do mercado da narrativa en galego (inclúe obra orixinal e traducida) que debe competir co xigante dunha edición en castelán que factura 573 millóns de €, vende máis de 56 millóns de exemplares e supón o 18,4% do mercado do libro en España. Unha batalla moi desigual entre David e Goliat.
–O mercado do libro en Galicia é o 5,3% do mercado español, o que supón un crecemento do 0,3% con respecto ao ano anterior. Un dato positivo para as nosas políticas de lectura. No entanto, se consideramos que a poboación galega supón o 6,6% da poboación española, continúa existindo un déficit de 1,3%. Noutras palabras, consumimos en Galicia vinte e un millóns de euros menos en libros do que nos correspondería.
–As librarías continúan sendo a canle privilexiada de comercialización para o libro galego (o 40,4%), aínda que perden moito terrreo con respecto ao ano anterior (máis de dez puntos).
Nas próximas semanas coñeceremos datos máis desagregados do estudo encargado pola Asociación Galega de Editores. Daquela poderemos tirar conclusións máis definitivas.

Encontros Luso-galacio-franceses do libro infantil e xuvenil

O 14 e o 15 de novembro celebraranse no Porto, no Auditorio da Bibliotecas Municipal Almeida Garret, os XIV Encontros Luso-galaico-franceses do libro infantil e xuvenil. Nesta edición xirarán arredor do tema «A memoria nos libros: Historia e historias». Información e inscripcións: Helena Silva. Biblioteca Municipal Almeida Garrett. Telef. nº 226081000
e-correo: bib.agarrett@cm-porto.pt

PROGRAMA

14, 6ª feira

9:00 Recepção dos participantes
9:30 Sessão de abertura – representantes das entidades organizadoras
Apresentação das actas dos 13.os Encontros – Do Livro à Cena (Deriva Editores)

10:00
«Leitura e memória»: José António Gomes (Portugal)
«Viagem pelas palavras da memória»: Miguel Vázquez Freire e An Alfaya (Galiza)

Intervalo

12:00
Apresentação de exposições
–«O Álbum Galego: 25 miradas para unha década (1997-2007)», da Consellería de Cultura da Xunta de Galicia.
–«Homenaxe às vitimas do Portiño», banda desenhada de José Tomás
–Ilustrações de Yann Fastier («L’ atelier du poisson soluble»)
–Ilustração portuguesa da colecção de Luís Mendonça

Almoço

14:00
Mesa redonda: «Bibliotecas, escola e família: experiências de promoção da leitura»
–Cristina Taquelim (Biblioteca Municipal de Beja – Portugal): Livros andarilhos: leituras com miúdos e graúdos
–Catherine Jordi (Associação Idées Nouvelles Europe – França): Pais, leitura e bibliotecas escolares, como ajudar os filhos a serem leitores?
–Concha Costas (Biblioteca Pública de Gondomar – Galiza): Experiências locais de comunidades leitoras: Espazo Lectura, ler contar, dinamizar

16:00
Mesa redonda: «Memória e edição de livros infanto-juvenis»
–José Oliveira (Editorial Caminho – Portugal)
–Anxela Gracian (Edicións Sotelo Blanco – Galiza)

17:00
Apresentação das edições L’atelier du poisson soluble por Olivier Belhomme (França)

Apresentação de livros
–A Guerra Civil Española na Narrativa Infantil e Xuvenil, por Alexia Dotras (Galiza, Edicións Xerais de Galicia)
–O Cão Triangular, de Evelina Oliveira e Maria Leonor Barbosa Soares, ilustrações de Evelina Oliveira. Editora Campo das Letras
–A Minha Primeira História de Portugal, de Sérgio Luís de Carvalho, ilustrações de Fedra Santos. Editora Campo das Letras

15, sábado
9:30
«Literatura Infantil e Memória»
–«A memória através da literatura infantil e juvenil en galego» (Blanca-Ana Roig Rechou, Célia Vázquez, Eulália Agrelos Costa, Isabel Mociño González, Marta Neira Rodrigues – Galiza – Rede LIJMI e Apoio Unidade de Investigación en Humanidades)
-«Da Ditadura à Revolução, um percurso através da Literatura infanto-juvenil» (José António Gomes, Ana Margarida Ramos e Sara Reis da Silva – Portugal – Rede LIJMI)

Intervalo

11:00
Mesa dos escritore: «A escrita da memória»
–António Torrado (Portugal) entrevistado por Ana Margarida Ramos
–Agustín Fernández Paz (Galiza) entrevistado por Xavier Senín e Isabel Soto

Almoço

14:30
Ateliers / espaços de encontros para adultos
–Memor’ando, memor’indo (oficina em torno da leitura, escrita e ilustração), Emílio Remelhe / Eugénio Roda (professor e escritor)
–Promover a leitura entre adolescentes e jovens, Cláudia Sousa Pereira (professora e investigadora, Universidade de Évora)
–Eu sou eu e a minha memória, pensar a cidadania a partir da hermenêutica da memória, Elena Gomez Galkina (professora e investigadora)
–Oficina de ilustração: Yann Fastier (ilustrador, L’atelier du poisson soluble)
Reconstrución pictográfica dunha lenda medieval: Ana Belén e Alexia Dotras (Univ. de Vigo – Apoio Rede LIJMI)

16:30
Encerramento

17:00
Espectáculo Musical: Romance do 25 de Abril (de João Pedro Mésseder e Alex Gozblau), recriado pelo Bando dos Gambozinos com música de Pedro Moura

ENCONTROS/ATELIERS E ESPECTÁCULOS PARA CRIANÇAS

Encontros com escritores e ilustradores
António Torrado
Éric Many
José Tomás
Agustín Fernández Paz

Hora do conto O Veado Florido de António Torrado, ilustrado por Manuela Bacelar
Equipa de animação da BMAG

Exposições:
«O Álbum Galego: 25 miradas para unha década (1997-2007)», da Consellería de Cultura da Xunta de Galicia.
«Homenaxe às vitimas do Portiño», banda desenhada de José Tomás
Ilustração portuguesa para a infância da colecção de Luís Mendonça
Ilustrações de Yann Fastier

Conspiración de lectores

Coñecín este fermoso traballo realizado polos clubs de lectura do Colexio Helios que traballa a edición en castelán d’ O único que queda é o amor, o libro de relatos de Agustín Fernández Paz. Un traballo escolar coa rede detrás. Para tomar boa nota.

Literatura no móbil

A reportaxe de El País, a pesar de non achegar grandes novidades, constitúe un interesante repaso sobre o fenómeno xaponés dos keitai shousetsu e, en xeral, sobre a actual situación actual do libro electrónico en España.

Publicar non é editar

Recollo un moi clarificador parágrafo dunha anotación do noso amigo Leroy Gutiérrez. Os editores ben coñecemos as diferenzas entre «publicar» e «editar». Asumir que non son termos sinónimos evitaría tantas confusións e debates bizantinos aos que estamos tan afeitos.
PUBLICAR NON É EDITAR

La diferencia entre publicar y editar ya era percibida en la antigüedad cuando se encargaba a estudiosos la revisión (edición) de papiros que el proceso de copiado (publicación) había contaminado con erratas. En cualquier caso, ya desde el siglo XX, la calidad de un texto se establece según el interés que alguien, distinto al autor y sus amigos, demuestra por la obra. Este alguien es un editor que llega para sustituir al librero-impresor de otros tiempos, erigiéndose como lector profesional que con cierto criterio reconoce la calidad de un texto. El prestigio del editor (el valor de su marca) se construye, entonces, sobre un pilar, su buen juicio. Esto lo lleva a comprometerse a publicar el texto de un autor si considera que éste es lo suficientemente bueno como para que el público esté dispuesto a pagar por leerlo. Pero su compromiso con la calidad del texto va más allá, el editor siente la obligación de involucrarse en la creación o mejora de éste. La edición involucra lecturas y relecturas del texto, discusiones con el autor, observaciones y sugerencias, correcciones, numerosas actividades que contribuyen a que el texto alcance su mejor nivel. Al final, de haber sido atinado su juicio y óptimo el trabajo de edición, el editor obtiene como recompensa el aumento de su prestigio y la recuperación del dinero invertido con cierta ganancia. El prestigio del editor con el tiempo se convierte en una garantía para los lectores quienes pueden estar seguros que un libro editado y publicado por este profesional es un producto que satisfará sus necesidades. En el caso de las empresas que se dedican a la publicación electrónica, que no editan los textos que publican, éstas basan su oferta y el valor de su marca en la percepción que tienen los autores y lectores de la labor de un editor. El problema está en que estas empresas obvian la parte fundamental de esta labor: la lectura crítica del texto. Tras lo ocurrido con BookSurge las demás empresas tendrán que cambiar su estrategia de comunicación y los autores tendrán que reconsiderar la importancia de la edición.