Recomendo vivamente ler e arquivar a entrevista que Roxelio Garrido realizou ao poeta Carlos Oroza con motivo do seu setenta e cinco aniversario. Admiro moito a Carlos, o noso poeta camiñante. Cada encontro con el na rúa é unha beizón, a pesar de que el humildemente afirma que «Todas las tardes paseo mi derrota por las calles de Vigo, alguna vez me paro en la orilla y espero algún barco». Beizóns, Carlos!
A foto é de Nelson Villalobos.
No artigo da semana (non aparece na web de «Faro de Vigo») propoño unha dupla proxección para a efeméride da Reconquista: como festa primeira do Casco Vello e como festa do Vigo futuro.
Non son un fanático da Reconquista nin tampouco teño fobia ningunha contra ela. A figura do capitán Bernardo González del Valle «Cachamuíña», o noso heroe local por excelencia e primeiro gobernador militar do novo Vigo, merecíame apenas o respecto de ser lembrado na balada que a el e a María Pita dedicou Siniestro Total («ron ron la botella de ron…»). O seu heroísmo na noitiña do 27 de marzo de 1809 desfacendo a machada a porta da Gamboa –canto menos así o relataba en 1810 José Fernández y Neira en Proezas de Galicia, a primeira crónica publicada en galego no século XIX, logo recollida e fixada por José de Santiago e Gómez na súa Historia de Vigo de 1896– considereino unha glorificación hiperbólica dun acontecemento que supuxo outro triunfo do pensamento absolutista fronte os valores republicanos (liberdade, igualdade e fraternidade) que representaban as tropas mercenarias ao mando de Jacques Antoine Chalot.
Porén, despois de douscentos anos, aquel levantamento contra a invasión do exército francés, que despois supuxo o recoñecemento como tal da nosa cidade e a concesión por parte do consello da rexencia en 1810 do título de «fiel, leal, e valerosa», compréndese con maior obxectividade. Fronte as fabulacións, erros e manipulacións interesadas (froito da historiografía romántica do século XIX), que se foron transmitindo acriticamente dunhas a outras obras da nosa historia local, a actual historiografía salienta unha nova perspectiva nos acontecementos: a Reconquista viguesa foi un levantamento dos paisanos que sen axuda de estado ningún se mobilizaron para defender a vida e as propiedades das súas familias.
Así o argumentan con datos e documentos as obras publicadas máis recentes sobre a cuestión: os libros de Eduardo Rolland (Reconquista. Vigo en armas) e Xosé Ramón Barreiro Fernández (Historia social da Guerra de Independencia en Galicia), ambos os dous editados por Xerais este ano, e a serie diaria de Antonio Giráldez Lomba sobre o «Bicentenario da Reconquista» e a semanal de Javier Mosquera sobre «Protagonistas da Reconquista de Vigo», ambas as dúas publicadas en Faro de Vigo. Fronte a inexistencia dun exército regular, o pobo galego (labregos, mariñeiros e cregos), organizouse en 261 alarmas comarcais que, dispostas ao longo da costa e da raia portuguesas, se comunicaban dende lugares estratéxicos mediante sinais de fume e fogo. Segundo Barreiro Fernández, as alarmas mobilizaron por este sistema a 200.000 persoas e 17.000 oficiais, elixidos polo pobo, que fixeron fronte á invasión das tropas napoleónicas para defender o seu e aos seus.
Esa foi a clave política da primeira revolución popular galega do XIX e esa debería ser a chave coa que en Vigo deberíamos abrir, fóra de calquera exacerbado localismo ou da exaltación de glorias e enseñas militares (que non veñen ao caso), este ano a efeméride da Reconquista e o vindeiro o bicentenario do recoñecemento da cidade como tal. A Reconquista non pode ser máis ca unha festa cívica e popular compartida por todos os sectores sociais vigueses. Dende esta perspectiva é posible repensar o modelo de celebración da efeméride proporcionándolle unha dupla proxección: a primeira a de intensificar o ritmo do proceso de reconquista cívica do Casco Vello como un espazo urbano identitario de encontro e convivencia; a segunda a de convertir esta data no referente cívico e popular da planificación estratéxica da cidade e do seu carácter metropolitano.
Afortunadamente a primeira proxección xa está en marcha dende hai anos, grazas ao esforzo dos veciños do Casco Vello que promoven contra vento e marea a invención dunha festa civil que constitúe un pretexto necesario para que o resto dos vigueses reconquistemos durante unhas horas as ruelas dun barrio que o desarrollismo franquista e a desidia das corporacións democráticas abandonaron no esquezo e na degradación. Esta festa popular e laica (algo tamén moi meritorio) constitúe unha oportunidade para descubrir as mudanzas que se están producindo no Casco Vello, para coñecer as edificacións patrimoniais recuperadas ou en proceso de selo, para gozar da peonalización ou para visitar o renovado tecido comercial e hosteleiro do barrio. A Reconquista é a festa primeira do Casco Vello.
Porén, a segunda proxección está por desenvolver. O acto institucional artellado arredor da entrega dos títulos de «Vigueses distinguidos» non abonda para acadala. Precísase un acontecemento de maior calado que facilite a participación popular no deseño do Vigo do novo século. A posibilidade de artellar un grande foro, congreso ou rede social virtual sobre o Vigo do 2030 ou 2050 (a cidade dos nosos netos) podería ser unha posibilidade a considerar. A Reconquista debería ser a festa do Vigo futuro.
Este de Juan Chávez é un fotoblog precioso. Tan coidadas as fotos como os textos. Recomendo seguilo.
No artigo da semana reflexiono sobre a responsabilidade decisiva dos bipartitos municipais para visualizar a existencia dunha alternativa ao poder conservador. Creo que ineludible abandonar o seu modelo bipolar, apostando polo transversalismo e o consenso.
Ilustración: Vigoblog.
No artigo da semana amoso a miña indignación polo veredicto homófobo emitido polo xurado que xulgou o crime da rúa do Porto do mes de xullo de 2006.
Quedei abraiado cando lin as informacións aparecidas estes días a raíz do veredicto do xurado popular que exime da responsabilidade de asasinato a Jacobo Piñeiro Rial, a persoa que no xuízo celebrado na Sección 5ª da Audiencia Provincial de Pontevedra en Vigo confesou que matara a Isaac Pérez Treviño e a Julio Anderson e que logo prendera lume ao piso da rúa do Porto viguesa onde estes vivían. Como a tantos outros cidadáns, a sorpresa inicial sobre este veredicto do “crime da rúa do Porto” –ocorrido o 12 de xullo de 2006– convertiuse en aberta indignación cando analizamos os motivos polos que o xurado exculpou ao acusado de dobre asasinato e furto, beneficiándoo coas eximentes completas de lexítima defensa e de “medo insuperable” e condenándoo só polo delicto de provocar o incendio coa intención de borrar as súas pegadas. Segundo o xurado popular o homicida confeso (así o testemuñou á policía no momento da súa detención en 2006) non tiña intención de matar as súas vítimas, senón que, despois dunha tarde e dunha noite de marcha na que consumiron varios gramos de cocaína e cubatas de whisqui, actuou movido polo medo a ser violado e asasinado por elas, debido a un «estado de pánico que anulou a súa capacidade de comprender a ilicitude do que facía».
Semella incrible que a este xurado popular non lle abondase para condenar ao único acusado por este duplo asasinato as probas e testemuñas presentadas durante a vista polos peritos da Policía Científica, polo sarxento de bombeiros que coordinou a extinción do incendio ou pola confesión do propio acusado que admitiu terlles atestado 57 puñaladas, 35 a Isaac e 22 a Julio. O relato destas testemuñas, que xa coñeciamos dende as informacións de prensa de 2006, é estremecedor. O corpo de Isaac apareceu nun cuarto, cuxa porta estaba “rebentada”, presentaba numerosas feridas; tiña un cable atado ao pescozo e suxeito a unha pata da cama. O corpo de Julio estaba no salón coas mans atadas ás costas cun cable, co colo seccionado e tapado cunha manta. Ambos os dous cadáveres apareceron parcialmente calcinados.
A reconstrución do relato do acontecido despois dos homicidios non é menos arrepiante. O acusado permaneceu varias horas na vivenda. Tivo tempo para ducharse, disimular as súas feridas, pechar as fiestras, abrir a chave do gas, prender cinco focos de lume (dous deles nos propios corpos) e saír pola porta tan pancho cunha maleta na que levou o que atopou de valor na vivenda. Comportamento que durante o xuízo tanto a fiscalía como a acusación particular consideraron obedecía ao propósito de «facer crer que as vítimas foran obxecto dun roubo violento». Todo un auténtico relato de horror e crueldade de senllos asasinatos nos que os corpos aparecen maniatados e degolados.
Porén, a pesar de todas estas evidencias, semella que para a decisión absolutoria do xurado popular foi determinante, como sinalaron varias crónicas xornalísticas, a intervención do acusado, facendo uso do seu dereito á derradeira palabra. Intervención na que se ben recoñeceu ter acoitelado a Isaac e Julio e pediu perdón a súa familia, asegurou bagoando que a «culpa non fora de ninguén, é culpa de cómo son». Sexa pola credibilidade outorgada a intervención tan emotiva do acusado (as crónicas xornalísticas salientaron que provocou as bágoas dalgúns membros do xurado) ou polo peso concedido aos argumentos manexados pola defensa, todo apunta a que o polémico veredicto absolutorio estivo moi determinado pola condición homosexual das vítimas.
Semella que sobre o xurado pesou, como ten sinalado moi oportunamente Carlos Callón, o chamado “pánico homosexual”, unha estratexia homófoba utilizada adoito para impedir a condena ou para reducir as sentenzas dos agresores de gais. Admitindo esta suposta síndrome de “pánico homosexual”, calquera persoa (xeralmente un home) acusada de violencia contra unha persoa gai vería diminuída a súa responsabilidade no delicto por esta condición psicolóxica patolóxica que lle provocaría ter recibido unha insinuación sexual por parte da súa vítima, que xustificaría calquera agresión sobre ela, mesmo o asasinato.
É probable que, como sinalou o avogado da acusación particular, se as vítimas dun acontecemento semellante a este fosen dúas rapazas, o veredicto do xurado popular sería radicalmente diferente. Non teño dúbida de que neste escandaloso e indignamente veredicto emerxen todos e os máis resesos prexuízos homófobos. Agardemos que as solicitudes de nulidade da vista por “falta de motivación” e por “contradicións” no veredicto, presentadas pola Fiscalía e pola acusación particular sexan aceptadas polo Tribunal Superior de Xustiza. Como reclaman milleiros de persoas na iniciativa promovida en Facebook, esta sentenza debe ser emendada decontado.
No artigo da semana saúdo a chegada do deus Momo, o rei do do refundado entroido vigués.
O día 6 de febreiro celebrarase en Vigo o Acto de Homenaxe Nacional a X.L. Méndez Ferrín, con motivo do seu 70 aniversario e da presentación do libro A semente da nación soñada. Homenaxe a X.L. Méndez Ferrín, coeditado por Sotelo Blanco e Xerais. O acto, que se realizará no Auditorio do Centro Social Caixanova de Vigo (rúa de Policarpo Sanz, 26), comezará as 20:00 horas. Entrada libre.
Unha vez finalizado o acto de homenaxe, a partir das 22:00 horas celebrarase unha cea no Pazo Os Escudos, en Alcabre, Vigo. As persoas interesadas en participar na cea deberán ingresar 35€ (trinta e cinco euros) por cuberto na conta de Caixanova número 2080 0065 36 0000388555, antes do 30 de xaneiro de 2009. Para poder acceder á cea é imprescindible a presentación na porta do restaurante do xustificante de ingreso.
No artigo da semana expreso as miñas beizóns á consellaría de Cultura de Vigo pola súa aposta de creación de bibliotecas muncipais de barrio, que deben ir cubrindo a nefasta carencia bibliotecaria viguesa.
Este é o mellor anuncio cultural que limos en Vigo na última década. Apostar pola creación de bibliotecas públicas é a medida máis futurista e revolucionaria que poden acometer as administracións locais. Hoxe a biblioteca pública convertiuse na primeira institución cultural de cada comunidade local, de cada barrio, de cada comunidade; ademais do seu carácter de infraestrutura esencial dentro dos equipamentos socio educativos. Ata agora, Vigo foi en cuestión de bibliotecas públicas un auténtico desastre; un modelo, nos congresos de bibliotecarios, dunha situación carencial límite. Afortunadamente, semella que Xesús López Carreira, o concelleiro nacionalista vigués de Cultura, tomou boa nota do modelo da rede municipal coruñesa de bibliotecas e aproveitando o Plan Estatal de Investimento Local arrisca coa posta en marcha da primeira biblioteca de barrio. Non teño dúbida que situación viguesa comezará así a reconducirse, ao que debe axudar, tamén, a creación da prometida biblioteca do estado (para a que non hai aínda ubicación). Agora o importante é que en decembro se abrirá esta primeira biblioteca do Calvario, logo a de Navia, logo… Iníciase, pois, un camiño de esperanza para a política de lectura pública en Vigo. Beizóns para Xesús López Carreira.
No artigo da semana alerto sobre a importante dimensión da crise do sector da automoción en Vigo, con importantes efectos sobre o emprego.
