Onte 781: «A memoria da choiva», thriller literario

/en , , , , , , /por

Foi este Samaín moi chuvioso na terra nosa e, no meu caso, moi rosaliano. E non só por gozarmos do concerto d’ A miña primeira Rosalía en Compostela, mais sobre todo polas moitas horas que dediquei á relectura no ipad d’ A memoria da choiva. Creo que non erro cando afirmo que con esta segunda novela Pedro Feijoo acadará a súa madurez como narrador de longo alento. O autor d’ Os fillos do mar conseguiu o que os editores sabemos é o máis difícil, ofrecer unha segunda novela que confirma as expectativas creadas cun debut magnífico, no seu caso o de hai apenas un ano e medio, período no que leva cinco edicións en galego, unha tradución ao castelán e o premio San Clemente dos lectores de Bacharelato. Pedro confirma e, por se non abondase, avanza, xa que ofrece un thriller literario sorprendente, orixinal, ambientado en Compostela, sobre o pano de fondo da figura de Rosalía de Castro, dándolle protagonismo á primeira edición do seu libro fulcral, Follas novas. Con esta novela o mundo literario galego entra na serie negra.

Artellada sobre unha coidada estrutura de seis actos, na que se alternan as voces de tres narradores en primeira persoa, así como moi diversas homenaxes literarias, Feijoo relata a trepidante investigación dunha serie de crimes en serie acontecida en Compostela nos dez días anteriores ao 17 de maio; mortes que semellan estar unidas pola relación coa figura de Rosalía de Castro. Unha construción estritamente ficional de xénero negro na que se ofrece un retrato paródico, irónico e desprexuizado da cultura literaria galega e algunhas das súas institucións. Unha novela capaz de engaiolar ao lector ou lectora ao longo de case cincocentas páxinas coa investigación duns crimes de brutalidade extrema realizada por unha parella de investigadores moi pouco convencional, o xornalista Aquiles Vega e a profesora da facultade de Filoloxía Sofía Deneb. Unha investigación paralela (tamén unha perigosa aventura) á que realiza a Policía, que os leva a procurar a relación existente entre cada unha das mortes coa interpretación dalgúns versos de Follas novas e coa peripecia vital dalgúns dos descendentes da parella Murguía-Castro.

Aventuro que os milleiros de lectores da primeira novela (como aqueloutros novos) quedarán entusiasmados con esta segunda aventura, tan diferente temática e espacialmente, mais na que o autor confirma a súa habilidade como construtor de personaxes inesquecibles (Adriano, Aquiles, Sofía, Tino…) e narrador de intrigas complexas capaces de entreter e interesar a públicos diversos. O coidadoso desenlace, medido ao ritmo da marea, é un broche de ouro para unha novela na que se mestura con esmero a poesía coa vida, o amor coa morte, a memoria coa futuro, o mundo e o texto literario coa súa representación na ficción. Por moi diversas razóns, esta novela vai dar moito que falar e escribir. Sei que teremos oportunidades de volver sobre ela. Chegará ás librarías a finais da vindeira semana e será presentada en roda de prensa o 15 de novembro, venres, ás 16:30 no Modus Vivendi, unha das súas localizacións emblemáticas.

 

Onte 759: Première de «Cadeas» en Betanzos

/en , , , , /por

O salón Azul do Liceo de Betanzos encheuse na première de Cadeas, a novela de Xabier López gañadora do Premio Xerais 2013. Foron as palabras agarimosas e xenerosas de Pilar Vázquez Rodríguez, presidenta da Asociación Cultural Eira Vella, ás que abriron unha presentación na que o xornalista Iago Martínez, membro do xurado que outorgou o premio, falou na súa calidade de privilexiado lector.

Comezou Iago confesando que a do xurado «foi unha elección difícil, xa que me atopei con algo que non contaba, discutindo sobre o que cada un entendemos por literatura.» Definiu Cadeas como «un mosaico de vinte historias moi diversas entre si, marabillosamente ben escritas, elaboradas cada unha delas con cadansúas ferramentas específicas, froito do traballo dun narrador ventrílocuo capaz de artellar cada unha das historias sen a distancia cínica da postmodernidade.» «Cadeas é, ademais, un fresco do século XX sobre a dominación e a violencia. Unha reflexión sobre a imposibilidade de escribir unha vida ou episodios históricos como o sucedido no século pasado.»

No seu discurso, Xabier López definiu Cadeas como «unha serie de historias que enganchan unhas con outras referidas á dominación e a violencia, focalizadas no que foi a historia de nós durante o século XX, dende as guerras coloniais de Cuba e Sid Ifni.» Adiantou o autor algunhas referencias temáticas a seguir na novela: a presenza do leite condensado, da cerveza, dun reloxo, de diversas castracións e orellas cortadas. «Cadeas é unha novela sobre a busca, mesmo sobre a busca do lector e a dominación e o sometemento que ten o autor procurando o lector.» Referiuse, despois, a presenza de Rafael Dieste e Manuel Antonio nas páxinas da novela, como «dúas formas diferentes de encarnar os retos colectivos, o do intelectual comprometido e o do iconoclasta.» Explicou algúns dos retos técnicos afrontados no texto e rematou expresando a súa satisfacción polo resultado: «O último que escribo é sempre para min o mellor que escribín. Creo que Cadeas é a miña novela máis ambiciosa, recupera o pulso que tiven en Doutor deus ou nalgunhas das miñas primeiras novelas.»

Onte 756: «Dióxenes en Dolorida», a presentación en Económicas

/en , , , , , /por

Excelente presentación na Facultade de Económicas da USC de Dióxenes en Dolorida, a novela de Ignacio Vidal Portabales gañadora da XXXª edición do Premio Blanco Amor de novela longa. Tras máis de tres décadas de funcionamento, a facultade compostelana acollía por vez primeira a presentación dunha novela, un fito que salientaron con gozo varios profesores do centro que acompañaban ao autor, profesor de Dereito Mercantil.

A intervención principal do acto correspondeu ao escritor Xesús Rábade Paredes, gañador do Premio Blanco Amor en 2006 por Mentres a herba medra. Comezou salientando que «a novela de Ignacio aborda un tema tan vello coma a humanidade con técnicas moi modernas e innovadoras». «Trátase dunha viaxe á fronteira do delirio, o dun Dióxenes en corentena, un Dióxenes en pelotas, un Dióxenes fuxindo para atoparse». Advertiu, despois, que esta era «a primeira novela publicada de Ignacio, mais non era a súa primeira aventura literaria; sei que detrás hai moita experimentación e unha formación literaria sólida, moita lectura do corpus literario galego». Citando a frase de Cunqueiro, «contar claro, seguido e ben», Rábade salientou que a novela podía lerse en dous planos, como unha entretida narración de aventuras ou como un auténtico manancial sobre a condición humana. «A novela aborda o fracaso dunha parella, a perda de autoestima dun dos seus membros, o liderado do protagonista sobre outros tres inestables, a desposesión e o regreso até os brazos da amada». «A escritura dos cadernos de Dolorida, as anotacións de cada un dos personaxes dende as marxes da realidade, permite unha actitude libre e desposuída para facer a crítica do mundo que lles arreorea».

Para Rábade, «a narración de Dióxenes en Dolorida amósase rica, variada, plural e moi complexa». «Unha narración polifónica, onde os puntos de vista, os xuízos contrastados relativizan e reestablecen as cousas ao seu xusto punto de equilibrio». Para o presentador «a novela ten unha firme arquitectura, onde o humor funciona coma unha estratexia narrativa, manifestándose en todas as súas gamas, ironía, retranca, sucesos levados ao absurdo, imaxes en esperpento. Como en Cunqueiro utilízase o sorriso comprensivo, que ilumina as difusas fronteiras entre o correcto e o incorrecto, entre a loucura e a cordura». Rematou Xesus Rabade resumindo que estabamaos diante dunha novela «ben contada e ben escrita, onde os sucesos flúen coma na vida mesma».

Ignacio Vidal Portabales na súa intervención expresou as razóns que o levaron a escribir unha novela «na que tratei de recoller as tensións veciñais nunha vila na que todo o mundo se coñece». Dióxenes en Dolorida será presentada o 15 de outubro en Fene, concello organizador da XXXª edición do Premio Blanco Amor de novela longa.

Foto: Helena Villar Janeiro (Moitas grazas).

Onte 755: «Matarte lentamente», nova novela de Ameixeiras

/en , , , , /por

Foi para o prelo Matarte lentamente, a nova novela de Diego Ameixeiras. Aventuro que vai entusiasmar aos seareiros do autor de Tres segundos de memoria, mais tamén que vai sorprender a aqueloutros lectores e lectoras que aínda non se atreveron cun autor que está renovando e modernizando de raíz a novela negra.

Unha parella de xubilados preferentistas que escolle unha saída radical para a súa decepción. Unha rapaza ecuatoriana camiño de Compostela. Unha estudante do Rosalía desconcertada tras un embarazo imprevisto. Unha detective que vixía ao seu home. Un pai que procura solución para a doenza do seu fillo. Un narcotraficante enleado nos trámites de adopción. Dous náufragos que comparten soidades nun bar de Vista Alegre. O home máis respectable do edificio regresando do seu traballo… Personaxes deambulando pola Compostela dun tempo de derrota, vidas cruzadas que converxen nunha situación límite.

En Matarte lentamente Ameixeiras profundiza nos procedementos abertos en novelas anteriores como Dime algo sucio, Historias de Oregón e Todo OK. Dosificación da información, economía expresiva, coidada estrutura de tramas e vidas que van encaixando coma un puzzle son características desta novela impactante e inesquecible que presenta con claridade problemas claves do noso tempo. A excepcional fotografía de cuberta de Paula Gómez del Valle axusta as mil marabillas nunha novela na que todo está dosificado coa precisión do técnico de laboratorio.

Onte 754: Con Dolores Redondo no Club de Espazo Lectura

/en , , , , , , /por

Brillante iniciativa de Espazo Lectura a de convocar un vermú literario con polbo á feira arredor de Dolores Redondo, a autora d’ O gardián invisible. Desque entrou pola porta, Dolores non perdeu nin un minuto e entrou de cheo nas preguntas que lle formularon os membros do Club de Lectura de Espazo Lectura de Gondomar.

Comezou insistindo en que «o lector merece que a autora lle dea todo tipo de explicacións, máis aínda tratándose de novel negra.» Redondo non dubidou en cualificar a súa triloxía como novela negra «con todas as convencións do xénero». «Nas miñas novelas hai unha parte técnica calcada do que fai a Policía Foral de Navarra e outro dos procedementos forenses, caros e longüísimos, que na realidade non sempre se levan até o final.» Cualificou O gardián invisble como «novela policial cunha compoñente emotiva, moi presente nas novelas norteamericanas de misterio, que min moito me gustan. Interésame moito o matriarcado, unha forma de vida que coñezo ben, razón pola que quizais esta sexa unha novela moi de mulleres. Quixen ofrecer un detective co que me sentise identificada. Quería moverme nunha contorna onde puidese profundizar máis nas emocións e na nosa cultura».

Referiuse a súa avoa galega que «cando emigrou aos vinte anos levou con ela o coñecemento da tradición ancestral galega, que incorporou á que aprendeu e creu no País Vasco. Aquel mundo da avoa impregnoume a min dende os sete anos, fíxoseme crible. Quizais foi esta a razón principal pola que as novelas se desenvolven no Val de Baztan, onde se preservaron os costumes e crenzas do pasado, sen perder unha miga da súa identidade nin da súa conexión wifi.» Identificou semellanzas daquela cultura popular coa galega, sobre todo no esforzo por preservar a lingua e algunhas crenzas que no caso do Baztan teñen moito que ver coa potencia do bosque e do río, da propia natureza.» Confesou os seus medos de que lle poñan a etiqueta de «maxia» a súa próxima novela. «Non é maxia, é a forma coa que os baztaneros se relacionan coa natureza. Eles, sobre todo elas, as baztaneras pagaron por isto un tributo moi elevado de sangue e horror, queimadas na fogueira da Inquisición.»

Confesou que escribiu a triloxía coa esperanza de que funcionase entre os lectores, xa que «todos os escritores deben soñar que a súa novela pode chegar moi lonxe.» «A velocidade é unha das características do meu estilo narrativo. Odio a palla nas novelas. A xente le novela negra para saír do mundo real. A paz nas miñas narracións atópase no lugar.» Rematou as súas respostas expresando que «o pesadelo de todo escritor de crime é que alguén se lle ocorra poñelo en escena» e anunciando que «cando remate a aparición da triloxía, publicarei outra novela policiaca que non estará protagonizada pola inspectora Amaia Salazar.»

Magnífico e trepidante vermú con Dolores Redondo. A hora e media de conversa non deu para máis. Agardamos volver contar con ela en Galicia nos vindeiros meses para participar na promoción de Legado nos ósos, a segunda novela da triloxía, que Xerais publicará en galego o 19 de novembro, coincidindo coa súa aparición en castelán, catalán e éuscaro.

Onte 749: A volta de Rosa Aneiros

/en , , , , , /por

Volve ás librarías Rosa Aneiros. Unha magnífica noticia. Tras aquela extraordinaria colleita dos Xerais de 2009, na que gañara o premio xuvenil e o de novela, Rosa comeza co Ámote Leo A. Destino xalundes un gran proxecto narrativo de máis dun milleiro de páxinas, presentado en tres novelas que publicaremos de tres en tres meses; en xaneiro aparecerá a segunda entrega (Ámote Leo A. Estación de tránsito) e en abril a terceira (Ámote Leo A. terminal de… chegadas?). Unha viaxe polo mundo enteiro que en seis meses levará a Leo, unha rapaza que remata os seus estudos de grao, por territorios e cidades que nunca imaxinara. Unha prosa fermosa, traballada con agarimo e dedicación para facer da narración unha lectura engaiolante na que se borran as fronteiras de xénero. É difícil aquí determinar cal pode ser o público preferente dunha triloxía que editorialmente ben pode ser encadadrada nos denominandos como os «crossover books» (libros para persoas adultas que len os mozos e mozas –O vixía no centeo– ou libros para mozos e mozas que len as persoas adultas –Alicia no país das maravillas–?). Tamén é moi importante na triloxía a presenza na narración das mensaxes dixitais como a resolución de incógnitas que se van presentando no camiño desta narración de aventuras e viaxes. Aventuro que este novidoso proxecto narrativo de Aneiros vai contar co apoio de moitos lectores e lectoras de moi diversas idades, o que constituirá un logro para a a literatura galega do noso tempo.

Onte 742: «Os xornalistas utópicos”, unha obra excepcional

/en , , , , , , /por

Na presentación en Couceiro, a primeira da tempada de Outono, d’ Os xornalistas utópicos, a novela de Manuel Veiga, Mario Regueira defendeu que «contar dunha forma nova, procurando a participación dos lectores, é a baza que lle queda á literatura actual.» «Explotar formas innovadoras en colaboración cos lectores, facer do público máis ca un simple receptor dun discurso xa feito. Apostar por sorprender.» Comezou así Regueira un discurso no que despois confesou que «Os xornalistas utópicos é unha novela que me gustaría ter escrito, a maior gabanza que un escritor pode facer da obra dun colega.» «Unha novela que impugna a historia da Transición, unha manipulación do xornalismo de longo percorrido.» «É difícil facer unha historia da saída do franquismo sen falar dos mortos pola policía. Déusenos por pechado un período histórico. A impotencia de estar vivivindo unha manipulación está presente en toda esta novela.» Rematou Regueira cualificando Os xornalistas utópicos como «unha novela de temática subversiva, unha obra excepcional, porque non é doado atopala todos os anos nin sequera todas as décadas.» Foi a de Regueira unha oportunísima reflexión, que empata coa que Ferrín fai hoxe no seu artigo no Faro.

Onte 729: A portada de «Cadeas»

/en , , , , , , /por

Cadeas, a novela de Xabier López, gañadora do Premio Xerais deste ano, xa vai no prelo. Estou moi satisfeito da cuberta que preparou Miguel A. Vigo a partir dunha imaxe suxerida polo propio autor, unha foto de 1923, «Kids at the Potomac bathing beach». A foto é unha metáfora visual do carácter poroso desta novela na que se van enganchando as historias como as cereixas. Mais tamén é capaz de expresar esoutra idea máis sutil de Xabier López, que entende a novela como un vehículo para explicar a vida sempre como suma de moitas vidas distintas. Eis o debuxo conformado polas miradas, sorrisos e formas desa rapazallada na praia atlántica. Gosto, tamén, da imaxe pola súa inequívoca connotación co inicio do XX, onde se sitúa tamén o comezo do devalar dun texto cuxas historias abrangue todo un século da historia de Galicia. Volveremos nas vindeiras semanas sobre Cadeas, novela que presentaremos por vez primeira o 11 de outubro no Liceo de Betanzos.

Onte 728: Novos Blanco Amor

/en , , , , , /por

Revisamos onte os ferros de Dióxenes en Dolorida de Ignacio Vidal Portabales, obra gañadora o pasado ano da XXXª edición do premio Blanco Amor. Unha novela inusualmente divertida para a literatura galega actual, mesmo moi atrevida na introspección que propón sobre as relacións de parella entre homes e mulleres, coa que este profesor de Mercantil da Facultade de Dereito da USC, descoñecido nos ambientes literarios, inicia o seu percorrido na narrativa galega. Aparición sorpresiva e inminente que coincide co fallo esta fin de semana polo concello de Ferrol da edición deste 2013 do premio Blanco Amor, que recaíu na novela de Jorge Llorca O violín de Rembrandt; novela (cen por cen ferrolá) que, como coa anterior, moito me fixo rir, unhas veces polo seu carácter paródico, outras polo carácter irreverente dos acontecementos relatados. Dous Blanco Amor enfiados tanto polo carácter anovador e divertido das novelas gañadoras como polo feito curioso de ser escritas por autores debutantes serodios sen vinculación profesional co mundo literario, o que quizais poida supoñer unha interesante ampliación de límites para a nosa narrativa. Novelas e autores que merecen a nosa atención.

Onte 721: Carta de Tolkien ao editor Waldman

/en , , , , , /por

Agustín Fernández Paz chiounos onte os corenta anos do pasamento de J.R.R.Tolkien. Un xeito de salientar a vixencia dun autor xenial e duha obra fulcral na literatura do século XX, capaz de superar as fronteiras do xénero da fantasía na que inicialmente foi adscrita. Entre as referencias que lin na rede con motivo deste aniversario, gustei da publicada por L’Express que recolle un fragmento da carta que Tolkien escribiu en 1951 ao editor Milton Waldman, tres anos antes de iniciar a publicación d’ O señor dos aneis. Unha carta esencial na que o autor presenta ao editor un resume do mundo que desenvolverá na triloxía, ao que con ironía se refire como «quizais todo o que necesita ou para o cal ten tempo ou dispoñibilidade» (ben sabía Tolkien o apretados que andamos os editores nas cuestións de lectura). Un texto, ademais, no que presenta a súa poética, sobre todo no que atinxe ás relacións entre o conto, mito e a lenda heroica. Como tampouco esquece relatar ao editor o proceso de xestación do conxunto do texto. Nesta carta é onde aparece a famosa referencia ao Hobbit (1937): «ten en si mesmo moito máis vida esencial, foi concibido de forma independente; non sabía cando empecei, que pertencía ao conxunto fundamental». Só por ler esta carta ao editor, ben paga a pena este aniversario.