Jordi Sierra i Fabra expúsoo con claridade no coloquio de autores: ” a censura está maltratando os nosos libros. Pido aos editores un pouco de respecto e que lle fagan menos casos aos seus comerciais e ás APAS“.

Estou de acordo con prolífico autor catalán (fai unha literatura realista, comprometida, dura e directa). Algúns editores estanse deixando enganar polo engado da prescrición escolar dos libros de literatura infantil e apostan polo “politicamente correcto”. Sei que este non é o caso dos editores galegos (moitos editores sorpréndense que editemos algúns libros), mais tamén teño a convicción de que a denuncia de Jordi é certa. Honestidade, sinceridade, valor e verdade son principios que debemos defender os editores que pretendemos formar un criterio literario e moral cos nosos libros.

O momento máis interesante da Fiera foi o coloquio dos autores convidados polo Ministerio de Cultura. Felicidad Orquín moderou unha mesa na que propuxo a Emilio Pascual, Marilar Aleixandre, Agustín Fernández Paz, Jordi Sierra I Fabra e Gustavo Martín Garzo que abordasen, durante vinte minutos, a súa visión sobre “Unha nova literatura para distintas realidades“. En realidade tratábase de que cada un deles expresase a súa poética sobre este subxénero, a chamada literatura infantil e xuvenil, a que aborda os temas do noso tempo e que, teoricamente, vai destinada a un público específico, o dos nenos e nenas. Apuntei na libreta a atinada definición que Felicidad fixo da LIX: “literatura complexa de escritura transparente.

Mágoa que o coloquio, de grande calidade literaria, fose case clandestino (medio cento de asistentes, editores españoles na súa grande maioría), e tivese escasa repercusión (a pesar de contar cunha destacadísima participación galega, os medios galegos non deron noticia ningunha, se facemos a excepción da nota de Europa Press sobre o desenvolvemento da Fiera, elaborada por unha colaboradora de Kalandraka presente na feira). En Bologna só estaban presentes as cámaras de TV3 que seguían a presenza da Conselleira de Cultura da Generalitat. O fracaso organizativo do Ministerio, sendo España o país convidado, foi evidente.

As intervencións máis acaídas do coloquio foron as dos autores galegos. Tanto Marilar como Agustín brillaron, ofrecendo senllos discursos fermosos, literariamente ben construídos sobre a súa concepción da literatura infantil e xuvenil.

Marilar construíu a súa intervención arredor da idea de que as palabras descarreiradas necesitan, igual ca os soños, ser plantadas de novo para que delas agrome unha nova realidade. Explicou como palabras descarreiradas como desventura, rapaza, disidente foron o xermolo de tres das súas obras (A expedición do Pacífico, A banda sen futuro e Rúa Carbón, a novela inédita que Xerais publicará en maio), reivindicando o papel que nesas novelas realiza dos soños “o futuro non está escrito en ningures”), da memoria (“permite disolvernos da desolución da morte) e do conflito (“sermos capaces de cruzar as liñas de fronteira”). Marilar rematou a súa intervención (xenial!!!) propoñendo a necesidade de que lectora e lector asuman riscos, sen eles non se poden acadar os soños.

Pola súa banda, Agustín construíu a súa poética a partir da afirmación, “todos os meus libros están tecidos cos fíos da miña vida” e das citas de Cunqueiro, “precisamos beber soños coma quen bebe auga”, “un escritor debe ter a obriga de contar a totalidade humana”. A partir delas, argumentou que inventa historias nun contexto realista, nas que paradoxicamente irrompe un elemento fantástico, xa que isto permítelle profundizar na realidade (“Aquí, negro sobre branco, rexen outras leis”), rememorando o verso da premio Nobel polaca Wislawa Szymborska. A partir de aí puxo algúns exemplos dos seus libros (Aire negro, Cos pés no aire, No corazón do bosque…), reivindicando unha novela que funcione coma un iceberg, aspirando a dirixirse a lectores de todas as idades.

Unha das mellores cousas que me sucederon estes días foron as horas de conversa devagariño con Vicente Paz Fernández, o máis veterano editor educativo brasileiro. Nacido en Camoedo, Sada, emigrou hai corenta anos ao Sao Paulo. Mestre formado na Coruña, fíxose editor no Brasil, onde dirixiu durante vinte e cinco anos Ática e Scipioni, as dúas primeiras editorais de libro de texto en fala portuguesa (editan millóns de exemplares). Desde hai un ano, promove un novo proxecto, Escala educacional, que xa leva editado máis dun centenar de títulos.
Vicente fala unha lingua fermosa, mestura do galego mamado na beiramar ártabra e o portugués paulistano, que cativa pola súa prudencia e entusiasmo. Moito lle agradecín estes días nos cafés da mañá (tiven a fortuna de atopalo hotel) a insistencia que me fixo na idea de que o traballo da edición se basea no coñecemento como principal materia prima. Deume moitos azos e moitos agarimos de editor veterano, culto e elegante.
Voamos xuntos para Galicia (ven visitar ao seu irmán) e comprometémonos a colaborar en proxectos comúns (traducirá varios títulos xuvenís nosos). Mágoa que Vicente sexa un total descoñecido no seu propio país. O seu traballo como editor emigrante merecería ser valorado.