Dúbidas co PXOM de Vigo

No artigo da semana expreso as dúbidas coa actual redacción do Plan Xeral. Hai aspectos extraordinariamente positivos, sen embargo hai actuacións socialmente abrasivas. Non quero que a miña cidade se convirta nun novo Sao Paulo.

Cidade escuálida

Os amigos da agrupación local do PSOE convidáronme a participar no seu ciclo de conferencias sobre “O Vigo que queremos”. A súa deferencia obrigoume a sistematizar o discurso sobre a situación actual da cidade. Saín esperanzado: a militancia é moito máis curiosa, receptiva e, sobre todo, menos complaciente ca os seus dirixentes galegos e os responsables do seu grupo municipal. Gustei moito da definición dun antigo deputado sobre Sal como cidade escuálida. Engadireina a miña colección de metáforas viguesas preferidas. Non desbotaría que tras as eleccións de outubro se poida volver falar da moción.

Verbum


Casa das Palabras, 2003

Propoño pechala e volver a empezar co seu proxecto orixinal.
Unha amiga, que está doente, descubriume esta mañá que o fígado é a víscera da tristeza. Consola a súa melancolía lendo os correos dos amigos.

Roupa tendida


Rúa Poboadores. Vigo. Foto. J. Albertos

A roupa tendida do meu querido barrio de Poboadores, tan pretiño de onde nacín, xa non ten cabida dentro do Vigo epidérmico que pretende a nosa alcaldesa. No artigo de onte reflexiono sobre a beleza da cidade.

Campo de Granada


Campo de Granada

Débolle esta imaxe ás pesquisas de Lolo na colección de Vida Gallega. Recolle un mitin agrarista que alá polos anos vinte se realizou no Campo de Granada, espazo situado moi preto de onde hoxe se ubica a casa do concello de Sal. Esta fotografía ten singular importancia para min, xa que hai seis anos iniciei a colaboración semanal no Faro co nome deste noso antigo campo da feira. Empregando este topónimo, un espazo que de pequecho era unha grande explanada de terra onde se plantaban os circos, intentaba expresar a miña intención de colaborar na conformación dunha identidade cidadán de Sal, acrisolada tanto na memoria como na máis rabiosa contemporaneidade. Remoín moitas veces nas coleccións de Pachecho e Llanos e nunca atopara foto ningunha desta frondosa carballeira da que tanto me falara a miña avoa Maruja. Cidade de Sal, revolcada, abella da ribeira de xenerosidade escueta, foi tamén vila campesiña e aldeana. Grazas a Lolo por atopar esta evidencia que tantas veces eu procurei sen fortuna.

Sal



Vila romana do Vao

Sae publicado no Faro o artigo que enviei sobre o xacemento romano da rúa Marqués de Valladares. Séguenme asombrando os tópicos sobre a nosa historia local, como ese tan extendido de que Sal sería unha cidade sen raíces, froito da actividade fabril conserveira de finais do século XIX. Co artigo pretendo desmontar eses tópicos, propios de cidade desmemoriada, e reclamar a protección e museificación dun achado que demostra que, xa no periodo tardorromano, aquí había unha actividade industrial da salga (completando todo o seu ciclo) e o funcionamento dun porto con actividade comercial co espazo atlántico.

O xesto de Castrillo

Sae publicado no Faro o artigo que enviei sobre os efectos da saída de Castrillo. É de xustiza salientar que o balance do seu traballo (13 anos no concello) foi positivo, aínda que tamén non se pode negar que a súa saída era unha medida imprescindible (chega tarde) para iniciar o proceso de restauración da esperanza da maltreita esquerda viguesa, sometida aos “tapóns” do disenso e a rixidez que supoñían tanto a súa presenza como a de Bartleby Mariño.

A marcha de Castrillo non vai supoñer unha moción de censura, mais creo vai permitir que o BNG poida retomar a iniciativa perdida e acometer unha nova estratexia, seguramente máis vencellada á democracia cívica, consolidando, con tempo suficiente, o novo liderado municipal de Olveira.

O miolo do asunto está no que poida facer o PSdeG-PSOE diante deste xesto do Bloque, que semella pretende tender unha man dun entendemento municipal futuro en Vigo, ao tempo que visualizar a posibilidade real dunha alternativa progresista tras as eleccións autonómicas deste ano. Témome que o xesto será imperceptible ou irrelevante para Mariño, Blanco e Vázquez, persoas para as que unha Xunta coaligada sería un grave contratempo para os seus intereses. Unha cousa é o que se di e outra a que se fai.

Librarías galegas

É interesante a reportaxe sobre o futuro das librarías especializadas. O traballo de Couceiro e Andel polo libro galego-portugués é heroico.

Cines de Vigo

O arquitecto José Antonio Martín Curty sabe moi ben que os vellos cines vigueses balizaron a nosa memoria. A aparición do seu libro, Cines de Vigo (Instituto de Estudios Vigueses, 2004), supón a recuperación do esquecemento deses espazos culturais que conformaron o patrimonio cinematográfico vigués, hoxe desaparecido case que na súa totalidade. Este último libro dun dos destacados estudosos do noso patrimonio arquitectónico (son tamén súas as monografías sobre Pacewicz e sobre o Edificio Rubira) constitúe unha obra de investigación exhaustiva e documentadísima, ao tempo que unha historia sentimental e íntima sobre o cinema na nosa cidade.

O doutor Carlos Castilla del Pino, autor dunha longa autobiografía de lectura moi recomendable, recollida nos volumes Pretérito imperfecto (Tusquets, 1997) e Casa del Olivo (Tusquets, 2004), cre que a memoria sempre é reinvención e o esquecemento unha forma, economicamente necesaria, de disolver aquela parte nosa que, por diversas razóns non toleramos. A memoria sería, pois, unha reinvención socialmente necesaria que se conforma coas lembranzas e emocións persoais, mais que se enriquece cos datos proporcionados pola investigación histórica recente e a memoria persoal dos outros. Quizais sexa pola súa poderosa capacidade de recordo, onde resida a maior grandeza deste fermoso libro de Curty. Debullando estas máis de trescentas páxinas, enchidas de planos, alzados das edificacións ou fotografías dos cines, da súa cartelaría ou mesmo dalgunhas das súas entradas, dispáranse as lembranzas que cadaquén, sen pretendelo, gardou sobre eses espazos entrañables de escuridade luminosa, onde vivimos algunhas das emocións decisivas que conforman o que hoxe somos. Máis ca un libro, este de Curty é un almacén de luz sensible de enorme capacidade evocadora.

Sen dúbida que para o autor, que se confesa no prólogo un cinéfilo empedernido, moito significou o Ronsel (o primixenio cine Casablanca), onde foron estreadas A hard day´s night en 1965 e Help en 1966, as primeiras películas protagonizadas por aqueles inesquecibles “ye-yés” de Liverpool. Sen embargo, a miña querenza quedou prendida nas películas de Fantomas e de Louis de Funes da primeira sesión da tarde dos domingos no humilde cine Disol de Travesas, onde meu avó Suso Beleiro traballaba na carpintaría de Dignatario Cerdeira Señoráns, o empresario de boa parte dos cines periféricos vigueses (aspecto abordado no volume, o que é moi de agradecer) como o Avenida do Calvario ou o Mary de Valladares. Máis tarde, formeime nas sesións dos sábados do Cine Salesianos (tamén aparece no libro, ao que semella non escapárselle detalle ningún), que animaba don Salvador Penín, quedando marcado por Perros de paja ou Farenheit 451 e onde, logo, fundariamos o cine-clube Abertal, o primeiro de carácter xuvenil que funcionou en Vigo, que organizaría a estrea de Malapata de Carlos Piñeiro, a primeira longametraxe do cine galego. Co libro de Curty cadaquén poderá reinventar a súa memoria persoal do que viviu nas salas de Isaac Fraga Penedo (propietario do Fraga, Tamberlick, Odeón I e II,) ou de Eugenio González de Haz (dono do Cinema Radio, Rosalía de Castro, Vigo, Plata), ao tempo que entender as razóns da súa crise e do seu proceso de desaparición sistemática e substitución polos multicines actuais.

Hai ademais neste libro, outro elemento clave que non debemos deixar de salientar: contribúe a densificar o pensamento conservacionista desta cidade desmemoriada que ata ben pouco arrasou sen contemplación ningunha co seu patrimonio máis valioso. Hoxe sabemos que barbaridades como o derrube do Tamberlick ou do vello Odeón de Urzaiz non serían posibles. Razón de máis para intentar rescatar para o patrimonio municipal as dúas pezas deste patrimonio cinematográfico, deseñadas polo arquitecto Francisco Castro Represas, que, aínda que pechadas, permanecen en pé: o cine Vigo (espazo céntrico ideal para instalar alí ese teatro municipal e sala de concertos mediana do que carecemos) e o cine Plata (magnífico para ubicar un auditorio e centro cultural para o barrio de Casablanca). Os grupos municipais non deberían desbotar á lixeira estas posibilidades que, con planimetría incluída, suxire a lectura do libro que comentamos.

Cines de Vigo é, pois, unha obra que non podemos máis ca saudar con entusiasmo e con agradecemento para o seu autor e para os seus editores, porque nos devolve a memoria sobre o devir vigués da expresión artística máis xenuina do século XX. Un libro de cine sobre un pasado que debería servirnos para construír o futuro.

Este artigo foi publicado en Faro de Vigo, o domingo 9 de xaneiro de 2005.