Máis filosofía

/en , , , , , /por

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo a reivindicar a Filosofía e o pensamento crítico no sistema educativo:

Estes días atrás, coincidindo coa emerxente revolución cívica catalá, tiven a fortuna de ver “Ce n’est qu ‘un debut” (“Só é o principio”), o documental de Jean Pierre Pozzi e Pierre Barougier sobre a experiencia da introdución do ensino da filosofía no Jacques Prevert, un centro de educación infantil de Le Mié-sur-Seine, unha poboación situada a 40 km de París. Durante dous cursos os picariños de tres e catro anos, de diversa procedencia racial e social, sentados coa súa mestra en asemblea, arredor dunha candea acendida, aprenden a escoitar, a coñecerse, a reflexionar e a responder a algunhas preguntas, aparentemente abstractas: que é a morte?, que é a intelixencia?, a liberdade?, o amor?, a amizade?, as diferenzas?, para que sirven os pais? Polo seu formato e a simpatía e sinceridade dos seus protagonistas, o documental lembroume a “Juego de niños”, aquel excelente programa de televisión dirixido por Miquel Obiols e presentado por Javier Sardá, onde os pequenos falaban con total liberdade e moita graza sobre os temas máis diversos. Mais lembroume tamén a outras fita do cine francés, singularmente “Hoxe comeza todo” (1999) de Bertrand Tavernier e “A clase” (2008) de Laurent Cantet, que dende o eido da ficción abordan a escola como espazo de formación e reflexión.

Os directores de “Só é o principio” colocan a cámara á altura dos picariños, o que facilita unha ollada empática das persoas adultas, que non opinan nin enxuízan as súas intervencións, moitas veces contraditorias, nas que coas súas palabras e co nivel de desenvolvemento da súa linguaxe fan filosofía, contestan a preguntas e reflexionan sobre temas ás veces agochados na axenda pública e no propio currículum escolar. Xaora, nesta experiencia que reivindica o pensamento crítico na educación dende as primeiras idades, o esencial é que cada picariño fale por si mesmo, asumindo o que afirmara o filósofo Michel Onfray: “todos os nenos son filósofos, pero só uns poucos continúan séndoo”. Unha experiencia educativa que forma parte do proxecto de “Filosofía para nenos”, inspirado por Matthew Lipman e implantado en todo o mundo dende hai tres décadas, coa intención de formar na escola persoas capaces de pensar por si mesmas no marco dun proceso solidario e cooperativo de discusión. Alicerzado sobre o método do diálogo, Lipman e os seus seguidores cren que dende as idades máis temperás é posible o desenvolvemento de habilidades cognitivas, emotivas e sociais que faciliten a todos os alumnos e alumnas a aprendizaxe dunha forma de pensar crítica e creativa. En definitiva, un xeito de formar cidadáns para participar de forma activa nunha sociedade democrática.

No mesmo contexto educativo e con intencións semellantes insírese a iniciativa lexislativa popular presentada na pasada primavera no Parlamento de Galicia, avalada por máis de oito mil persoas, para solicitar que a asignatura de Filosofía sexa materia troncal e, polo tanto, obrigatoria para todo o alumnado de 2º de Bacharelato. Afastada a Historia da Filosofía pola LOMCE ao status de materia da modalidade do Bacharelato de Humanidades e Ciencias Sociais, esta exitosa ILP reclama que o alumnado dos dous cursos de todas as modalidades de Bacharelato conte coas ferramentas necesarias para o desenvolvemento dun pensamento crítico e autónomo.

Promovida por un grupo de profesoras de Filosofía, esta xusta reivindicación debería ser considerada polos membros da Comisión Parlamentaria que está elaborando as bases dun novo Pacto da Educación, onde tamén debería ser considerada a recuperación da desaparecida materia de Educación para a Cidadanía e a Igualdade, onde teñen un peso importante os contidos de Ética e formación en valores, como o das Ciencias para o Mundo Contemporáneo, materia troncal tamén suprimida pola lei educativa eficientista aprobada en solitario polo Partido Popular.

Reivindicar a dignificación da filosofía no actual sistema educativo vai máis alá da necesidade de recuperala no currículum de Bacharelato, adquirindo un carácter competencial e transversal. Supón asumir o desenvolvemento do pensamento crítico como parte esencial da competencia social e cívica, o que afecta a todos os niveis e materias do sistema educativo, dende a etapa infantil á preuniversitaria. No marco das profundas mudanzas políticas e sociais que se enxergan, como na complexidade dos procesos de hibridación comunicacional disruptiva, é imprescindible que o alumnado conte con pautas de análise e lectura crítica. A Filosofía ofrece posibilidades de aprender a pensar, a reflexionar, a escoitar, a preguntar e preguntarse…, capacidades que tanto precisa a nova cidadanía en formación, máis aínda en tempos interesantes como os que estamos vivindo.

Campo do Fragoso CCII

/en , , , /por

CONTINÚAN AS DÚBIDAS

Na noite do pasado venres o Celta tampouco foi capaz de resolver as dúbidas que dende comezo de liga provoca a febleza do seu modelo defensivo. Como sucedera xa diante da Real Sociedad e do Getafe, nos derradeiros minutos arruinou a vantaxe, engadindo outra decepción máis á bancada do municipal do Fragoso e consolidando, a pesar de que a posición na táboa clasificatoria non é de piloto vermello, o que a todas luces xa pode ser considerado como un mal arrinque para a idea de xogo de Juan Carlos Unzué.

Diante do recén ascendido Girona de Pablo Machín, un equipo que modulou con afouteza a súa actitude e esquema táctico ao longo dos noventa minutos, o Celta demostrou que a pesar de pasadas sete xornadas continúa aínda en construción, sen alma nin personalidade definidas, capaz de expresar tanto ilusionantes desempeños como de padecer preocupantes fraxilidades. O seu ataque acredita unha envexable eficacia goleadora: trece tantos en sete partidos é unha cifra que o situaría entre os seis primeiros clasificados. Mais tamén é innegable a desfeita sen paliativos da súa defensa, en Balaídos unha auténtica viña, onde en tres encontros, que coincidiron co mes da vendima, recibiu sete goles.

Fronte ao Girona manifestouse mellor ca en ningún dos partidos anteriores esta preocupante bipolaridade do cadro de Unzué. O Celta marcou tres goles de moi alta escola, noutras tantas accións memorables dos seus atacantes. No minuto nove a condución de Maxi Gómez, o centro posterior moi medido de Wass dende a dereita e a cabezada inapelable de Pione dende a área pequena, gañándolle a partida ao central, amosaron a beleza do xogo combinativo celeste. Un caroliño de moitos quilates. Como a asistencia de Jozabed dende medio campo, recibida co peito por Maxi, foi transformada polo charrúa de forma inapelable no gol que equilibraba a táboa de marcas, cando o partido toleara en seis incribles minutos no que se marcaron catro goles. Como foi para enmarcar o saque de falta de Daniel Wass que no minuto 75 semellaba daría a vitoria. Unha marabilla propia da luva de seda do internacional dinamarqués capaz de imprimir ao balón un inesperado cambio de traxectoria.

Mais tamén os tres goles do equipo catalán puxeron en evidencia o fracaso do esquema defensivo de Unzué, atribuíbles tanto a erros individuais de pé de banco como a ineficacia dunha presión zonal, que no encerado táctico a todos afecta mais da que na lameira ninguén se responsabiliza. Errou Jonny, moi baixo esta tempada, cando permitiu que Portu rematase un centro sen excesivos problemas. Como errou Hugo na marca cando deixou cabezar a pracer a Maffeo para que despois Stuani rematase a porta baleira o segundo xironés. Como Cabral tamén puido facer algo máis no decisivo gol do empate de Juanpe, que culminaba unha xogada na que naufragou toda a nosa cobertura. Mais tamén é certo que os celestes perderon case todos os duelos individuais propostos polos visitantes e apenas foron capaces de facerse con algunha pelota dividida, botando moito en falta a presenza do lesionado Tucu Hernández.

Ben é certo que foi un partido de tolear, onde as posibilidades de marcar se repartiron e ambos os dous gardametas evitaron unha táboa de marcas con cifras de escándalo. Na primeira parte, Rubén chegou de forma incrible a un xutazo do lateral Maffeo e Gorka Iraizoz evitou que marcasen Sisto ou Maxi cando o estadio xa cantaba o gol. No tempo de desconto, Aspas, moi nervioso e implicado durante todo o encontro, tivo na súa biqueira ese gol que a fortuna lle está negando, mais outra vez apareceu Gorka no chan para evitalo.

O partido diante do Girona non resolveu dúbidas para o estilo de xogo que teimosamente defende Unzué. A esta altura é dificil prognosticar se esta vai ser unha tempada tranquila ou axitada, se o Celta vai pelexar pola media táboa ou por evitar o descenso. Agardemos que se consoliden os valores expresados e se vaian corrixindo os defectos mostrados. Hai vimbios de abondo e marxe para facelo.