No artigo de Luzes da semana reflexiono sobre a crise do proxecto do Marco como Museo de Arte Contemporánea:

Foi a do Marco unha morte anunciada desde que Iñaki Martínez Antelo, o director deste proxecto museístico durante máis dunha década, anunciou a súa marcha. Non abondaron a recollida de seis mil sinaturas da Agrupación Amigos do Marco nin a indignación dos artistas vigueses para convencer ao alcalde Abel Caballero e ao seu concelleiro de Cultura Cayetano Rodríguez da intención de transformar o máis visitado dos museos vigueses nunha sala de «grandes exposicións» e de actividades sociais no corazón da cidade comercial.

Mentres o museo se mantén pechado e baleiro e o padroado da súa Fundación, no que tras a modificación de estatutos ten maioría o concello de Vigo, non ten previsto convocar a praza de dirección, o goberno municipal  anuncia que no mes de abril recalará alí a exposición «Julio Verne. Los límites de la imaginación» da Fundación Telefónica, para a que se encargaron a fume de carozo contidos vigueses, coincidindo coa efeméride literaria do 150 aniversario da chegada do Nautilus a ría de Vigo. Programación municipal que se completará no vindeiro ano e medio cunha retrospectiva de Colmeiro, un proxecto de investigación sobre os estaleiros e unha mostra de artistas galegos contemporáneos. Un anuncio que supón a desaparición do Marco como proxecto de museo de arte contemporánea denunciada polo manifesto «Marco #Asi Non» no que medio millar de artistas reclaman a recuperación do proxecto fundacional e a elección dunha nova dirección do museo por concurso público.

Esta debacle de Marco ten que ver, en primeiro lugar, co fracaso do seu modelo de financiamento interinstitucional, con participación pública e privada. Tras a retirada das achegas de Afundación, do Ministerio de Cultura e da Deputación de Pontevedra, como da diminución moi considerable das da Xunta de Galicia, o concello de Vigo quedou en solitario sostendo un orzamento que hai dez anos duplicaba os 740.000 euros de 2015, moi por baixo do utilizado por institucións de características semellantes. Crise á que tampouco foi allea a incapacidade da concellaría de Cultura viguesa para artellar un plan estratéxico para as infraestruturas culturais básicas, tanto dunha rede municipal de bibliotecas da que a chamada «capital editorial de Galicia» aínda carece, como dunha rede de museos municipais, boa parte deles, como o Verbum ou o Centro Arte Fotográfica de Vigo,  tamén baleiros e pechados. Mais seriamos inxustos, se agochásemos o conformismo con este estado de cousas dos grupos municipais da oposición, para os que a política cultural tampouco merece unha atención preferente na súa axenda.

Como sucedeu co conflito do Alfageme na Ronda de Coia, da Dinosebe na Porta do Sol, non é difícil para o grupo de Caballero utilizar na crise do Marco os argumentos da discriminación da Xunta de Galicia con Vigo e, sobre todo, o da súa lexitimidade para tomar as decisións que considera oportunas outorgada por unha maioría contundente (17 actas sobre 27), que non sería estraño se incrementase en 2019. Lexitimidade popular que se enfronta aos intereses duns culturetas elitistas, neste caso uns poucos artistas plásticos, que organizados como lobby pretenden conservar a toda costa os seus privilexios nunha institución que cómpre reconducir cara «o popular» xa que até agora resultaba allea para o resto da cidadanía. Sen dúbida, unha versión actualizada daqueloutro clásico do populismo de Xesús Pérez Varela dos 90, que nunca deixou de ser utilizado por boa parte dos poderes públicos en Galicia: «Quen paga, manda». Unha desas afirmacións de pé de banco, tan difíciles de rebater na política galega. Cómpre pagar a un profesional da xestión cultural na dirección do Marco, se quen mellor sabe facer a programación do museo é quen foi elixido polos cidadáns para ofrecerlles o que a eles lles gusta?

No caso do Marco de Vigo estrágase todo o texto do protocolo de boas prácticas en Museos e Centros de Arte, elaborado polo Ministerio de Cultura en 2007, sendo ministra Carme Calvo e asumido dende  entón por todas as administracións públicas, no que se recomenda contar co maior consenso posible entre os expertos e interlocutores do mundo da arte na definición do proxecto artístico de cada institución, así como a presenza na composición dos patronatos de membros da sociedade civil e de expertos e científicos, e a utilización dun concurso entre profesionais para a elección da dirección. Como tamén, ao fío da crise do Marco de Vigo, se pon de manifesto a necesidade de reclamar en todos os concellos a constitución de Consellos Municipais de Cultura, ao abeiro do establecido no artigo 69 da Lei Reguladora de Bases de Réxime Local de 1985, como organismos de participación e información cidadá dos diversos sectores da industria e da creación cultural e de seguimento das actuacións dos concellos nos eidos da cultura.

No entanto, estas recomendacións de boas prácticas de xestión e participación no eido da cultura non rexen para o Vigo actual. Xaora, non e difícil agoirar que o do Marco de Vigo non vai ter arranxo, xa que como anuncia Abel Caballero na entrevista que para o Luzes 53 preparou Suso Iglesias: «Non vou ceder nunca a grupos de presión. Nesta cidade mandan os cidadáns, non mandan os grupos de presión». Este é o Marco de Caballero.