Onte 1821: Proxecto Bolxeviques

Presentamos onte na Libraría Pedreira de Compostela o proxecto Bolxeviques 1917-2017 / Bolcheviques 1917-2017, coordinado pola escritora Teresa Moure e editado por Xerais e Através editora. Un libro colectivo no que participaron 23 autores e autoras, que escriben en ortografías diferentes, presentado en dous volumes distintos publicados por dúas editoras que compartiron formato, deseño de cuberta (realizado por Ricardo Cabanelas) e interiores, así como axenda de lanzamentos. Nesta primeira presentación do proxecto acompañaron á coordinadora dous dos coautores, o xornalista Joel Gómez e o historiador Justo Beramendi.

Na súa intervención Teresa Moure desvelou que o proxecto de edición do libro tivera a súa orixe na proposta que fixera na reunión na que fora convidada polo Comité galego para a celebración da revolución bolxevique. “Aquel comité nunca chegou a ser presentado, mais o proxecto do libro foi adiante. Foron convidadas figuras importantes da historiografía, especialistas en diversas disciplinas (como as artes ou a comunicación), así como figuras da militancia comunista, relación de persoas participantes corrixida con criterios de xénero co obxectivo de conseguir paridade”. Despois de referirse aos contidos do proxecto, onde a palabra clave é “respeito”, entendida como “ollar dúas veces, ollar calmo”, e ao movemento editorial que comeza a existir na celebración do centenario da revolución, explicou como foi abordada a cuestión ortográfica e agradeceu o traballo das dúas editoras, Teresa Moure rematou salientado que “esta obra non é un panfleto propagandista do comunismo, é un ensaio que pretende contribuír a necesaria revisión do bolxevismo, ao tempo que non oculta o conflito normativo”.

Pola súa banda, o xornalista Joel Gómez, despois de salientar o interese do proxecto Bolxeviques / Bolcheviques , lembrou a Ernesto Guerra da Cal, figura sobre a que fixo a súa tese de doutoramento. “Foi un exilado, un perdedor da guerra que ficou en Nova York dende 1938, cando alí representaba ao goberno da República. Dende entón tivo unha traxectoria de éxito como profesor de lingua e literatura ibéricas en varias universidades”. “O seu fillo, Enric Ucelay-da Cal, profesor de historia contemporánea da Universidade Pompeu Fabra,confesou no ano 2011, que o seu pai tivera carnet do Partido Comunista dende 1932 e que preparara un relatorio sobre os acontecementos de Albacete. Mais o curioso do caso é que Ernesto Guerra da Cal sempre enfatizou o seu galeguismo e ocultou a súa militancia comunista, intentou construír unha biografía na que se ocultase esta cuestión”.

Justo Beramendi confesou que o encargo de Teresa Moure levouno a volver sobre as súas orixes, “ao meu primeiro traballo, que en 1974 conseguiu pasar a censura franquista, Miserias de la Economía, que publiquei con Eduardo Fioravanti, no que esculcabamos na orixe económica do marxismo e do marxismo leninismo”. “Eu de mozo fun bolxevique, pero non relixioso, achegueime ao bolxevismo con mentalidade crítica. Atraiume a vontade científica social do marxismo, o seu afán de construír unha ciencia da historia e das realidades humanas coa intención de transformalas”. “Daquela, en 1974, xa diciamos que o estado soviético non era unha sociedade sen clases. Con aquel espírito de revisar dogmas e teorías debemos achegarnos hoxe á revolución soviética para saber que leccións podemos tirar da súa experiencia”. “A revolución soviética aínda afecta ás nosas vidas, non desapareceu a sociedade de clases nin o estado para garantir a súa pervivencia. Debemos determinar qué ideas continúan tendo a súa operatividade, o que resulta difícil achegarse  a elas sen prexuízos. Un risco inevitable para os historiadores medianamente decentes”.

“Con ese espírito revisitei a revolución bolxevique no meu traballo. O marxismo foi unha diagnose correcta sobre o sistema capitalista cando aínda estaba moi incipiente e apenas estaba apuntando. Outra cousa ben diferente foi cando pretendeu predicir o futuro”. “A revolución tiña que producirse nunha serie de países máis avanzados para consolidarse como tal. Só se produciu no imperio do tsares, un conxunto de pobos e territorios, algúns tan atrasados que vivían no Antigo Réxime. É certo que había illas como San Petersburgo, onde funcionaba unha fábrica que contaba con 40.000 obreiros, e en menor medida outras cidades como Moscova ou Kiev”. Relatou, a seguir, Beramendi como se xestou a revolución, desque en febreiro de 1917 o pobo comezou a pedir pan e paz, tras o colapso que para a economía ruso supuxo o esforzo da guerra. “Foi daquela cando en San Petersburgo se creou o soviet, asemblea de obreiros e soldados, comezando a dualidade de poderes até a toma no mes de outubro polo soviet do Pazo de Inverno”. “A pregunta que podemos facernos é como facer unha revolución socialista nun país onde o 80% da poboación era campesiña atrasada. De aí ven o descubrimento da fouce como como símbolo do campesiñado, posterior a súa utilización polas nosas Irmandades”.

Rematou Beramendi valorando as achegas da revolución bolxevique ao noso tempo. “O cpaitalismo mundial non conseguiu afogar a revolución, pero si illala. Creou as condicións dunha revolución imposible e unha revolución imprevista que non estaba contemplada nos manuais de marxismo. Na revolución bolxevique houbo cambios de discurso, xustificando a bondade do socialismo nun só país. Foi capaz de crear unha nova economía até convertir en só trinta anos á URSS nunha potencia industrial e militar. Foi o seu un sistema con curva evolutiva en forma de campá de Gauss, tanto en produtividade económica e felxibilidade política. Foi un sistema demasiado ríxido que acabou coa implosión da URSS ou evolucionando cara un auténtico Frankestein como é o actual da China”. “Xaora, a revolución bolxevique tivo un efecto moi beneficioso para os países de Europa que desenvolvero a súa sociedade do benestar, que non sería posible sen o medo á expansión do socialismo soviético. O avance que experimentaron as clases traballadoras europeas despois da segunda guerra mundial en parte funcionou como unha vacina da revolución bolxevique”.