Onte 78: Crise

Nas conversas do Premio Fernández Latorre non se falou doutra cousa: “a crise”. O pesimismo, mesmo o fatalismo sobre a situación económica e social, é hoxe o único discurso da clase empresarial, financeira e política en Galicia. Coa excepción do premiado, Angel Carracedo, que solicitou apoio para a investigación como garantía de futuro, nin na intervención de Santiago Rey  (moi dura co goberno saínte e solicitando máis reformas) nin na do presidente da Xunta puidemos atopar tampouco algunha faísca de optimismo ou esperanza, coñecedores ambos os dous que os máis duros recurtes chegarán tras a investidura de Mariano Rajoy. As declaracións de Stiglitz, coincindo coa súa conferencia na Coruña, denunciando que esta política de austeridade é unha receita para o suicidio confirman os nosos peores agoiros.  Coma o salmón, loitamos contra a corrente. Ao remate do longo xantar, non me pasou desapercibido que saísen xuntos da sala, Antonio Fontenla, presidente da CEG, e Samuel Juárez, o conselleiro de Medio Rural e, segundo o que alí oín, ministro que será do primeiro goberno de Rajoy.

Onte 74: «Mellorserá»

A vitoria esmagadora do Partido Popular, a pesar de que estaba cantada, entristeceunos. En Galicia foron moi raquíticas as ledicias para a esquerda: o mantemento dos escanos do BNG, mesmo a pesar da súa lixeira perda de apoios; e a notable subida de Esquerda Unida, que triplica o seu número de votos e que na provincia de Pontevedra supera a barreira do 5%. O fracaso do PSdeG-PSOE foi brutal, sen facer diferenzas entre Blancos, Pachis, Caballeros ou Camaños, unha desfeita que non se pode agochar. Con estes resultados diante, a posibilidade de reconstruír unha alternativa ao actual Goberno de Feijóo é hoxe inverosímil. Por riba, ver cara os resultados de Catalunya e Euskadi dá envexa, dúas nacións cuxo comportamento político enxerga horizontes de maior autogoberno. No entanto, non é posible abandonarse na desolación. Quizais agoirando o que viña enriba, antes de coñecer o resultado electoral, publiquei este tuit motivado polas recentes derrotas celestes: «Cómpre enxergar os novos tempos cun chisco de ironía. Mudar a «Mellorserá» é unha das propostas para o Celta e para o país.» O progresismo e o nacionalismo galego non poden conformarse con este lamentable resultado nun entorno conservador e recentralizador que dá moito medo.

Onte 72: Somos noroeste

No derradeiro día da campaña electoral Feijóo asegurou, nun acto celebrado en Luarca, que Rajoy fará do noroeste español unha prioridade. O presidente de Galicia, que iniciou a súa intervención cun entusiasta «Puxa Asturies» (sic), abandonou a estudada ambigüidade de Mariano Rajoy, para expresar con claridade a súa idea do que somos: apenas un espazo xeográfico do noroeste de España. Estamos, sen dúbida, diante dunha achega audaz á teoría de Galicia, que queda reducida polo seu propio presidente á pura xeografía, consolidando así o proceso de deconstrución identitario iniciado polo seu goberno hai dous anos e medio. Tras o 20N e en tempos de austeridade selectiva, a ninguén debe estrañar que se asumimos que somos noroeste, xa non existen razóns suficientes para xustificar o mantemento de tres «custosas administracións autonómicas» (Galicia, Asturias e Castela-León). Feijóo ben podería ser un bo presidente para esta Noroeste, unha comunidade de máis de seis millóns de habitantes, concibidida como unha confederación de deputacións. Eis o triángulo inscrito na circunferencia da agardada reforma territorial. Si señor, somos noroeste, unha achega innovadora de Feijóo para o día de reflexión.

Onte 71: Que facer?

O artigo de Slavoj Zizek sobre os indignados de Wall Street amosa que vivimos unha crise moi profunda do capitalismo. Lin con moito interesese o suxestivo artigo do filósofo esloveno a partir do que achego tres reflexións. Primeira: a esquerda occidental ten o deber de pensar alternativas para un sistema que non pode funcionar sen Wall Street. «Que facer?», a pregunta leninista da nosa mocidade, volve ser a clave para saír deste tempo de incertidume. Segunda: no momento actual, o «silencio activo» é a primeira resposta para evitar o perigoso abrazo do oso daqueles que finxen apoiar ao movemento indignado coa intención de diluír a súa proposta anticapitalista. Terceira: precísase tempo para encher o baleiro de contido creado polas actuais protestas, aínda que non hai dúbida que vivimos un tempo de apertura cara «o novo». Ás portas do 20N e coa prima de risco nos alturas, en Galicia precisamos recuperar o compromiso político da cidadanía.

Onte 62: Berlusconi

Foi a prima de risco quen deitou por fin a Berlusconi. O que non foron capaces os xuíces cos indicios de nepotismo nin coas denuncias de corrupción e prostitución de menores, conseguiuno en dous meses a crise da débeda soberana. O que non puideron as institucións democráticas en anos, impuxérono agora os mercados que celebraron o «compromiso de demisión» do ególatra cunha importante subida. Unha noticia que coincide coa posibilidade da chegada á presidencia grega de Lucas Papademos, que foi vicepresidente do Banco Central Europeo. Non sei que produce máis desacougo, se os comportamentos do presidente corrupto ou as manobras dese «poder invisible» que agora decidiu substituílo. Definitivamente, a saída desta crise dá cada vez máis medo.

Onte 60: Na rúa co naval

En Vigo e Ferrol saímos á rúa para defender a identidade industrial de ambas as dúas cidades obreiras. Parabéns ás centrais sindicais pola convocatoria unitaria, un exercicio moi valioso de madurez e responsabilidade. Esta crise financeira do capitalismo especulativo non pode ser a excusa para liquidar a construción naval en Galicia, unha das actividades na que fomos, somos e podemos continuar sendo competitivos e eficientes. A defensa desta identidade industrial e dos seus milleiros de empregos é unha tarefa cidadá, que non atinxe só aos sindicatos. Así o deixaron escrito onte milleiros de pasos unidos nas rúas de Ferrol e Vigo.

«Vigo é traballo»

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre a situación de crise económica na área metropolitana ao fío da manifestación sindical unitaria do domingo.

A grande manifestación sindical unitaria en defensa do emprego na área metropolitana de Vigo é unha chamada de alerta sobre a gravidade da situación económica e social que vivimos. Todos os pilotos xa están en vermello. Cunha taxa de paro do 21%, á altura da elevadísima media española e catro puntos por riba da media galega, no Vigo metropolitano viven 60.000 persoas en paro, das cales máis da metade son veciños do concello de Vigo. Disparadas nos tres últimos anos e con forte incidencia tanto nos sectores da industria como dos servizos, estas cifras sitúan a Vigo como a cidade con maiores taxas de paro de Galicia e un dos puntos negros do desemprego en España.

Estas taxas reflicten as dificultades económicas das empresas da nosa área metropolitana, tanto das grandes de capital trasnacional como aqueloutras pequenas e medianas empresas de capital galego. A crise financeira internacional bate sobre todas. A crise mundial do sector do automóbil supuxo a perda do 24% dos empregos do sector na comarca de Vigo, mesmo a pesar de certa resistencia inicial da factoría de Citroën que prescindiu de tres mil obreiros, a maior parte deles eventuais. Outrosí sucede coa crise do sector da construción naval, no que se perderon máis do 40% dos empregos fose a causa da falta de novos barcos ou de problemas engadidos como o da tax lease. Mais tamén hai perdas de emprego noutros sectores industriais como o do resto do sector metalúrxico, o téxtil, a madeira, a construción e as actividades pesqueiras. Sen esquecer o fortísimo impacto da crise sobre as pequenas empresas do sector de servizos, sometidas ás restricións de financiamento polos bancos, a pesar de que moitas delas sexan viables, e ás políticas de redución do gasto das administracións públicas para diminuír o déficit público. O pequeno comercio vigués vive unha situación catastrófica como se pode comprobar paseando por algunhas rúas viguesas, onde hoxe semella que son máis os establecementos pechados que aqueloutros que continúan abertos.

A situación que vivimos en Vigo é difícil e, magoadamente, as perspectivas a curto prazo non son moi alentadoras. Sabemos que para saír da crise non abondará cunha simple modificación das actuais políticas de contratación, receita salvadora que propoñen os que defenden unha maior flexibilidade para o despido, cando se amosa que outras comunidades coa mesma normativa laboral que temos en Galicia (eis os casos de Euskadi, Navarra) presentan unhas taxas de paro que son a metade das nosas. Como tampouco creo vaian axudar a reactivar a actividade económica, e polo tanto a fomentar o emprego nos sectores privados, as políticas públicas de consolidación fiscal baseadas só nos recurtes dos servizos e na eliminación de calquera investimento en infraestruturas e dotacións de carácter público. Como sobran as proclamas electorais oportunistas, que estes días empregan nos mítins o desemprego como reclamo de partido e prometen a recuperación da confianza como auténtico fierabrás capaz de curar nun plis plas todas as feridas causadas pola crise. Os economistas insisten en que non é posible unha recuperación dos niveis de emprego sen políticas que poñan o seu énfase no estímulo da actividade económica (crecemento do PIB como mínimo por riba do 2%). Aí nesas políticas económicas proactivas e na reorientación da actividade produtiva cara aos sectores máis dinámicos e eficientes pode enxergarse unha saída a medio prazo para crise tan dura como a que vivimos.

A economía viguesa, baseada nun forte sector industrial e nunha presenza importante das actividades pesqueiras e marítimas, deberá asumir ese mesmo reto, tamén esa oportunidade, para modernizarse e reinventarse tecnoloxicamente en sectores en profundaza mudanza. Vigo non pode resignarse a perder sen batalla os seus principais sectores industriais. A identidade viguesa forxouse, ao longo de dous séculos, polo traballo teimudo dos seus mariñeiros, obreiros, empregados e dos seus empresarios e emprendedores, capaces de superar as maiores dificultades. Vigo é unha cidade marítima industrial. Aí reside unha cerna que non pode perder.

A crise actual lembra moito á vivida hai tres décadas, cando a cidade afrontou con toda a súa coraxe os problemas de Citroën e a brutal reconversión do sector naval, sectores defendidos polos traballadores e os seus sindicatos coa maior afouteza, mais que contaron co apoio unánime do resto dos sectores cidadáns. Lembrar aquelas manifestacións de 1984, cando a cidade toda reclamaba a continuidade do sector da construción naval, constitúe hoxe un acicate e un motivo para a esperanza. A nosa laboriosa abella da ribeira posúe, tamén, un carácter revolcado, unha resistencia teimosa que lle imprime dinamismo. Apostemos para que no futuro Vigo será traballo.

Onte 59: Perigo iniminente

Esta interpretación do mestre Fermín Bouza resúltame moi convicente para explicar a confusión politica na que vivimos. Uns niveis insoportables de paro, provocados por unha estrutura produtiva e da propiedade envellecida; unha desafección política, motivada polo noxo que produce a corrupción instalada de forma estrutural nos partidos principais e un avance instrumental moi notable na comunicación cidadá, sobre todo entre a mocidade, que sofre en carne propia as dúas circunstancias anteriores, explican respostas como as do 15-M. Razóns que creo axudan a entender, ademais, o resultado do 20-N, onde a dereita campará as súas anchas, co perigo inminente que iso suporá para o mantemento dos servizos básicos de sanidade, educación e cultura. Como moi ben sinalaba Jaureguizar Rajoy non terá problema ningún para desenganchar os vagóns de cola.

Onte 57: Educación para a Cidadanía e os Dereitos Humanos

O programa electoral educativo do PP anuncia a intención de eliminar a Educación para a Cidadanía e os Dereitos Humanos, a materia de sexto de Primaria, segundo e cuarto de ESO que algúns sectores ultraconservadores e católicos levan intentando dinamitar dende hai seis anos. Hostilidade que non foi refrendada polos tribunais (tanto polo Supremo, como por varios Superiores) que avalaron a validez dos contidos desta materia incorporada ao currículum da man da Lei Orgánica da Educación de 2006. Se goberna Rajoy, a EpCDH será substiuída por “outra con contidos baseados na aprendizaxe dos valores constitucionais e o coñecemento das institucións españolas e europeas”. Sen dúbida, unha materia do mesmo ámbito ca Cidadanía, mais cun enfoque curricular diferente. Pagaba a pena tanto rebumbio para isto? Agora só nos queda saber se continuará impartíndose Ciencias do Mundo Contemporáneo en Bacharelato, outra materia (neste caso científica e tecnolóxica) combatida polos conservadores, para rematar o proceso de deconstrución curricular. Semella que iso é o que pretende o Partido Popular. Acabásemos.

Onte 55: A cidadanía grega

Como xa adiantei na tertulia da noite do luns, o anuncio de Papandreu de someter a referendo o segundo «rescate» aprobado no cumio europeo da semana pasada actuou como un auténtico tsunami sobre as bolsas e mercados de débeda soberana, que viviron onte un dos peores días da súa historia recente. Papandreu non tivo outro remedio que realizar esta convocatoria, presionado polo rexeitamento moi amplo da cidadanía a aceptar novas medidas de recurte, que padecerían durante toda unha década. Hoxe as consecuencias desta arriscada convocatoria de referendo son impredicibles. Pode supoñer a saída de Grecia do euro pola decisión soberana da súa cidadanía, o que provocaría un auténtica catástrofe para a banca europea, que coa nova moeda grega moi devaluada non recuperaría xa nada da súa débeda. Como podería supoñer un efecto dominó sobre Italia e España, afogados no abismo da súas elevadísimos primas de risco. No entanto, quizais o feito máis significativo da convocatoria de Papandreu é  que até agora ninguén ousara arrepoñerse aos ditados emanados por Merkel e Sarkozy, o FMI ou o BCE. A cidadanía grega, diante do desconcerto dos seus partidos políticos, pode estar dando unha volta de torca á historia. Imaxinamos o que sucedería se esta actitude contaxia a outros países?