A voz da Mestra

Recibín por correo electrónico este texto oportunísimo de Galix sobre María Victoria:

Mª Victoria Moreno Márquez faleceu hoxe pola mañá en Pontevedra, vítima dunha enfermidade que a acompañou nestes últimos anos e finalmente venceuna.
Nada en Valencia de Alcántara (Cáceres) en 1941, a Licenciatura en Filoloxía Románica tróuxoa para Galiza, onde desde 1963 ata a súa xubilación exerceu o maxisterio en institutos de Lugo e Pontevedra. A súa condición de Catedrática de Lingua e Literatura Española converteuse nunha condición funcionarial que lle permitiu espallar os seus extraordinarios coñecementos literarios e contaxiar a súa radical sensibilidade ante e a paixón de vivir a milleiros de alumnos e alumnas. Foi unha Mestra.
Logo de estudar o bacharelato en Barcelona e Filosofía e Letras (Sección de Filoloxía Románica) en Madrid, a súa chegada a Pontevedra como profesora do daquela Instituto Feminino fixo posible a súa integración na cultura galega. Aínda que comezou a súa traxectoria de escritora en castelán, axiña se integrou na nosa literatura en 1973 con dous libros que forman parte da nosa historia literaria imprescindible. Se a publicación de “Os novísimos da Poesía Galega” abriu as portas do verso novo en tempos de miseria á sociedade galega, desde a solidariedade co “home concreto” naquel “instante concreto” da Ditadura, a edición de “Mar adiante” constituíu un acontecemento no baleiro da literatura infantil-xuvenil galega. A súa dedicación á nosa cultura (desde os cursiños de Lingua Galega á marxe da oficialidade, en plena Ditadura, ata o seu labor de crítica, tradutora e pioneira da literatura infantil-xuvenil) converteuse nunha identificación co país e as súas xentes que mantivo ao longo da súa vida. Solidariedade e compromiso ideolóxico, literatura de elevado valor estético e ético para lectores e lectoras novos, sensibilidade ante a natureza viva e amor polos animais foron os eixos dunha traxectoria literaria e vital que deixou fonda pegada na nosa cultura.
Libros como “Anagnórise” (un dos máis vendidos pola nosa industria editorial), “Leonardo e os fontaneiros” ou “Guedellas de seda e liño” (o seu “testamento literario”) son referentes imprescindibles da nosa literatura sen idade. Ademais, en 2004 recolleu a súa batalla contra o enferma de cancro de mama en “Diario da luz e da sombra” (Xerais, 2004). O seu derradeiro libro, “Eu conto, ti cantas…” (Col. Merlín, Eds. Xerais, 2005) recompila tres contos de animais escritos en verso. A poesía maxistral, a solidariedade, o valor da amizade, o amor polos animais e o canto á paixón de vivir aparecen xuntos así na súa última e gran lección: “Eu son moi feliz dándolles de comer e aprendéndolles cousas aos cachorros. Aos nenos hai que darlles sempre o mellor. Por suposto, tamén na literatura”.
Foise a amante do silencio, pero a súa voz queda nos seus libros. E con ela a súa lección de vida, convertida nun “vento que canta cancións eternas sobre un mundo angustiosamente finito”. É a fermosa voz da Mestra.

Novela de Marilar Aleixandre

Esta tarde presentaremos Rúa Carbón, a última novela de Marilar Aleixandre. Grazas á iniciativa de Vieiros pódese descargar un capítulo en PDF.
Creo que a moitas persoas adultas vailles sorprender atopar nunha colección, teoricamente, xuvenil un texto que aborda a complexa procura das identidades individuais e colectivas, tendo como teón de fondo o conflito político vasco e o terrorismo de ETA. Esta novela paréceme tan valente como sólida. Na vindeira primavera será editada en castelán. Recoméndoa vivamente.

Crítica infantil no Cartafol

É unha moi boa noticia que o Cartafol comece a publicar crítica de novidades de literatura infantil e xuvenil. Outro pasiño máis no camiño da visibilidade e dignificación da nosa LIX. Parabéns a Heitor e ao seu equipo.

O manuscrito de Alicia

Anuncioumo Agustín e lino na páxina de Manolo Gago (obrigado) que se podía ver o manuscrito d’ Alicia visitando os fondos dixitalizados da British Library. Ten razón Gago que é un pouco latoso pasar as páxinas deste libro electrónico, mais é unha marabilla poder escoitar o texto en inglés e coñecer a caligrafía de Carroll. A edición do mapa de Mercator de 1570 e os deseños da bitácora de Leonardo son outra gozada. Paga a pena este sitio que demostra as posibilidades da dixitalización dos grandes fondos bibliotecarios. Cando poderemos consultar as nosas grandes pezas da Biblioteca Nacional de Galicia?

Encontros de LIX no Porto

Deuse a coñecer xa o programa dos tradicionais Encontros Luso-Galaico-Franceses de literatura infantil e xuvenil, que se celebran no Porto no mes de novembro. Este ano abordarán o tema: “Os Clásicos: tradición e actualidade”, con particular atención a Andersen e Verne. O programa pode baixarse aquí.

A paixón pola palabra

Pawley, de quen xa levo aprendido tanto, descobre un texto magnífico sobre Cando petan na porta pola noite, o extraordinario libro de Xabier (cúmprense dez anos do seu Premio Nacional). Xa devecemos por ler novos textos destas Seven Women; sen dúbida, son lectoras de moito criterio.

Nace OQO

Hoxe varios medios anuncian a aparición dos primeiros catro libros de OQO editora, o proxecto dunha nova editora de álbum infantil multilingüe do que tiveramos noticia na Feira de Boloña. A calidade e o interese dos libros, concibidos como espazos de creación literaria e plástica, está asegurada. Esta é unha moi boa nova para a edición galega. Parabéns e feliz travesía a Eva Mejuto e ao resto do seu equipo.

Vai de mar

O luns, a viaxe de volta de Valencia foi bonita bonita. Cando pillei o taxi, que me levou ao aeroporto, souben pola radio do estado adiantado do reconto. Tiven que conterme para non abrazar ao condutor: por fin rematara o desacougo. Enriba das nubes a noitiña é moi luminosa e, canto máis nos achegabamos a Galicia, era máis doado apreixar pola ventá cada unha das raioliñas do tempo novo que conquistamos. Aterrando en Sal lembrei o verso luminoso de Salvador (“Nos teus ollos cargados de horizonte”) citado a primeira hora da tarde por Cristobal, o formidable bibliotecario de Camas, na súa ponencia sobre políticas da lectura.
Os membros da delegación galega xa fóramos moi mimados durante toda a xornada. As palabras de acougo e agarimo foron constantes e o aplauso, que pechou as intervencións de Pilar e Xosé na presentación ao mediodía de Vai de mar (A ilustración galega no século XXI), tan intenso e prolongado, que chegou a emocionarnos a todos. A exposición foi outro motivo de orgullo dun día que non esqueceremos.

Congreso Ibérico de LIX


Valencia, 27-30 de xuño de 2005

Hoxe á notiña marcharei a Valencia para participar mañá nun debate de editores no Congreso Ibérico de LIX. Dubidei moito en cal debería ser o enfoque da miña intervención. Finalmente optei por proporcionar datos sobre a evidente inflacción produtiva da LIX (empregando un chisco de retranca) e analizar, despois, os efectos perniciosos ou perigos da súa excesiva escolarización. Como remate, propoñerei para o debate a consideración da lectura como un problema de estado; o recoñecemento das identidades culturais e lingüísticas coma unha diversidade que a todos enriquece; a consideración da lectura como elemento transversal dos currículums da educación non universitaria; o estatus da biblioteca e da libraría como as primeiras institucións culturais de proximidade da cada comunidade cidadá; e, por último, a consideración do libro, máis alá do seu soporte convencional actual, como contedor da creación cultural e o coñecemento. Sigo tendo dúbidas, semella un mitin (dos editores, xa se sabe, agárdase que fagan isto ou que se laien amargamente).
A pesar do interese do programa, deberei volver o mesmo luns (o martes temos asemblea e presentación da nova web). Xa me intranquiliza cál será a noticia que coñeza ao baixar do avión.