A voz da Mestra

/en , /por

Recibín por correo electrónico este texto oportunísimo de Galix sobre María Victoria:

Mª Victoria Moreno Márquez faleceu hoxe pola mañá en Pontevedra, vítima dunha enfermidade que a acompañou nestes últimos anos e finalmente venceuna.
Nada en Valencia de Alcántara (Cáceres) en 1941, a Licenciatura en Filoloxía Románica tróuxoa para Galiza, onde desde 1963 ata a súa xubilación exerceu o maxisterio en institutos de Lugo e Pontevedra. A súa condición de Catedrática de Lingua e Literatura Española converteuse nunha condición funcionarial que lle permitiu espallar os seus extraordinarios coñecementos literarios e contaxiar a súa radical sensibilidade ante e a paixón de vivir a milleiros de alumnos e alumnas. Foi unha Mestra.
Logo de estudar o bacharelato en Barcelona e Filosofía e Letras (Sección de Filoloxía Románica) en Madrid, a súa chegada a Pontevedra como profesora do daquela Instituto Feminino fixo posible a súa integración na cultura galega. Aínda que comezou a súa traxectoria de escritora en castelán, axiña se integrou na nosa literatura en 1973 con dous libros que forman parte da nosa historia literaria imprescindible. Se a publicación de “Os novísimos da Poesía Galega” abriu as portas do verso novo en tempos de miseria á sociedade galega, desde a solidariedade co “home concreto” naquel “instante concreto” da Ditadura, a edición de “Mar adiante” constituíu un acontecemento no baleiro da literatura infantil-xuvenil galega. A súa dedicación á nosa cultura (desde os cursiños de Lingua Galega á marxe da oficialidade, en plena Ditadura, ata o seu labor de crítica, tradutora e pioneira da literatura infantil-xuvenil) converteuse nunha identificación co país e as súas xentes que mantivo ao longo da súa vida. Solidariedade e compromiso ideolóxico, literatura de elevado valor estético e ético para lectores e lectoras novos, sensibilidade ante a natureza viva e amor polos animais foron os eixos dunha traxectoria literaria e vital que deixou fonda pegada na nosa cultura.
Libros como “Anagnórise” (un dos máis vendidos pola nosa industria editorial), “Leonardo e os fontaneiros” ou “Guedellas de seda e liño” (o seu “testamento literario”) son referentes imprescindibles da nosa literatura sen idade. Ademais, en 2004 recolleu a súa batalla contra o enferma de cancro de mama en “Diario da luz e da sombra” (Xerais, 2004). O seu derradeiro libro, “Eu conto, ti cantas…” (Col. Merlín, Eds. Xerais, 2005) recompila tres contos de animais escritos en verso. A poesía maxistral, a solidariedade, o valor da amizade, o amor polos animais e o canto á paixón de vivir aparecen xuntos así na súa última e gran lección: “Eu son moi feliz dándolles de comer e aprendéndolles cousas aos cachorros. Aos nenos hai que darlles sempre o mellor. Por suposto, tamén na literatura”.
Foise a amante do silencio, pero a súa voz queda nos seus libros. E con ela a súa lección de vida, convertida nun “vento que canta cancións eternas sobre un mundo angustiosamente finito”. É a fermosa voz da Mestra.

Un abrazo, María Victoria

/en /por

Ás nove e media desta mañá María Victoria despediuse para sempre. Aloumiñada pola súa filla Begoña e polo seu compañeiro Pedro, con quen formaba dende hai varios anos a inseparable Sociedade Literaria Olmo, a grande escritora pontevedresa deu cabo ao valente combate que librou dende hai máis de cinco anos coa “pupa cabrona“, como ela chamaba a ese cancro que finalmente lle arrebatou a vida.
Assis Machado escribiu que esta enfermidade non recoñece as virtudes do suxeito a quen apreixa, nin tampouco muda a personalidade de ninguén, senón que apenas resalta os trazos característicos de cadaquén. Esta doenza maldita emparella na súa ferocidade a todos os seres humanos, que somos igualmente fráxiles ante esa verdade. María Victoria comentoume moitas veces estas reflexións cando, hai ano e medio, traballabamos na edición do libro no que relataba a súa experiencia. Durantes aqueles meses, María Victoria comunicoume en varias ocasións, diante da ledicia contaxiosa dun bo vaso de viño tinto e dunhas cabichas ben apuradas, a súa convicción de que nunca é tempo de abrirlle as portas á desolación; porén, insistíame na importancia de conservar todo aquilo que confire á vida un valor, de descubrir nas rutinas diarias (por dolorosas ou difíciles que sexan as situacións) pequenos praceres insospeitados, de establecer vencellos afectivos e amorosos cos amigos ou contar coa serenidade suficiente para enfrontar os contratempos do devir cotián.
María Victoria deixa esta súa pegada profundamente humana, esa destilación de vida en estado puro, en milleiros de alumnos, compañeiros docentes, escritores e amigos. Deixa, tamén, unha obra literaria valiosa, artisticamente grande, que seguirá viva en milleiros de lectores e lectoras de todas as idades. Sei que nestes seus días derradeiros, aínda se ilusionou un chisco coa aparición de Eu conto, ti cantas, o libro de contos en verso para picariños que ilustrou tan fermosamente para ela o seu amigo Manolo Uhía. Un abrazo e un aloumiño, María Victoria.

Actualización (23-11-2005): a noticia en El Correo Gallego, Galicia hoxe, La Voz de Galicia, Náufrago, Alfaias e Cabaret Voltaire.

Morreu don Álvaro

/en /por
Onte á notiña soubemos do falecemento do noso amigo, don Álvaro Álvarez Blázquez, o fillo máis novo do médico Darío Álvarez Limeses, fusilado polos sublevados o 18 de xullo. Morreu o afouto e coraxudo editor de Serigrafía Gallega, de quen aprendimos, nestes últimos anos, tantas leccións de honestidade e compromiso galeguista e republicano.
Nacido en Tui en 1921, Álvaro trasladouse a Vigo, onde dende 1944 traballou como funcionario do Instituto Social da Mariña e, como os seus irmáns, Xosé María, Darío, Emilio e Alfonso, participou nos círculos culturais vigueses dos anos cincuenta. Foi da súa amizade con Celso Emilio Ferreiro, con quen amigou na tertulia do Café Derby, onde xermolaría o seu interese pola técnica da serigrafía que, vinte anos despois, racharía coa invisibilidade na que viviu a plástica galega de posguerra.
Unha sucesión de acontecementos fortuítos, protagonizados por don Álvaro, fixo posible desenvolver esta experiencia tan singular como exitosa no seu tempo. Así, segundo el mesmo me relatou, Ferreiro foi quen lle deu conta da aparición dun novo sistema de impresión, a serigrafía, do que tiña coñecemento pola súa experiencia como responsable dun tallerciño de fotogravado. A noticia inquedou a Álvaro quen decidiu procurar información sobre as súas características, atopándoa no señor Marcos, un gravador que a viña praticando de forma moi precaria no obradoiro que rexía na praza de Chueca. Nunha primeira viaxe a Madrid para atoparse con aquel artesán, Álvaro adquirirá elementais coñecementos da técnica da serigrafía, que non pasaron de saber que se trataba dun procedemento de impresión a través dunha peneira, o que provoca un resultado de excelente calidade para as tintas e as cores.
Días despois do regreso da súa viaxe le en «Faro de Vigo» un anuncio que marcará a súa vida posterior: «Antes de embarcar para América enseñaría el arte de la Serigrafía a quién le interesase». Tan enigmático reclamo proporcionaba o enderezo dunha pensión situada preto da Estación. Don Álvaro non o pensou dúas veces e concertou na libraría anticuaria Monterrey –que rexía o seu irmán Xosé María– a primeira cita co seu novo profesor, un gordiño moi faladeiro, madrileño, tamén, como o primeiro, que lle proporcionaría os coñecementos imprescindibles para montar na bufarda da casa de Marqués de Valladares 15 o seu primeiro tallerciño.
O éxito da técnica animouno a montar o seu primeiro obradoiro profesional, que denominará «Serigrafía Gallega», en Falperra 33, un dos baixos da Panificadora, situado enfronte da taberna de Armando. Axiña realizará os primeiros encargos consistentes en felicitacións de Nadal, autocolantes para os vehículos da Citroën ou bandeiriñas publicitarias para os que contaban co deseño de Urbano Lugrís, que precisaba daqueles traballiños para inventarse a vida. Aínda emociona comprobar o enxeño desbordado do noso pintor do mar, de quen celebramos este nadal o trinta aniversario do seu pasamento, que realizou os debuxos das bandeiriñas do Ano Santo de 1965, do restaurante «El Mosquito» ou fermosísimas tarxetas de Nadal.
Aqueles traballos «comerciais» simultaneábanse coa impresión dos primeiros carteis para festas e exposicións (preparados por Virxilio) ou para a celebración do 17 de maio (obra de Xohán Ledo). A edición de milleiros e milleiros de autocolantes cos textos de «Galego na escola», «Falemos galego» e «Xa falamos», promovidos por ensinantes galeguistas e distribuídos por Castrelos (a editora da familia), terá un grande impacto no lento agromar da conciencia de uso público da lingua galega. Colaboracións con edicións Castrelos que se extenderán a realización das portadas e dun expositor promocional da colección «O Moucho», identificables pola presenza da figura dun labrego creado polo debuxante Bofill.
Comezaba así, a finais dos sesenta, a comprometida contribución a prol da difusión da cultura galega de «Serigrafía Gallega», que tiña a Luis Ameijeiras Olañeta como encargado do taller e que chegará a contar ata con nove empregados.
En decembro de 2003 tiven a fortuna de colaborar con don Álvaro na montaxe en Vigo da exposición Tintas Galegas e no pasado mes de novembro convideino a participar na mesa redonda sobre a edición histórica galega, celebrada dentro do Iº Simposium do Libro e a Lectura. Un pequeno recoñecemento dos editores, realizados trinta anos despois, daquela proeza empresarial e cultural realizada por Álvaro Álvarez Blázquez. Aínda recordo o seu bo humor no xantar no Carretas, cando comezaban os síntomas da súa enfermidade, e as súas brincadeiras con Sabino Torres. Como lembro, hoxe, tamén, as súas chamadas polo móbil para comunicarme con enorme coraxe o terrible diagnóstico e a súa satisfacción e ledicia por ver editado en vida o libro coa obra galega do seu irmán Emilio.
Sei que o domingo despediuse con serenidade de todos os seus. Para eles, unha fonda aperta.
Hoxe, ás 18:00 horas, no Tanatorio de Pereiró celebrarase unha misa no seu recordo, e logo será incinerado.
Que a terra galega, que tanto amou, lle sexa leve a un dos nosos mestres!

Un cravo deitado no mar

/en /por
Recomendo a lectura do relato que publica hoxe Rosa Aneiros sobre o pasamento de Cunhal. Moi emocionante e fermoso.

Eugenio e Álvaro

/en /por
Os pasamentos de Eugenio de Andrade e Álvaro Cunhal entristécennos. Facemos nosas as fermosas homenaxes aparecidas en Barnabé.

Luces de vida

/en /por


Allariz, 2005 Posted by Hello

Onte asistimos ao pasamento da nai dunha grande amiga nosa. Unha fisterrán, fonte de luz, muller dun fareiro, que viviu unha vida plena, agasallando sempre aos demais co seu sorriso e o seu contaxioso entusiasmo por facelo con alegría. A sorpresa foi a cerimonia relixiosa, previa á incineración. Rexeuna en galego un crego mozo de Fornelos, un auténtico espírito rebelde que fixo un orixinal alegato de afirmación da vida e da esperanza. No acto leron e falaron os netos da finada, a semente de vida máis fermosa que ela deixou. Facía tempo que non me emocionaba tanto e, ao mesmo tempo, admiraba o traballo cívico dun crego. Esta rara avis deixounos totalmente abraiados. Beizóns para el e para as luces de vida que nos deixou esa muller alegría.