La lingua delle farfalle

Un dos escaparates da libraría Feltrinelli está dedicado ao lanzamento de La lingua delle farfalle, o libro no que se antologan contos de Rivas procedentes de Que me queres, amor?, Un millón de vacas e Ela, maldita alma. Contei 20 exemplares no escaparate. Nunca antes vira no país noso unha atención promocional deste tipo para a literatura galega. Na lapela do libro, Manolo é presentado como “a figura máis internacional da literatura galega”.
Estou sorprendido da expectativa que hai sobre a nosa narrativa para mozos (“young fiction”, chámana os axentes). Creo que hai interese real por traducir varios dos nosos títulos. Hoxe foi un moi bo día. As opcións concretaranse pouco despois da feira. Hai esperanzas.
Escapamos da Fiera e ruamos o centro con Marilar e Agustín. Eles deberán intervir no coloquio de manhá co resto dos autores que trae convidados o Ministerio de Cultura. Véxoos contentos. Como non estalo nunha cidade con este rueiro tan sensato: Via Luchino Visconti (nacido aquí en Bologna), Parque Stalingrado, Aeroporto Giulielmo Marconi, Piazza Galileo?…
Acabei cos dous paquetes que trouxen. Tres días. En canto remate de postear fumarei (debo saír fóra do hotel) o derradeiro da xornada.

Manteis

Fixen algunhas xestións e contactos. Foi interesante a entrevista con Sinéad Mac Aodha do servizo Ireland Literature Exchange (unha institución semellante o que pretendemos sexa o noso futuro Instituto Rosalía de Castro). Axuda a pagar a tradución das obras de autores irlandeses e mesmo, unha vez editada, á promociòn.
Sobre as dimensións da Feira. Medrou, indubidablemente, e a pesar da redución da presenza dos editores europeos (sobre todo espanhois e franceses). A forza emerxente, que provoca o crecemento da Feira, son os países asiáticos (Corea e Xapón pretenden facerse un oco en Europa cos seus produtos para a infancia).
O serán convida a visitar a cidade. Aquí en todos os cafés as mesas das terrazas están cubertas por manteis. Un detalle de bo gusto e de autoestima. Mais de cafés e xelados falaremos logo.

New Horizons award

A de Bologna son dúas feiras do libro: a dos editores e a dos ilustradores. A segunda ten as formas das peregrinaxes. No hall central hai unha enorme parede cuberta de debuxos e tarxetas de contacto de artistas novos que chegan cos seus cartafoles cheos coa esperanza de poder atopar un editor. Non é doado facerse un oco entre tanto rebumbio.
Interesoume a exposición de ilustradores. O mellor: o espazo dedicado a Max Velthuis, o holandés que morreu o pasado ano (Xerais publicou dúas series de catro títulos dos seus traballos para primeiros lectores). A simplicidade do xesto gráfico e o clasicismo da técnica (mestura de gouches e lapis) non perden un ápice de modernidade. Bonito e orixinal traballo è, tamén, o dunha ilustradora coreana, Hee-Na-Baek, que mestura fotografìa, colaxe e trazo, e o dunha xaponesa, Yusuke Yoneza, que fai unha caras cuns ollos que lembran aos que facìa Dìaz Pardo.
O de Espanha como país convidado é un pequeno (ou grande) fracaso. O salientable: a arquitectura efìmera da exposiciòn de ilustradores (sò un artista galego). A ministra Carme Calvo suspendeu a súa presenza na inauguración, por mor de atender asuntos máis importantes; algún dos responsables do Ministerio falaba en “petit comité” que preferira non perderse a Feira de Abril. Sexa coma for, Calvo demostrou no primeiro ano do seu mandato que non é unha persoa de letras; ela prefire cousas máis aparentes. Viva o espectáculo!
O estand de Galicia é bo. Amplo, ordenado e bastante vistoso. As pezas de Xan López Domìnguez son o máis gabado polos visitantes. O cadro galego estaba hoxe formado por media ducia de membros da AGE, dous escritores (convidados polo ministerio) e dous funcionarios da Consellaría. Non había, como ven sendo tradicional xa nos últimos anos, ningunha presenza institucional.
Manhá tratarei de ver os libros premiados. Chámame a curiosidade o “New Horizons Winner”, titulado Ubucuti bw´imbeba n´inzo vu, de John Kilada, de editions Bakame de Kigali, Rwanda.

Bologna na brétema

As cinco e media recólleme un taxi na casa. O fulano ten ganas de palique. Confésame que leva conducindo dende as catro da tarde. Pregúntolle ónde naceu. “En Cali, pero llevo ya cinco anos en Galicia”. En Colombia deixou unha noiva, moi bonita, aínda que a moi “desgrazada” meteuse na droga (“ahora se inyecta, es una bomba”). O taxista regresa dun servizo para un ionqui que quería pillar nos apartamentos de Teis. Cobroulle quince euros “para nada”, xa que a xitana mandouno a tomar polo cu (“como dicen ustedes”) e non quixo venderlle (“pensé que me pegaba, cuando lo dejé en la Porta do Sol”). Cóntame que no seu país traballou como condutor de autobús e de trailer, mais cando chegou a Espanha non lle reconheceron os seus carnés (“aquí todo es papeleo, papeleo”, insiste con moita graza). Currou dous anos na construción, mais non lle gusta. O seu é ser chofer. Está contento con esta quenda de tarde (“haré un poco de plata y saco lo suficiente para los carnés de camión”. Cando lle pago, comprobo que o pobre cae co sono (“a las seis entrego, tenga buen viaje”). Nunca trece minutos de parolada de madrugada déronme para saber tanto.
No aeroporto comezo o primeiro orixinal. Non consigo concentrarme. Distráeme a conversa dos tres marinheiros que estàn ao meu carón. As súas historias de campanhas petroleiras lévanme a orella. Cada vez que collo un avión convénzome de que esta é a xente de máis mundo e máis viaxada coa que contamos no paìs.
Trabalho catro horas en Madrid e falo unha chea de veces polo celular.
Problemas. Cada vez é máis difícil fumar. En todo o día apenas dez ou doce pitillos. Mesmo, tres horas sen apagar. O meu maior éxito nos seis últimos meses. Acabarei sendo partidario desas prohibicións?
Bologna recíbenos triste baixo a brétema e cunha temperatura inusualmente baixa. Ceo o clásico antipasto do hotel (probeinos melhores) e no sofá repaso cansado La Reppublica (dentro de todo o edificio é vietato fumare). Indubidablemente sobre a cuestión do cónclave aquí están moito mellor informados ca nós: o maior problema que ten Tettamanzi (un dos favoritos italianos) para ser elixido é ser pequeno e gordecho. Os cardenais queren un papa atlético. Velaí o verdadeiro culto ao corpo.
Desculpas pola ortografìa, o teclado italiano non reconhece os nosos tiles, nin existe a letra do Cervantes.

Viaxes

Afeito a ler ás viaxes de Cesare e Plattdorf, recomendo seguir a que estes días conta Gago. É do melloriño que teño lido nos blos. Dentro dunhas horas eu marcho para Bologna, vía xornada de traballo na cidade da Almudena. Como sei que non durmo nos hoteis, metín na maleta os tres primeiros orixinais. Comezan intensos días de lectura.

Mans libres

Se a información é boa (esta xente, ata agora, ten apuntado de cheo, portazo incluído), imos ben aviados para poder contar cunha alternativa. A carreira de relevos non é a disciplina que mellor domina o actual BNG.

Caligrafía

Creo o que o fío que mellor une o meu traballo anterior como profesor de educación infantil e o actual de editor é o meu interese pola caligrafía. Esa devoción polas letras e as súas formas, polo surco do lapis e da pluma, ese marcar un trazo aparente sobre a nada (sexa a pizarra, a libreta, o folio en branco ou a mesma auga), ese deixar ennobelarse nas lazadas é un pracer no que non deixo de insistir cada día. Moitas veces téñenme dito que a miña escritura é a de mestre, o que constitúe unha gabanza que moito agradezo.
Desa devoción pola caligrafía (transformada no mundo da edición en tipografía) naceu o proxecto do libro X. espazo para un signo, que hai dous nos propuxo o calígrafo Lázaro Enríquez, a maior autoridade que coñezo nese terreo. Unha obra, coa que pretendemos conmemorar o vinte e cinco aniversario da editorial, que propicia un diálogo entre as variacións gráficas e pictóricas do X (o grafema e fonema diferencial da nosa lingua), creadas por Lázaro, e os textos escritos expresamente para o libro por unha ducia dos nosos poetas. O resultado deste diálogo é sorprendentemente fermoso, quizais porque a palabra dos poetas acada diferentes lecturas cando renace do trazo do calígrafo.

A caligrafía debe traballar o ar e entregarse ao vento. Solto e sentido. Sentíndose solto… É o xesto do corazón escrito. Lázaro Enríquez.

Portugalicia

O adianto da novela de Manuel Rivas en portugués provocou un interesante comentario en Periférica sobre a calidade da tradución e a proximidade entre as nosas dúas linguas.
Mañá agardo poder pechar a edición do que será o primeiro manual de portugués para galegos. Prepárao unha profesora portuguesa que fala un galego magnífico.
Quen dixo que vivamos virados de costas?

Proporcións

Que é o que ten este libro de relatos para gañar todos os premios? Lino, antes de ser editado, e creo que o fixen con moita atención e interese, e non lle atopo explicación literaria convincente ao seu éxito entre os críticos. Semella que as miñas proporcións non son as dos xurados que o premian. O de Miguel, sen embargo, premiado tamén a semana pasada polos libreiros, paréceme ben merecido.

Poeta, republicano, exiliado, comunista


Lorenzo Varela, no medio, xunto a dous compañeiros das Milicias Republicanas

Onte presentamos no Marco os dous libros de Carlos L. Bernárdez sobre Lorenzo Varela. Magníficas foron as intervencións de Manuel Forcadela, o profesor Xesús Alonso Montero e o autor.
XAM fixo unha contundente denuncia da campaña que os sectores conservadores (desde a propia Xunta e a súa presidencia, ou mesmo desde posicións nacionalistas ou galeguistas) están facendo contra a figura do poeta de Monterroso, menosprezándoo como “poeta menor de escasa obra galega” e ocultando o seu carácter de republicano, exiliado e militante comunista (substituídos os tres termos polo eufemismo de “poeta emigrante”).
Comparto as opinións de XAM (un dos poucos defensores, xunto con Isaac, de Varela naqueles días xélidos da súa volta do desterro): lendo os seus versos de non hai posibilidade de ocultamento, o seu foi un exercicio de conciencia e de dignidade, onde a sombra permanente da guerra e a imposibilidade de vivir na terra configúranse como a república da nostalxia e do silencio. Este ano o Día das Letras Galegas merece o apoio máis entusiasta e comprometido dos que cremos na posibilidade de rachar o muro de silencio do exilio e levarlle aos seus protagonistas cestos cheos de pombas e mazás.