Onte 1852: Os versos dun fistor no Liceo de Ourense
Afonso Vázquez Monxardín presentou onte no Liceo de Ourense Versos dun fistor republicano, marxista, ateo e un pouco epicúreo, onde Xesús Alonso Montero escolma a súa produción poética das últimas cinco décadas. Comezou abeizoando ao profesor polo seu labor interesante no seu período como presidente da RAG e lamentou a escasa presenza de autores ourensáns na RAG, tanto como membros de número como correspondentes. Sinalou a seguir que «Xesús Alonso Montero é o intelectual que conta co máis amplo catálogo de obras e premios dos que hoxe están activos en Galicia». Lembrou que hai sesenta anos tivo a súa primeira prohibición cando lle foi negada a súa participación com orador nos Xogos Minervais. «A traxectoria activísima de don Xesús é un luxo para o país e para todos os que somos os seus amigos».
Monxardín ocupouse de comentar a palabra fistor, clave no título da antoloxía. Segundo o dicionario de Carré Alvarellos de 1951, fistor é un vate popular, é unha palabra galega e do norte de Portugal que fai referencia a unha persoa moi falangueira. En definitiva, fistor identifícase co popular». Ocupouse despois de explicar a estrutura do libro, composto por 43 poemas organizados en dez capítulos temáticos. «Comeza cun poema moi duro, datado o 2 de abril de 1963, escrito despois de escoitar pola radio a noticia do fusilamento de Julián Grimau. Inclúe algunhas paráfrase de poemas coñecidos de Curros Enríquez, Celso Emilio Ferreiro ou Rosalía de Castro, dos que utiliza a súa forma. Homeaxea a Lorca, Machado, Chichi Campo ou a MIni e Mero. Mesmo hai pregóns de festas e algunhas xoais como é o poema das 110 palabras máis fermosas da lingua galega ou o poema de amor a María, inédito até agora, de carácter neotrobadoresco no que dialoga coa cantiga de Mendinho».
Concluíu Afonso resumindo as tres liñas temáticas do fistor Alonso Montero: a primeira a de poemas militantes, con compoñente revolucionario e antimonárquico; a segunda, a de poemas de sabor medieval, na que homenaxea a lírica galago-portuguesa; e a terceira, a epicúrea, na que celebra os praceres da vida. «Versos dun fistor republicano… é un libro importante na traxectoria de Xesús Alonso Montero, a pesar de que a poética non é a súa faceta intelectual máis importante. Un libro que moito recomendo».