Onte 1326: Unha escritora incómoda

Ao comezo da súa intervención na presentación de Son noxento na libraría Andel, onte María Xosé Queizán confesou que sempre fora «unha escritora incómoda e librepensadora, todo o mundo sabe como son, aínda que me len moitos menos que me coñecen.» «O tema do poder é clave en todos os meus libros», dixo a autora viguesa, antes de expresar a súa confianza na xente nova: «Creo que serán as rapazas as que consigan sacarnos desta corrupción tremenda na que vivimos. Pensade que 383.000 menores denunciaron algún tipo de violencia no entorno familiar, algunhas sobre as súas propias nais.» Rematou María Xosé Queizán a súa intervención interpretando o «Rap Repoludo», que alude a violencia sexual e homenaxea ao «Repoludo gaiteiro» de Rosalía de Castro.

Con anterioridade interviu a profesora Manuel Pena que fixo un magnífico retrato da autora e da obra: «María Xosé Queizán foi sempre aglutinadora de vontades, capaz de acuñar proxectos, como a revista Festa da palabra silenciada, que aunaron a moitas persoas, moitas mulleres.» «María Xosé Queizán é moi coñecida como escritora, mais o seu tratamento no sistema educativo e nos libros de texto non se corresponde con esa popularidade. Hai un desequilibrio neste tratamento didáctico, como sucede en xeral co de todas as escritoras.» «Dende A orella no buraco, escrita en 1962, mais publicada en 1965, até este Son noxento, na obra de María Xosé houbo unha evolución interesante, incorporando as mudanzas que foi vivindo. Con todo, tivo sempre un plan predeterminado de ir enchendo ocos na literatura galega: o da novela histórica, publicando Amantía; o das sagas xuvenis, c’ O segredo da pedra figueira; o da poesía erótica, c’ O despertar das amantes…» Para Manuel Pena en todas as obras e en todos os xéneros abordados por Queizán, a pesar dos cambios, existen dúas características permanentes: a primeira, «o compromiso social e político, a denuncia»; o segundo, «o afán didáctico, a intención de transformación e comunicación». «María Xosé aborda sempre difíciles, espiñentos, que non son agradables, que “non interesan”, que provocan incomodidade, ela que é valente e un pouco inconsciente.»

«Así sucede en Son noxento, cuxos temas principais, a pederastia, o incesto e os abusos sexuais, xa aparecen en novelas anteriores como Ten o seu punto a fresca rosa e Meu pai vaite matar.» «É salientable a absoluta modernidade de Queizán no tratamento destes temas en todas estas obras, que poderían converterse en auténticos best sellers.» «A gran novidade de Son noxento é o emprego do monólogo interior que nos achega terriblemente ao noxento, coma se utilizásemos unha lupa que nos agranda o que está agochado: a pederastia, os abusos sexuais, a violencia toda que está presente nas nosas vidas. O acerto de María Xosé Queizán é que este monólogo nos atrapa, até chegarnos a facer rir co seu sarcasmo. Mais ao final, móstrase como o que é: un perverso, un depravado, un home sucio, un noxento. Sen dúbida, o gran acerto da novela é o uso deste monólogo interior capaz de provocar que esta violencia violente ao lector ou lectora.»