Onte 744: Dignidade para o Cantino

Cunha sorprendente versión no seu remate deste vídeo «Contra a impunidade» comezou onte Xerardo Agrafoxo a súa intervención na presentación en Noia do seu libro Quen matou o Cantino? Coma fixeran estes quince actores e actrices meténdose na pel de vítimas da represión franquista, un actor noiés meteuse na do Cantino, o camareiro do Café Argentino, declarándose culpable diante do pelotón que o fusilou en Boisaca aquel 10 de outubro de 1936. Tras tan impactantes imaxes, Agrafoxo preguntouse «por que di Cantino que é “culpable”?» Contestar a ese interrogante, como aqueloutro de saber quen foi ese mozo noiés, a quen Manuel Rivas retratara literariamente como «Dombodán« n’ O lapis do carpinteiro, foi un proceso que perseguiu a Agrafoxo dende hai dúas décadas, facilitado dende o momento en que o historiador noiés tivo acceso ao texto da causa por «rebelión militar» que levou ao mozo ao paredón. Para Agrafoxo non hai dúbida que «Ramón Mayán Ramos, o Cantino, era pobre, era un changuero, capaz de ser recadeiro e logo camareiro. Tiña unha ideoloxía, era da CNT, anticlerical, capaz de subirse a un camión ao servizo da República para ir requisar peixe a Muros. Estivo fuxido durante uns días no Couto. Sabía que virían por el.» Continuou Xerardo afirmando que «acreditei que o Cantino sabía quen foi o testigo de cargo máis importante que declarou contra el.» «Cantino era un calquera, si. Era pobre, si. Mais tiña unha ideoloxía. Grazas ao seu compromiso hoxe vivimos en liberdade», rematou. Foi moi emocionante participar, nun salón cheo, dun acto organizado magnificamente por Barbantia no que se recoñeceu a dignidade do Cantino. Lembrareino.