Críticas – Páxina 5

Onte 1877: “Cartas da Guerra”

18 de Xuño de 2017/en 25_de_abril, Axentes_literarios, Cine, Críticas, Educación_para_a_Paz, Narrativa, Portugal, Traducións/por bretemas

Na proxección de Cartas da Guerra, o film do director portugués Ivo Ferreira, lembrei os días nos que convidamos a Antonio Lobo Antunes e ao seu editor, Nelson de Matos, a acompañarnos en Mondariz nos Premios Xerais de 1999. Quen confesou entón as saudades da súa ascendencia galega protagoniza a película de Ferreira, baseada nas cartas case diarias que Lobo escribiu a súa dona, reunidas na novela D´este viver aquí neste papel descripto: cartas da guerra, traducida ao castelán por Dolores Vilavedra. A película é unha crónica sobre a guerra de liberacion colonial de Angola na que o daquela xove escritor participou como médico de 1970 a 1973. Un excelente branco e negro, capaz de provocar o estrañamento necesario para seguir a voz da muller que le as cartas, subliñada en cada frase por unha BSO preciosa, contextualiza as imaxes que na pantalla aparecen do seu home e dos seus compañeiros de batallón, cada vez máis abatidos por unha guerra na que, dunha ou doutra maneira, toman conciencia política.

Cartas da Guerra é unha película de beleza conmovedora, tanto pola composición perfecta de cada encuadre e a combinación dos espazos diurnos e nocturnos, capaz de lembrar algunhas escenas de A árbore da vida ao Terrance Malick ou á Apocalipse now de Coppola, como polo texto literario que a sostén, potente na dicción, reflexivo nuns momentos, moi poético, mesmo sensual, noutros, mais sempre capaz de evitar os perigos da reiteración de procedemento narrativo tan arriscado, que coloca ao espectador preguiceiro no gume da navalla. Os de Ferreira e Lobo Antunes son auténticos cinepoemas contra a infamia e a crueldade que a guerra provoca con todos os seus participantes; unha esculca política, tamén, sobre as orixes daquel abril de 1974, que todo o quixo mudar. Recoméndoa.

Guardar

Onte 1865: “Lady Macbeth”

2 de Maio de 2017/en Autores, Cine, Críticas, Onte/por bretemas

Mágoa que confunda tanto o título de connotacións shakesperianas da ópera prima de William Oldroy, adaptación á Inglaterra vitoriana da novela Lady Macbeth de Mtsenk do ruso Nicolai Leskov, contemporáneo de Dostoievsky. A protagonista do drama de Oldroy comparte apenas a determinación e o carácter feroz da Lady Macbeth de Shakespeare no seu proceso de empoderamento fronte a abafante sociedade patriarcal, representada no micromundo dunha granxa vitoriana de North Cumberland. A interpretación de Florence Pough, un prodixio na utilización da ollada como forma expresiva, sostén todo o relato do devir dunha muller que comeza sendo vítima dun matrimonio amañado por razóns económicas, mais que será capaz de empoderarse sexualmente, o que lle permitirá tamén recuperar o control da súa vida; para despois perdelo, vítima dunha psicopatía e crueldade extrema, que o guión non xustifica como merecería.

A composición austera de interiores, a utilización constante do primeiro plano e a práctica ausencia de banda sonora intensifican o dramatismo e a brutalidade do relatado. En todo caso, o principal interese do film radica na súa indagación sobre como o abuso pode converter ás vítimas en verdugos. Outra volta de porca ao debate sobre se é lexítima a vinganza e sobre cales son os límites da liberdade persoal, onde o magnetismo sedutor da protagonista provoca que o espectador dificilmente vaia ser capaz de evitar a ambigüidade.

Onte 1863: “Stefan Zweig. Adeus a Europa”

24 de Abril de 2017/en Autores, Cine, Críticas, Onte/por bretemas

Stefan Zweig non aparece como un heroe no biopic de María Schrader. Escollendo apenas cinco episodios vividos polo austríaco, entre 1936, cando visitou por vez primeira o Rio de Janeiro, e 1942, cando se suicidou coa súa dona en Petropolis, Schrader ofrece o retrato da desolación dun escritor que foxe da Europa na que Hitler comeza a perseguir aos xudeus. Utilizando os recursos da elipse e, sobre todo, de longos planos secuencia (tanto o inicial como o que dá cabo á narración son memorables), relátase o desarraigo do exilio e a profunda mudanza de quen acreditaba no valor intrínseco da creación literaria e das artes para a construción dunha Europa en paz. A directora consegue un retrato verosimil dun Zweig progresivamente derrotado, sumido na melancolía, onde a enerxía dos seus discursos públicos como escritor non pode agochar a súa actitude coitada e diletante para enfrontar as dificultades da vida cotián.

Agradécese que non esteamos nin diante dunha haxiografía nin dunha peza grandilocuente sobre o valor da literatura e do protoeuropeísmo. Visualmente o film paga moito a pena, conseguindo algunhas imaxes de interiores inesquecibles, como a da conversa en Nova York de Zweig coa súa primeira muller, na escena máis dramática e desacougante, ou a da visita do editor e o seu entusiasmo voluntarista, achegando novas e agasallos. Xaora, a pesar dalgunhas pingas de humor, a película está tinguida dun pouso de melancolía, que non evita a localización naquel Brasil vizoso da década de 1940, que xa acreditaba na súa candidatura a ser considerado como “o país do futuro”. Un convite a volver sobre a obra de Zweig, reeditada con mimo por El Acantilado.

Onte 1851: “La pazza gioia”

26 de Marzo de 2017/en Cine, Críticas, Onte/por bretemas

Mágoa de tan enganoso título que a distribuidora española escolleu para La pazza gioia (A tola ledicia), a película de Paolo Virzi sobre as estreitas marxes nas que se moven as persoas que padecen doenza mental grave. As interpretacións memorables das protagonistas, Beatrice (Valeria Bruni Tedeschi), unha ricachona con trastorno bipolar, e Donatella (Micaela Ramazzotti), unha moza excluída con depresión, sosteñen unha trama bastante previsible, sobre todo cando pretende homenaxear a fuxida en automóbil de Thelma e Louise. Dúas mulleres vulnerables asómanse a un abismo no que hai tempo foran devoradas. La pazza gioia é o relato esgazador, non exento de tenrura, deste fracaso, da imposibilidade de dar continuidade a momentos de ledicia ou apenas a conservar a memoria do sorriso do fillo dunha delas. A amizade como táboa de salvación e a intervención humanista dos profesionais da institución psiquiátrica (relativamente aberta) mitigan a tristeza desoladora dun relato valioso.

Guardar

Onte 1848: “O viaxante” de Asghar Farhadi

19 de Marzo de 2017/en Autores, Cine, Críticas, Novidades, Onte/por bretemas

O viaxante (Forushande, título orixinal) é un prodixio narrativo de Asghar Farhadi. Un drama que dialoga de forma explícita con Morte dun viaxante, a peza de Arthur Miller, para relatar a traxedia dun home corrente (un actor e profesor de secundaria) nunha sociedade patriarcal como a iraniana. A violencia que sofre a súa muller, agredida na propia casa, no que aparenta ser un malentendido, é concibida por el coma unha humillación. Mediatizado polo que dirán e alleo a dor da súa compañeira, preparará unha vinganza que non lles devolverá a felicidade. Unha película de fasquía teatral, non só polo feito de recrear escenas da obra de Miller, tamén polos diálogos e a estrutura de traxedia dun guión sutil e preciso. A media hora final deixa ao espectador sen alento, sometido á devastación que sofren os personaxes masculinos que como xoguetes do destino son vítimas dunha espiral de indignidade e desolación. Un filme penetrante, unha indagación sobre a ambigüidade do ser humano. Paga a pena.

Guardar

Onte 1828: “Moonlight”

11 de Febreiro de 2017/en Cine, Críticas, Onte/por bretemas

Excelente a estrea á que acudimos onte de Moonlight, o filme do director afroamericano Barry Jenkins. Unha película que reconstrúe a peripecia de Chiron, un mozo afroamericano nun barrio de Miami entre os anos 80 e 90, en tres momentos decisivos, infancia, adolescencia e mocidade (interpretados por tres actores que conforman un único personaxe) coa intención de reflexionar sobre a construción da identidade (sexual e racial). Unha narración en tres tempos que, inevitablemente, lembra a temática de desamparo e violencia que viven as comunidades pobres afroamericanas nas series de David Simon, como The Wire ou The Corner: o cinismo do mundo do trapicheo, as desfeitas familiares provocadas polo consumo de crack, o acoso escolar, a homofobia e o machismo nas comunidades negras. Mais tamén é doado lembrar a súa proximidade coa reflexión intimista sobre o tempo, esa arxila que nos vai modelando presente na nosa admirada Boyhood de Richard Linklater.

Xaora, Jenkins ofrece con estes vimbios temáticos un relato moi orixinal e lúcido, grazas ao emprego extraordinario das posibilidades narrativas da elipse, cunha vontade antirretórica de concisión no desenolvemento da trama e de precisión na composición visual, que convidan ao espectador a unha participación activa para completar o relatado. Unha película na que se fala tanto por medio das conversas (algunhas memorables, como aquela inicial da praia onde comprendemos o título, “á luz da lúa os negros parecen azuis”) como das olladas do protagonista, capaces de expresar o medo, a decepción ou o desexo. Un relato resolto con gran elegancia nunha terceira parte máis conversada que as dúas primeiras, con escenas inesquecibles como a de Chiron coa súa nai no centro de desintoxicación ou naqueloutra do restaurante. Moonlight afonda na cerna da identidade e da perda. Un drama íntimo, onde o poético e o narrativo conforman unha ficción inesquecible. Para non perder.

Guardar

Onte 1814: «La La Land»

22 de Xaneiro de 2017/en Cine, Críticas, Música, Onte/por bretemas

Non sei ben como caimos en La La Land, o musical de Damien Chazelle, mais a verdade é que pasamos dúas horas estupendas. Un musical contemporáneo que rende homenaxe ao cine clásico, especialmente ao xénero dos musicais, e expresa devoción polos Ánxeles como cidade do cine. Unha película industrial en toda regra, mais capaz de introducir elementos inusuais de transgresión na narración, tanto no seu sorprendente inicio como nun peche onírico xenial, que deita doses de doce melancolía. Unha historia de amor de desenlace amargo entre dous perdedores, unha actriz e un pianista de jazz, que procuran o seu difícil soño de artistas baixo o ceo da cidade das estrelas (marabillosa a canción principal). As interpretacións excelentes de Emma Stone e Ryan Gosling, as cancións orixinais interpretadas por eles, a exaltación da música jazz, a hipnótica escena final e unha banda musical marabillosa de Justin Hurwitz converten ao musical de Chazelle nun clásico do xénero. Recomendable.

Onte 1809: «Mimosas» de Oliver Laxe

8 de Xaneiro de 2017/en Autores, Cine, Críticas, Novidades, Onte, Relixión, Vídeos/por bretemas

A primeira película do ano foi Mimosas do noso admirado Oliver Laxe. Un filme mestizo que, baixo a aparencia dunha narración das aventuras (case un western) dunha viaxe nas montañas do Atlas marroquí coa intención de transportar un cadáver, propón ao espectador unha reflexión esixente sobre o camiño da espiritualidade e a identidade relixiosa. Dividida en tres partes, outras tantas posturas de oración sufi (tamén as tres da traxedia grega), Laxe enfronta na narración dúas concepcións arredor de como entender o camiño (en realidade, a propia vida): unha, a dada pola fe relixiosa, a asumida, representada por Shakib; outra, a construída, a mítica, a de Ahmed e Said, que entre as súas vacilacións, medos e dúbidas, agardan poder atopar o seu destino. Laxe ofrece unha película conmovedora e fermosa, desenvolta sobre unha paisaxe silenciosa e inquedante, sexa pola severidade da neve, a violencia da auga entre os canóns ou a amplitude das chairas onde os mercedes camiño de Sijilmisa debuxan ronxeis no deserto.

Tras o éxito de Todos sodes capitáns (2010), Oliver dá un chimpo de xigante cunha película de narración máis clara e formato máis industrial e internacional, sen perder por iso un ápice nin do seu misterio nin da súa preocupación espiritual nin do seu carácter mestizo (está rodada en árabe), característicos da súa identidade como director. Mimosas é unha película que interpela ao espectador de xeito que obriga a volver sobre ela, a preguntar e remoer. Recomendo non perdela (está en cinco salas galegas, algo pouco frecuente para unha película distribuída por Numax), paga a pena.

Onte 1760: «River», a vontade de serie de culto

9 de Outubro de 2016/en Cine, Críticas, Onte, Televisión/por bretemas

Os seis episodios de River demostran que nas series policiais aínda nos queda moito por ver. O desgarro psicolóxico que sofre John River provocado polo asasinato da súa compañeira, levarao a continuar a conversa con ela e con outras vítimas de casos sen resolver nos que participou. Un vello policía londinense, un antiheroe fráxil no emocional e afouto e sistemático nas súas investigacións, interpretado de forma maxistral por Stellan Skarsgärd, capaz de imprimirlle ao seu rostro todos os matices da melancolía. A localización no fascinante London actual, a resolución visual austera e elegante, o inequívoco espírito literario dunha narración cuxa trama vai deixando todo anoado son valores que contribúen a engaiolar ao espectador. Como merece mención o achegamento que dende as convencións do xénero negro se realiza á doenza mental por medio dun personaxe obsesionado pola perda. Aventuro que esta produción da BBC converterase en serie de culto. Recoméndoa.

Onte 1734: «Tudo que aprendemos juntos», a esperanza da música

18 de Agosto de 2016/en Autores, Brasil, Cine, Críticas, Cultura, Educación, Música, Novidades, Onte/por bretemas

Tudo que aprendemos juntos, a película de Sérgio Machado estreada esta semana como El profesor de violín, é outra achega valiosa a ese cinema que propón un diálogo sobre o papel da educación no desenvolvemento dos mozos e mozas que viven en situacións de exclusión social. Coma sucedía n’ A clase, onde Begaudeau escolleu un centro da banlieu parisina para escenificar os conflitos da exclusión, Machado faino cun centro da favela paulistana de Heliópolis para ofrecer un relato –baseado nalgunha medida nunha historia real, a da creación do Instituto Baccarelli– sobre as cicatrices dun grupo de adolescentes que non teñen outro futuro que abrazar a violencia. Porén, o director baiano non amosa só as feridas desa desigualdade, como noutras pezas do cinema brasileiro (Cidade de Deus ou Era uma vez), senón que tamén procura visibilizar o compromiso das persoas, como Laertes, violinista da Orquestra Sinfónica de São Paulo, que pretenden facerlle fronte dende as artes e a educación.

Película de BSO moi fermosa, lembrounos, inevitablemente, a atmosfera paulistana da Periferia de Iolanda Zúñiga e o conflito d’ As palabras poden matar de Marcos Calveiro, dúas obras que dende a nosa literatura recente abordan a complexidade do mundo da favela. A pesar de que o desenvolvemento do relato é previsible e a resolución un chisco forzada, Tudo que aprendemos juntos consigue emocionar e enguedellar ao espectador prendido entre a forza das interpretacións naturalistas dos mozos da orquestra e a serenidade dunha música marabillosa que reivindica o valor das belas artes para construír outro mundo diferente.

Recomendo

Últimas anotacións