Habia tempo que non vía unha película visualmente tan fermosa como Papusza, a obra dos polacos Joanna Kos-Krauze e de Krzysztof Krauze, un espectáculo fotográfico en branco e negro deslumbrante de Krzysztof Ptak tanto pola súa composición como pola súa tonalidade achegada ao pictórico. Un film que reconstrúe a peripecia biográfica de Bronislawa Wajs, chamada «Papusza» (1910-1987), a primeira poeta xitana poca que publicou os seus textos, mais que tamén recibiu os apupos e a incomprensión do seu rpopio pobo. Papusza é un fermoso poema visual, unha homenaxe marabillosa a un pobo ambulante e a unha paisaxesevera, tanto a campesiña como a urbana. Porén, a narración –na que se alteran os tempos e na que se fai presente a historia tráxica da Polonia do século XX, dende a invasión nazi aos rigores da sociedade stalinista que obriga a abandonar a itinerancia ao pobo romaní– non acada nin a emoción nin a beleza que a súa luz e textura visual agroman na pantalla.

No entanto, Papusza está tinguida da tristeza da protagonista, capaz de lamentar o feito de ter aprendido a ler como fonte da súa desgraza, mesmo a pesar de que ao longo de dúas horas se representan con rigor os ritos e as músicas do pobo xitano, un pobo sen patria, mais con forte identidade no seu permanente deambular. O dito, unha película moi fermosa visualmente, un documento etnográfico valioso. Para non perder.