Presentamos onte no Ateneo Santa Cecilia de Marín Contos e lendas arraianos, a compilación de literatura de tradicional oral que José Rodríguez Cruz foi preparando dende hai máis de catro décadas. Na liña de textos clásicos como Contos vianeses do seu mestre Laureano Prieto ou dos Contos populares da provincia de Lugo, o investigador da Gudiña recolleu e ordenou un parte moi significativa do patrimonio narrativo popular do sueste da provincia de Ourense, un espazo que fai  fronteira con Sanabria e Tras os Montes, onde por ventura aínda se conservan matices que a nosa fala semella perdera.

Cruz confesou que comezara as súas gravacións con persoas maiores a finais dos anos setenta “cando vin que se producían cambios profundos nas formas de vida da miña comarca”. “Dende entón fun gardando datos e ordenándoos en diversas publicacións sobre a indumentaria ou sobre festas como o entroido que teñen alí moito predicamento”. “Ordenei o libro en dúas partes, unha dedicada ás narracións fantásticas e marabillosas e outra, aos contos tradicionais. Na primeira abordei a presenza do demo, que personifica o mal; o trasgo, un ser mitico que pode transformarse; o home lobo, tamén chamado lobishome ou lobo da xente; a presenza da raposa ou da serpe; para rematar coas mouras e mouros, a procura de tesouros e as ferraduras do cabalo de Santiago”. “Na segunda, clasifiquei tematicamente os contos tradicionais: os de animais, de curas, de bruxas, de fórmula, de humor, para rematar cos cantados e rimados”. “O libro fosiliza unha narracións que xa desapareceron como a maior parte dos seus informantes”.