Listado de la etiqueta: xesús_jares

Cando sopra o vento

Coincide a celebración deste 30 de xaneiro, Día escolar da non violencia e a paz, coa publicación de Cando sopra o vento (Retranca editora 2024) de Raymond Briggs, unha obra clásica da historia do cómic. Anosada ao galego por Alejandro Tobar, tras excelente e complexo traballo de tradución, e coidada con esmero polo editor Kiko Dasilva, esta novela gráfica aparecida en 1982, non perdeu ápice de interese e emoción. Tras o aspecto dunha peripecia de dous velliños que xa sufriran os bombardeos da segunda guerra mundial, asustados agora por un ataque nuclear soviético, está a historia lancinante de todas as persoas que alleas as que ditan as guerras padecen os seus horrores. Por desgraza, un argumento que anticipou as penalidades de accidentes nucleares que pouco despois se desencadearon en Chernobyl (1986) e máis tarde de Fukushima (2011). Cómic que, ademais, deu pé en 1986 ao filme homónimo de Jimmy Murakami, con excepcional BSO na que participaron Roger Waters e David Bowie, por certo, emitido pola TVG en 1990, o que hoxe semella incrible. Novela e filme utilizados como recurso didáctico nas celebracións de cada 30 de xaneiro, organizadas polo grupo de Educadores pola Paz de Nova Escola Galega, creado polo inesquecible Xesús R. Jares, seguindo a proposta do inspector de mallorquín Llorenç Vidal, creador desta xornada educativa en 1964, hai cincuenta anos coa intención de conmemorar nas escolas o aniversario do pasamento de Gandhi, asasinado o 30 de xaneiro de 1948. Celebración que hai catro décadas estaba moi mediatizada pola loita a prol do desarme antinuclear nun mundo bipolar, amedrentado pola posibilidade do emprego dos mísiles nucleares. Un mundo en guerra que hoxe persiste no xenocidio palestino e na guerra de Ucraína, mais tamén nas guerras ocultas en África e nos milleiros de persoas refuxiadas que se enfrontan en varios continentes aos valados do unilateralismo xenófobo. Tempo no que educar nos valores da cultura da paz continúa sendo imprescindible.

Publicado en Nós diario: 31/01/2024

O inicio do día escolar pola paz

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo a lembrar o que foi o inicio en Vigo do día escolar pola paz, que se celebra cada 30 de xaneiro.

PazComo cada 30 de xaneiro celebrouse onte o “Día da non violencia e a paz”, unha efeméride instituída en 1964 polo inspector de educación mallorquín Llorenç Vidal coa intención de conmemorar nas escolas o aniversario do pasamento de Mahatma Gandhi, asasinado a tiros o 30 de xaneiro de 1948 en Nova Delhi. Unha xornada educativa non gubernamental, recoñecida hoxe no calendario escolar, que en Vigo comezou a ser celebrada de forma pioneira en 1983 no Colexio Público García Barbón, promovida polo profesor Xesús R. Jares, sendo directora do centro Marina Cabeza. Unha data que dende entón continúa abordándose nos centros educativos, coa intención de salientar os valores do diálogo e da resolución non violenta dos conflitos característicos da cultura da paz.

Unha efeméride bautizada o ano seguinte como “Día escolar pola paz” polo grupo de Educadores pola Paz de Nova Escola Galega, fundado por Xesús R. Jares, que no seu “Manifesto dos Ensinantes galegos pola paz e o desarme”, apoiado por case un milleiro de docentes, chamou a celebración desta xornada de concienciación nos centros e á integración da educación para a paz no currículum. Primeira convocatoria na que xa participaron unha ducia de escolas e colexios de Vigo e bisbarra, sendo apoiada polo propio alcaldía de Vigo, que o 30 de xaneiro de 1984 emitiu un bando con motivo do “Día escolar pola paz mundial e o desarme”. Un texto (hoxe podemos cualificalo de “histórico”) no que o alcalde Manuel Soto instaba a que “a escola non debe deixar de lado o obxectivo de educar para a convivencia e a paz” e chamaba ao alumnado e ao profesorado vigueses “a celebrar e participar nas actividades conmemorativas desta efeméride, para abandonar na vosa escola os xogos da guerra e para que o espírito implícito deste día permaneza na conciencia de todos”.

Formaban parte do programa deste 30 de xaneiro de 1984 as primeiras xornadas de Educación para a Paz, dirixidas ao profesorado e a toda a cidadanía. Celebradas do 13 ao 18 de xaneiro no Auditorio da caixa de aforros da rúa Rosalía de Castro, lembramos que foron abertas cunha conferencia brillantísima do filósofo Fernando Savater sobre as razóns do desarme, diante dunha sala onde non entraba unha agulla. Xornadas nas que se proxectaron “Guernika”, a documental de Alain Renais, e “Johnny cogió su fusil” de D. Trumbo, un clásico do cine antibelicista, con outro éxito de público impresionante. Como tamén foran moi interesantes as mesas redondas nas que participaron, entre outros, o debuxante Máximo, o propio Llorenç Vidal, Herminio Barreiro, Alexandre Cribeiro, Antonio Ojea e Segundo Mariño.

Xaora, a cerna do programa foron as actividades colaborativas nas que participaron preto dun milleiro de alumnos e alumnas. Realizáronse exposicións de traballos escolares nos centros e na sala de exposicións do Centro Cultural Cidade de Vigo; convocáronse concursos literarios e fixéronse recitais poéticos nos centros; graváronse programas en Radio Popular de Vigo e Radio Cadena e desenvolveuse unha marcha festiva pola paz na rúa do Príncipe. Sen esquecer que “Faro de Vigo” apoiou o programa coa publicación o 18 de xaneiro de 1984 de tres artigos longos sobre Educación para a paz e o desarme no seu suplemento “A pizarra”.

Iniciativas semellantes desenvolvéronse noutras localidades, promovidas por membros de Nova Escola Galega, como en Vilagarcía, A Estrada, Ribeira, Ourense e Santiago, onde o alcalde Xerardo Estévez tamén emitiu o seu bando e o Departamento de Educación enviou aos centros diversos materiais para apoiar o traballo didáctico da xornada. Sendo tamén significativo que o daquela Conselleiro de Educación Víctor Vázquez Portomeñe solicitase á comunidade educativa “que a paz informase a educación galega”.

Sei que aquela primeira celebración do Día escolar pola paz estaba moi mediatizada polos efectos da carreira armamentista que nos anos setenta e oitenta caracterizaba un mundo bipolar, amedrentado pola posibilidade do emprego dos mísiles nucleares. Un mundo incerto e inquedante que, magoadamente, regresou co inicio do século XXI. Tras o destrozo de Iraq e Siria, persisten as guerras ocultas en África, continúan as veas abertas do conflito palestino e as ameazas do terrorismo jihadista, mentres que milleiros de refuxiados se enfrontan en varios continentes aos valados do unilateralismo xenófobo que reza nas propostas de Trump, Putin e os membros emerxentes da chamada “nova dereita europea”. Tempos nos que educar nos valores da cultura da paz e da igualdade semella imprescindible.

Onte 918: A alternativa de María Reimóndez

a_alternativa_esta_aqui_19-03-2014

Presentamos onte na libraría Andel A alternativa está aquí, o libro politico de María Reimóndez.  Correspondeu a glosa do ensaio a Emilio Martínez Rivas que comezou lembrando a Xesús Jares e definiu o libro como «compacto», «unha presada de temas actuais para a reflexión», «un libro de intervención política, da política que non ven dos partidos políticos», «un libro feito dende os movementos sociais, do activismo, da cooperación para o desenvolvemento e dende o feminismo», «non hai eufemismos, María Reimóndez chama as cousas polo seu nome». Salientou despois catro temas do libro. Primeiro, a experiencia das Organizacións Non Gobernamentais para o Desenvolvemento; segundo, as propostas de comercio xusto e de proximidade; terceiro, a cuestión da lingua e as contradicións das ONGDS a este teor; e cuarta, a perspectiva feminista que abrangue todo o libro, anque se dedica unha parte específica aos Grupos de Axuda Mutua (GAM) xerados en sociedades como a India. Rematou Emilio Martínez insistindo na idea de que «é difícil mudar o mundo se non mudamos os comportamentos das persoas» e convidando a escoitar a Aline Frazão, a quen María Reimóndez cita no libro.

Na súa intervención María Reimóndez sinalou que a escritura do libro foi ao mesmo tempo complicada e doada. «O libro foi complicado de escribir xa que asumín un desafío de síntese para abordar con brevidade e profundidade moitos temas, ademais de atopar unha linguaxe correcta para comunicar e incitar á reflexión dende a experiencia e o traballo». «Porén -continuou– foi un libro fácil, xa que está baseado na experiencia, en cousas do día a día». «Abordo o tema da cooperación ao desenvolvemento e propoño que reflexionemos que a desigualdade que vivimos aquí a levamos xenerando dende hai tempo noutros lugares». «O feminismo é a miña óptica vital que o abrangue todo, presente en todas estas páxinas, nas que me sentín acompañada polas pensadoras, activistas e membros dos Grupos de Axuda Mutura, fonte inagotable de experiencia e esperanza». «Tratei de ofrecer unha visión global das cousas e da maneira de entender ás outras e de entendérmonos nós». Antes de ler as páxinas iniciais e o epílogo do libro, María Reimóndez insistiu na necesidade das políticas de conexión, afirmando a súa convicción «no traballo de profundidade máis ca no de superficie».

XXIII Encontro Galego-Portugués de Educadores pola Paz

Recibo con alegría o anunció da convocatoria do XXIII Encontro Galego-Portugués de Educadores pola Paz que se celebrará na Escola Universitaria de Formación do Profesorado de Lugo do 24 ao 26 de abril.

Inevitablemente, este Encontro 2009 terá un carácter especial xa que será o primeiro no que se notará a ausencia de Suso Jares, fundador do movemento de Educadores pola Paz e sempre gran animador destes eventos.

O programa, como na edición do pasado ano, volverá xirar sobre a Educación para a cidadanía e os dereitos humanos. Participarán como conferenciantes e animadores  María Rosa Buxarrais i Estrada «Como educar na competencia social e cidadá: ensinando valores«), Ana Sánchez Bello («Cidadanía e xénero») e Juan José Tamayo Acosta («É posible un estado e unha escola laica?». Así mesmo, como é adoito en edicións anteriores, os encontros iniciaranse cunha sesión de xogos cooperativos e pecharanse na tarde do sábado co funcionamento de obradoirosa simultáneos de danzas do mundo, mediación de conflitos, risoteria, confección de monequinos de papel e de xogos cooperativos.

Máis información sobre os Encontros no espazo web de Educadores pola Paz, onde, tamen, se poden descargar as solicitudes de inscrición e aloxamento.

Xesús R. Jares, «A paz, camiño de amor, entrega e esperanza»

Recomendo a lectura da fermosa semblanza de Xesús R. Jares que preparou Gena Borrajo no número de febreiro da Revista Galega do Ensino.
Pode baixarse en pdf dende aquí.

.