Listado de la etiqueta: veermer

Onte 2074: «O pintor cego», o colofón marabilloso de Xabier e Cobas

Pasei o día de Agustín remoendo nas páxinas d’ O pintor cego (Kalandraka 2020), o álbum co que Xabier P. DoCampo e Xosé Cobas pecharon a súa colaboración creativa. Un diálogo que deu algúns dos mellores froitos da edición ilustrada galega con títulos memorables como A casa da luz (Xerais, 2002), Bolboretas (Everest 2005), O libro das viaxes imaxinarias (Xerais 2008), O misterio das badaladas (Xerais 2011), A illa de todas as illas (2013), até esta obra póstuma do noso Xabier, falecido hai dous anos. Unha creación compartida de compañeiros do corazón na procura da beleza até a gorida onde se atopase, mais tamén de artistas esixentes na creación de mundos aos que contribuían coa potencia e sutileza da voz e do trazo.

O pintor cego foi o derradeiro proxecto que compartiron, ao que convidaron a Arnold Böcklin, o pintor suízo creador das versións d’ A illa dos mortos, o cadro no que aparece unha barquiña emproando cara a illa rochosa, guiada polo remador e orientada por unha enigmática figura branca. O diálogo sobre a peza de Böcklin xermolou no relato do pintor cego que retrata coa música do aire a súa amada. Un texto no que identificamos a voz potente do Xabier contador na súa expresión máis xenuína de narrador da memoria da estirpe explorando o territorio da illa,  o do amor gozado nos días felices.

Un relato sinestésico que, como obras anteriores de DoCampo e Cobas, aborda a súa obsesión por indagar na cerna da creación artística e responder a cuestións cuxa resposta só pode ser un acto creativo: pode representarse visualmente todos os matices emocionais dunha voz?; pode identificarse sonoramente unha ollada limpa como o abrente de abril? Como xa sucedera n´A casa da luz, novela na que identificamos gromos deste relato, n’ O pintor cego o lectorado gozará dunha exaltación da luz e do son, as materias primas coas que o artista dá co retrato maís cabal da súa amada. Exploración sinestésica dunha pintura sonora e dunha música visual coas que Xabier e Cobas consiguen unha das súas creacións máis aqueladas, na que harmonizan de forma tan sutil como exacta a voz potente e apaixonada dos amantes creados por Xabier co detallismo das paisaxes arquitectónicas, o inacabado dos personaxes ou cos claroescuros tenebres de Cobas que homanexea nestas pezas de forma explícita aos seus admirados Veermer ou Francisco de Goya.

A edición coidadísima de Kalandraka, impecable na escolla tipográfica e dos materiais de impresión, realza un libro chamado a estar nas librarías dos máis importantes museos do mundo,  xa que este é un álbum sobre o valor da pintura e en xeral do valor das artes para a plenitude do ser humano. Unha ollada de longo alcance, unha estensa metáfora visual e literaria sobre o valor da creación coa que Xabier e Cobas poñen un colofón marabilloso o seu intenso e venturoso proxecto colaborativo de máis de dúas décadas. Outro dos seus títulos a engadir á longa lista de imprescindibles.

Ano Internacional da Luz

No artigo da semana no Faro de Vigo, a partir dun xantar co doutor Tomás Camacho, reflexiono sobre a celebración de 2015 como Ano Internacional da Luz.

Efiener-investiEspaña-CitiestaNighint2A pasada semana coincidín nun xantar co doutor Tomás Camacho García, o director médico do Laboratorio Lema e Bandín da rúa Lepanto. Toxicólogo clínico, colaborador da NASA no estudo das repercusión de tóxicos sobre os astronautas, Camacho é un dos científicos vigueses de prestixio internacional (e por ventura hai uns cantos na nosa cidade). A súa colección de microscopios, máis de duascentas pezas, representativas das diversas tipoloxías da historia deste aparello, iniciada hai quince anos nunha estancia na Universidade de Harvard, é unha das máis valiosas e recoñecidas do mundo. Nese xantar inesquecible, quedamos engaiolados cos seus relatos científicos, narrados coa facilidade e a sinxeleza dos sabios, sobre as causas dalgúns accidentes aéreos, a orixe do erro humano, a síndrome da quenda de noite, as razóns do envellecemento ou a estremecedora afouteza dos astronautas que se propoñen como pioneiros para as primeiras viaxes a Marte. Porén, o que nos rendeu foi o relato con tintes novelescos da rocambolesca adquisición en ebay do seu último (e máis importante) microscopio.

Unha peza do século XVII, que apareceu enterrada nas lameiras das canles de Delf, a cidade holandesa onde naceu o pintor Veermer. Un microscopio de trescentos aumentos do tamaño dun maimiño que pertenceu a Antonni van Leeuwenhoek, lembrado como o inventor e fabricante deste microscopio excepcional que permitiu observar por vez primeira os espermatozoides, abrindo así a microbioloxía. Unha peza orixinal, de incalculable valor, unha das nove existentes no mundo, que nos últimos meses foi solicitada para ser exposta en diversos lugares do mundo, mais que polo momento non tivo acomodo en ningún dos museos vigueses nin galegos.

O microscopio de Leeuwenhoek e o Libro da Óptica publicado en 1015, hai xusto mil anos polo basorí Alhacén, representan dous fitos senlleiros na historia da óptica, a disciplina que se desenvolveu desde que o científico musulmán acreditou que a luz procedía do Sol e os obxectos apenas a reflectían. Xaora, un exemplar do libro do basorí e o microscopio do holandés propiedade de Camacho son as dúas pezas principais da exposición aberta na sede central da UNESCO en París para celebrar o Ano Internacional da Luz e das Tecnoloxías baseadas na Luz.

Declarada polas Nacións Unidas na súa 68ª Asemblea Anual, esta efeméride pretende salientar ao longo deste ano 2015 o papel fundamental da luz e das súas tecnoloxías en todas as actividade humanas, sexan económicas, científicas, educativas como artísticas. Na luz está a orixe da vida, a principal fonte de enerxía do planeta, e nas súas aplicacións científicas nos eidos da enerxía, a enxeñaría, a arquitectura ou a medicina algúns dos inventos que revolucionaron a sociedade nos últimos dez séculos.

Na luz está tamén a fascinación compartida polos seres humanos por fenómenos como a aparición do arco da vella ou a observación dos abrentes e solpores que por repetidos cada día non semellan menos sorprendentes. Na luz está o ADN das belas artes, dende a pintura á escultura, con especial incidencia nas artes contemporáneas como a fotografía, o cine, a vídeocreación. Como dende a invención do láser e o desenvolvemento da fotónica, as novas tecnoloxías asociadas coa luz facilitan a fabricación de novas fontes de luz eficientes, a súa utilización como instrumentos científicos, melloran as comunicacións por medio de redes ópticas e as utilidades en disciplinas como a biomedicina, sexa na imaxe diagnóstica como na propia cirurxía.

Ninguén pode dubidar que a luz afecta as nosas vidas. Tamén cando o abuso da súa presenza nocturna se transforma en contaminación luminosa, que impacta de forma negativa sobre o medio ambiente e impide a contemplación do ceo nocturno estrelado, que debe ser considerado como un dos dereitos da humanidade. Contaminación luminosa que constitúe aínda un asunto non valorado como merece polos poderes públicos, sexa polos seus efectos sobre a saúde das persoas, ao desaxustar o reloxo biolóxico e inhibir a secreción de melatonina, que regula importantes función vitais; pola alteración que provoca na migración das aves ou na vida dos insectos; como polo despilfarro enerxético antiecolóxico (tamén económico) que para os concellos supón esta sobreiluminación nocturna.

O emprego máis racional e austero da luz artificial e o combate da contaminación luminosa, como sucede nos países nórdicos, é un asunto que con rigor e espírito construtivo debería ser incorporado na nosa axenda pública. A iniciativa da Agrupación Astronómica Coruñesa Ío para que o Parlamento de Galicia aprobe unha declaración institucional en defensa do ceo nocturno constitúe un fito que non debe pasar desapercibido na celebración deste Ano Internacional da Luz.

Onte 1443: O doutor dos microscopios

Coñecín onte nun xantar ao doutor Tomás Camacho, director do laboratorio Lema e Bandín, toxicólogo de prestixio internacional e coleccionista de microscopios. Fascinoume o relato que nos fixo da súa última adquisición en Ebay, o microscopio de Leeuwenhoek. Unha historia rocambolesca e divertida, dende a súa aparición enterrado nas canles de Delf, a cidade do pintor Veermer e de Antonni van Leeuwenhoek, microbiólogo e inventor no século XVII dun microscopio de até 300 aumentos do tamaño dun maimiño, até a participación desta valiosísima peza na exposición que a UNESCO abriu estes días en París con motivo do Ano Internacional da Luz. Sorprende que a colección de Camacho, máis de duascentas pezas, non teña aínda acomodo nalgunha institución museística en Galicia, cando as súas pezas viaxan a Qatar ou a diversoas cidades europeas e norteamericanas. O caso de Camacho, tamén colaborador desde Vigo dalgún proxecto da NASA, non é estraño nun país onde non se recoñece aínda o valor dos seus científicos.