Listado de la etiqueta: real_academia_galega

Onte 1940: «Afouteza» 2017

O feito de que «afouteza» fose escollida como palabra galega do ano polo Portal das Palabras da Real Academia Galega, tamén a máis buscada no seu dicionario en liña, expresa a influencia decisiva da publicidade e do mundo do deporte para achegar connotacións positivas o uso da nosa lingua. Como xa se ten salientado, documentada dende o século XIV, «afouteza» adquiriu prestixio a partir da súa inclusión no himno do Celta de Vigo e, sobre todo, cando o propio club comezou a utilizala como eixo da súa comunicación corporativa, na campaña de abonados e nos partidos de competición europea da pasada primavera.

«Afouteza«, ademais de referise á disposición de actuar sen temor a dificultades e perigos ou á seguridade en si mesma que demostra unha persoa, adquiriu un valor identitario e comunitario xa que xa forma parte desa listaxe escollida de palabras que funcionan coma un resorte afectivo de positividade, expresión de unión e de confianza nas nosas propias posibilidades. Por ventura, «afouteza» pasou de ser un patrimonio do celtismo a ser o tamén de todo a comunidade galega. Procuremos continuar tinguindo desta afouteza inclusiva a nosa fala empregando as posibildades pouco exploradas que nos achega o mundo do deporte e da publicidade.

Onte 1853: Víctor presidente

Academia_Galega_28-03-2017

A elección de Víctor Freixanes como presidente da Academia debería abrir un período de relanzamento da institución de Tabernas. A experiencia de xestión empresarial de Freixanes, a súa capacidade de comunicación e o seu compromiso inquebrantable coa patria da lingua son razóns abondas para confiar nun proxecto que deberá enfrontar retos complexos. O primeiro, asumir a situación dramática da lingua galega e contribuír ao desenvolvemento dunha alternativa ao vixente decreto de plurilingüismo que, asegurando a adquisición da dobre competencia de todo o alumnado ao remate do ensino obrigatorio, sexa capaz de forxar un amplo consenso social e político. O segundo, consolidar o carácter académico da institución, coa publicación da nova Gramática e co desenvolvmento de novos estudos sobre a produción literaria galega dos séculos XX e XXI. E o terceiro, quizais o máis determinante para o éxito do proxecto, recuperar o diálogo a nivel interno, mais tamén coa sociedade civil, con especial incidencia co asociacionismo e co mundo empresarial. O resultado da votación de onte expresa que o novo presidente conta co apoio dunha maioría ampla no plenario, anque tamén que continúa aberta unha fenda cun sector significativo, aquel que durante as presidencias de Barreiro e Ferrín termou dos proxectos da Academia (como o Portal das palabras, o dicionario en liña ou a comunicación dixital) máis exitosos e valorados pola sociedade. Como tamén será un reto para Freixanes continuar feminizando a institución e pluralizando a procedencia das súas incorporacións, até agora moi debedoras de dinámicas que veñen de moi lonxe. En definitiva, non vai ser doado para Víctor Freixanes transformar a Real Academia Galega nesa factoría de ideas e plataforma de encontro que tanto precisa o país. En todo caso, sei que Víctor e o seu equipo vai intentar darlle a volta ao carpín con toda a súa intelixencia e traballosa teimosía. Os meus parabéns e mellores desexos dun venturoso desempeño.

Onte 1812: Marilar termando da paisaxe galega

C2JBx34UsAAadM2

Foi moi emocionante para nós a cerimonia de ingreso de Marilar Aleixandre na Real Academia Galega. O texto do seu discurso, Voces termando da paisaxe galega, é unha síntese das preocupacións e da ollada da escritora e científica nacida galega en Vigo, na primavera dos caraveis.

Foi o seu un texto para a acción, no que Marilar propuxo unha estratexia de resistencia activa confiada ao valor das palabras, abrazada ao abruñeiro que como a lingua galega resiste nas rúas. Un discurso poético con fonda carga científica que reivindica o papel das mulleres na creación literaria e no valor do feminismo que cuestiona a idelizaciónda paisaxe. Un texto para a esperanza, no que se confía nos programas de educación ambiental dos centros educativos, mais que tamén asume a corresponsabilidade individual e colectiva na defensa de cada unha das paisaxes, tamén as humanas, as da memoria, as esquecidas e agochadas. En definitiva, unha peza memorable que merece unha lectura demorada.

Como tamén merece lerse devagariño a resposta de Fina Casalderrey que retratou de forma moi certeira a esta ovella descarreirada que “decotío sacou os pés do prato”, a “exploradora e aventureira para a que os mapas son material altamente subversivo”.

Beizóns para Marilar por semellante discurso que orgulla a todos os que compartimos con ela afectos dende hai case catro décadas.

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Onte 1777: Chus Pato académica

A elección de Chus Pato como membro da Real Academia Galega recoñece a extraordinaria traxectoria literaria da poeta ourensá, contribuíndo ademais ao proceso de normalización da institución. A incorporación da autora de Hordas de escritura e Charentón, unida á recente de Marilar Aleixandre, debería abrir definitivamente a porta da Galega a outras autoras, entre as que non debe faltar a de María Xosé Queizán, ao tempo que de certa maneira reequilibra o peso dos grupos de afinidade existentes en Tabernas. A entrada de Chus Pato, autora probablemente dun dos proxectos poéticos máis renovadores, singulares e transgresores do período de entre séculos, poeta traducida e premiada, achegará un discurso novo e anticonformista que moito precisa hoxe a RAG. Ás portas da finalización na vindeira priemavera do mandato na presidencia de Xesús Alonso Montero, aventuro que podería ser substituído por unha das académicas, o que afondaría nas mudanzas esperanzadoras que as incorporacións de Pato e Aleixandre expresan. Beizón a Chus Pato, por tan merecente elección!

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Onte 1607: Marilar, académica

2016030819444067072Compartín onte con Marilar Aleixandre a tertulia política d’ A Crónica da Radio Galega, onde como tantos outros mércores debatemos cos xornalistas Fran Espiñeira e Ánxel Vence. Todos abeizoamos a Marilar pola súa candidatura para cubrir a cadeira de Xosé Neira Vilas  na Academia Galega, o que supón un merecidísimo recoñecemento para a súa traxectoria como escritora en lingua galega e como unha das científicas máis destacadas da nosa cultura.

Coa entrada de Marilar Aleixandre a Academia gaña o talento literario da autora dun catálogo amplísimo, narrativo, poético e ensaístico, con obras extraordinarias como Teoría do caos, A expedición do PacíficoA Cabeza de Medusa ou Ovella descarreirada, mais tamén a súa experiencia internacional como membro da xunta directiva do IBBY, o seu compromiso como veterana activista feminista e ecoloxista, a súa experiencia política, como o coñecemento profundo que como catedrática de Didáctica das Ciencias da USC ten do mundo educativo e do método científico. Sen dúbida, a de Aleixandre é unha grande incorporación para a dinamización da institución de Tabernas que semella decidida a recuperar tanto tempo perdido.

Onte 1454: Triste Día Europeo das Linguas en Galicia

1024px-Image-Languages-Europe

Coincidiu a celebración onte do Día Europeo das linguas coa notificación recibida na Real Academia Galega na que o Tribunal Constitucional comunica que inadmite o seu recurso de amparo sobre o recurso de casación relativo á sentenza do Tribuna Superior de Xustiza de Galicia sobre o Decreto 79/2010 para o plurilingüismo no ensino non universitario. Un texto de apenas un par de liñas que  sen expresar motivación xurídica ningunha liquida o recurso da Academia e deixa sen dereitos lingüísticos aos picariños galegofalantes escolarizados en castelán.

Unha decisión do Constitucional, na que non é moi difícil identificar intencionalidade política, que como sinalou o secretario da RAG deixa en papel mollado a Carta Europea das Linguas Rexionais e MInoritarias, que obriga ao estado español a garantir unha oferta educativa suficiente en cada unha das linguas cooficiais nos niveis educativos non universitarios. Non hai dúbida de que a Academia Galega debe continuar a súa batalla xurídica e recorrer ás instancias xudiciais europeas o Decreto para o plurilingüismo sexa por vulnerar o texto da Carta Europea como por excluír o uso do galego en materias científicas como as Matemáticas ou a Física e Química, como por fomentar os prexuízos sobre o noso idioma.

Neste contexto magooume que nunhas declaracións radiofónicas recentes de Alberto Nuñez Feijoo a Jiménez Losantos, primeiro responsable político do Decreto 79/2010, recoñecese sen arroibarse que a Xunta considera vinculante a polémica consulta ás familias, a pesar de que fose anulada por unha sentenza do TSXG. Para o presidente da Xunta «se a maioría dos pais queren que os seus nenos empecen a ler e a escribir en castelán, empezan a escribir e a ler en castelán a totalidade da aula». U-los dereitos, entón, dos picariños galegofalantes recoñecidos pola Carta Europea das Linguas? U-lo cumprimento do establecido sobre a consulta ás familias na sentenza do TSXG sobre o Decreto para o plurilingüismo? Xaora, con este criterio da Administración educativa galega, do que fachendea Feijoo, estáse erradicando o galego destas aulas de Educación Infantil e do primeiro curso de Primaria, mais tamén o seu seu emprego como lingua de instalación coloquial destes picariños.

Triste celebración do Día Europeo das Linguas en Galicia, cando o retroceso do uso do galego no sistema educativo está sendo promovido polo goberno do propio país. Triste e indignante.

Un ano para o Manuel

Dediquei a Manuel María o artigo da semana en Faro de Vigo con motivo do videiro 17 de maio.

1094853606_850215_0000000000_sumario_normalNon nego que agardaba a elección de Xela Arias, a nosa compañeira de Xerais, a poeta viguesa da denuncia do equilibrio, mais a do admirado Manuel María constitúe unha decisión moi acertada da Real Academia Galega para celebrar o vindeiro 17 de maio. Tras a polémica do verán pasado, que ensombreceu a homenaxe a Filgueira Valverde, a elección do poeta chairego acadou decontado un alto nivel de consenso, o que coincidindo co centenario da fundación das Irmandades da Fala, aventura unha celebración moi exitosa do “Ano Manuel María”.

Manuel María Fernández Teixeiro, desde que naceu o 6 de outubro de 1929, nunha casa de labranza en Outeiro de Rei, até que morreu na Coruña o 8 de setembro de 2004, dedicou boa parte da súa vida a construír de forma continuada unha obra literaria monumental en galego, que superou o cento de títulos, con atención especial á poesía e ao teatro, e a manter como libreiro, editor, ensaísta e xornalista literario unha actividade incesante a prol da nosa cultura e en defensa da nosa lingua. Membro numerario serodio da Real Academia Galega –leu o seu discurso de ingreso Terra Chá: poesía e paisaxe, que foi respondido por X.L. Méndez Ferrín, apenas un ano e medio antes do seu pasamento–, Manuel María recibiu en vida a consideración de poeta nacional de Galicia, tanto pola importancia da súa obra poética coma polo seu compromiso político co nacionalismo galego.

Iniciou en Lugo a súa actividade literaria en 1949, cando sendo alumno de sétimo de bacharelato promoveu co seu compañeiro Manuel Antonio Sopena a publicación das follas de poesía “Xistral”, título co que os agasallara Luís Pimentel, a quen coñecera xunto con Celestino Fernández de la Vega e outros galeguistas na tertulia do Cantón Bar (despois do Méndez Núñez). Un ano despois foi Aquilino Iglesia Alvariño quen xestionou con Celso Emilio Ferreiro e Sabino Torres a publicación na colección de poesía Benito Soto de Pontevedra do seu primeiro libro Muiñeiro de brétemas (1950), co que iniciou a súa etapa de poemarios de corte existencialista, ao que pertencen tamén Morrendo a cada intre (1952) e Advento (1954), nos que aparecen os abraios e os berros angustiados do poeta adolescente de intensidade e sinceridade abrumadoras. Porén, axiña aparecerá o xermolo dunha nova etapa poética en Terra Chá (1954), no que ademais de deterse na paisaxe natal realiza un percorrido pola xeografía humana da chaira lucense, fose pola súa historia, real ou lendaria, como polas tradicións e oficios das súas xentes. Un libro moi traballado, fulcral na súa obra poética, que foi refacendo e ampliando até en catro ocasións ao longo da súa vida, conectando na súa intencionalidade e época con Os Eidos de Novoneyra, poeta con que moito amigara en Compostela nos tempos do servizo militar, e con Bocarribeira de Otero Pedrayo, que cantan ao Caurel e a ribeira ourensana do Miño.

Será con Documentos personaes (1958) e Mar Maior (1962), publicado na colección Sanlés que dirixía Celso Emilio Ferreiro, cando utilizando os recursos do sarcasmo e da ironía comeza a súa serie de poesía social, de protesta e patriótica, presente en libros como Versos para un país de minifundios (1969), Remol (1970), publicados por Edicións Nós en Buenos Aires, e que culminará cos versos totalmente partidistas de Poemas para construír unha Patria (1977). Poesía civil, que el definiu como “rabiosamente nacionalista”, mais que cómpre recoñecer que nalgúns casos tivo carácter circunstancial, que coincidiu coa publicación do seu libro, para min máis fermoso e emocionante, Os soños na gaiola (Cartonaxes Anni, 1969), unha peza esencialmente lírica. Escrita nunha semana, utilizando versos populares, o máis musicais posibles, Manuel explica aos nenos e nenas os elementos fundamentais da súa infancia labrega. Fermosamente musicado por Suso Vaamonde, Os soños na gaiola é o libro alboral da poesía infantil en lingua galega, unha desas alfaias que continúa brillando.

Coa publicación de Poemas de labarada estremecida (1981), froito da experiencia de moitos anos do seu matrimonio con Saleta Goi, recupera as formas clásicas e inicia a súa etapa de madurez, presente en libros esenciais como A primavera de Venus (1993), co que comeza a súa colaboración coa editorial Espiral Maior do poeta Miguel Anxo Fernán Vello, onde publicará Camiños de luz e sombra (2000), volume que recolle a obra poética completa deste período.

Este ano para o Manuel servirá para descubrilo tamén como importante autor de literatura dramática, como editor das coleccións Xistral e Val de Lemos, como inquedo libreiro da Libraría Xistral que abriu con Saleta a súa chegada a Monforte ou como soporte literario esencial de Voces Ceibes, da Nova Canción Galega e da actual música popular.

Onte 1376: Manuel María 2016

MANUEL MARIA Y UN RETRATO DE CURROS ENRIQUEZ EN LA PRESENTACION LIBRO DE LA VOZ DE GALICIA DIA DAS LETRAS GALEGAS EN LA REAL ACADEMIA GALEGA 14.5.04  XURXO LOBATONon nego que nun primeiro momento quedei un chisco amolado, xa que agardaba a elección de Xela Arias, mais a do meu benquerido Manuel María constitúe unha decisión acertadísima da Academia Galega para celebrar o vindeiro 17 de maio. Múdase de rumbo coa elección dunha das voces claves da poesía galega da segunda metade do século XX, tanto pola dimensión da súa obra poética (máis de medio cento de títulos), pola súa diversidade formal e temática, polo seu compromiso político nacionalista, como pola súa difusión musical e as súas posibilidades de utilización didáctica no eido escolar. Sen esquecer a importancia do chairego como autor de 35 textos dramáticos, algúns aínda inéditos, mais tamén como ensaista, libreiro, editor e referente do país, a de Manuel María será unha figura que axudará a recuperar dinamismo e participación popular na celebración deste Día das Letras Galegas que, coincidindo co centenario da fundación das Irmandades da Fala, aventuro será moi exitosa. Parabéns, pois, á Academia, a Saleta Goi e á Fundación Manuel María. Xaora, agardo que en 2017 sexan ou ben Xela Arias, Luisa Villalta ou Pura Vázquez, a escritora homenaxeada pola Academia Galega.

Onte 1280: Sentenza do Supremo

2683f7c249f8121df148b097a13c8278Tras a publicación onte da clarificadora e rigorosa análise de ProlIngua e da documentadísima anotación de Alba Nobueira sobre a sentenza do Tribunal Supremo ao recurso presentado pola RAG ao Decreto de Plurilingüismo saco tres conclusións. Primeira: o Supremo fixo máis unha valoración política ca unha análise xurídica, xa que ignora tanto os contidos da Carta Europea das Linguas Rexionais e Minoritarias como a actual situación regresiva do galego. Segunda: por máis que lle doa aos responsables da política educativa e lingüística da Xunta de Galicia, a sentenza do Supremo ratifica a anulación de dous artigos do decreto, os referidos a enquisa entre as familias de Educación Infantil e o emprego na aula por parte do alumnado da lingua da súa preferencia. E terceira: hoxe a defensa do galego pasa tanto pola continuidade do preito da RAG diante do Tribunal Supremo e, se fose necesario, nos tribunais europeos, como se comprometeu o seu presidente, como pola substitución do Decreto de Plurilingüismo por un novo marco normativo capaz de garantir a supervivencia da nosa lingua.

Onte 1221: Pola vida do galego

rag_30-01-2015A declaración institucional da Academia Galega, «O galego dá vida. Pola vida do galego», presentada onte polo seu presidente Xesús Alonso Montero, recupera o pulo e a intelixencia colectiva que a institucioón amosara noutros momentos decisivos da nosa historia. O feito que nos dous primeiros puntos do decálogo (de redacción nalgúns parágrafos moi luminosa) reclamase o desenvolvemento das medidas previstas no Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega de 2004 e a derrogación do decreto chamado de plurilingüismo, recorrido legalmente pola propia RAG, supón recuperar a firmeza no discurso e o liderado que lle son propios a unha institución cuxa obriga mais importante non é outra que, como reza o artigo primeiro dos seus estatutos, a da «defensa, ilustración e promoción da lingua galega».

Mágoa que a reclamación que a RAG fixo á Xunta de Galicia de realizar «unha reflexión seria» e promover «un novo impulso para evitar o desafiuzamento do galego da súa propia casa, Galicia» fose despachada unhas horas despois polo Goberno Galego cunha nota de propaganda na que se ratifica punto por punto nas medidas da súa política lingüística que, como tamén sinala a declaración da Academia, «non só tiveron resultados insatisfactorios, senón que supuxeron un retroceso evidente». Diante de comportamento tan decepcionante, é lexítimo preguntar, outra vez máis, cando explicará Feijóo as razóns desta súa teimosa estratexia antigaleguista, que tanto dano está causando á lingua galega e ao seu futuro. Como tamén sinala o documento da RAG no seu derradeiro punto, o galego precisa «un marco normativo máis axeitado, pero sobre todo, un discurso renovado, positivo e proactivo». Nesta tarefa colectiva, á que a Academia chama a participar ao conxunto da sociedade galega, correspóndelle á Xunta de Galicia «tomar a iniciativa e liderar o esforzo social». Que eu engadiría constitúe unha responsabilidade irrenunciable dos poderes públicos en Galicia e daquelas persoas que os encabezan.

Parabéns a Academia Galega pola claridade e oportunidade da súa declaración e pola recuperación da unidade de acción de todos os seus membros en tema tan esencial. Unha lección de galeguismo.