Listado de la etiqueta: ramón_rozas

Onte 1935: Culturgal 2017, un culturdez

Tras case unha semana moi intensa de traballo, o domingo rematou o Culturgal 2017, a décima edición da Feira das Industrias Culturais. Os organizadores quedamos satisfeitos xa que os públicos volveron acudir de forma masiva ao Pazo da Cultura de Pontevedra, a pesar de que percibimos unha lixeira diminución da participación, sobre todo na tarde do sábado. Lembraremos este Culturgal pola mudanza da nosa imaxe corporativa (un acerto rotundo do mestre Pepe Barro), pola participación institucional de Portugal, que pretendemos se consolide en futuras edicións, como polo éxito tan rotundo e inagardado do novo espazo de Arte Contemporánea, onde se celebrou na tarde do domingo un acto en lembranza do pintor Manuel Moldes.

Sei que tamén lembremos este Culturgal 2017 polas asinaturas interminables da cantora Ses e da escritora Ledicia Costas, que convocaron a centos de persoas, así como o éxito dos diversos «photo call» distribuídos pola feira, un fenómeno ao que tampouco foi allea a importante proxección de Culturgal nas redes sociais. Como tamén foron un éxito as actividades profesionais do venres, tanto as organizadas por Escena Galega, AGEM e a Asociación Galega de Xestores Culturais, que abren un vieiro a explorar por outros gremios. Como foi un acerto celebrar o domingo o Día Internacional da Descapacidade, expresando a vontade de Culturgal de apostar pola cultura inclusiva como outro dos seus eixos transversais nos que afondar no futuro.

Non teño dúbidas que Culturgal está consolidado como espazo de mediación entre creadores, empresas, administracións e públicos das industrias culturais en Galicia e en galego. Xaora, como levo expresado cada ano, este modelo comeza a expresar algunhas debilidades que obrigan a repensar tanto o seu programa de actividades como o seu modelo de xestión e financiamento. E entre estas feblezas para min a principal é o seu reducido financiamento, insuficiente para manter con dignidade un evento da fasquía do actual, o que obrigará na vindeira edición a reconsiderar as achegas corresponsables de cada unha das administracións públicas participantes como a procurar no patrocinio publicitario das empresas privadas unha vía para incrementar os ingresos.

Como tamén é unha febleza do Culturgal actual as súas dificultades para incorporar de forma máis potente e atractiva a cultura dixital, tanto na organización de actividades como na propia comunicación cos seus públicos, sobre todo o adolescente e xuvenil, hoxe moi afastados da feira. Outrosí sucede coa excesiva dependencia de Culturgal da rexión urbana Compostela-Vigo, o que obriga aos organizadores a procurar fórmulas de integración territorial dunha feira que naceu con vontade inequivocamente galega no que atinxe a procedencia xeográfica de expositores e dos seus públicos.

Despois de catro anos, sei que vou lembrar cun chisco de saudade este Culturgal 2017 como o derradeiro no que fun presidente dun proxecto mancomunado tanto na súa concepción como na execución. Hoxe a miña gratitude é maior para o medio cento de profesionais que fixeron, unha vez máis, posible a fantasía de Culturgal, dende Xosé Aldea, o director do equipo, Cecilia Carballido e Arancha Estévez, responsables de Produción e Comunicación, até Antón Sobral e Paula Caballeiro, comisarios do espazo de Arte Contemporánea. En todo caso, expreso as miñas desculpas polos erros que puideramos ter cometido e os meus parabéns a todas e cada unha das persoas que achegaron o seu pulo de orgullo e entusiasmo para facer deste un auténtico Culturdez (roubándolle a palabra ao admirado Ramón Rozas). Longa vida a Culturgal!!!

Onte 1678: Camiño aberto para Lueiro

5

Participamos onte na mesa redonda sobre a narrativa de Manuel Lueiro, O segundo acto do ciclo  que durante todos os xoves deste mes de maio se desenvolve no marco da excelente exposición Camiño aberto, instalada Pazo da Cultura de Pontevedra, comisariada por Ramón Rozas e concibida por Carmen Carreiro, con motivo da celebración do centenario do escritor Manuel Lueiro Rey. Unha sesión literaria magnífica, na que interviron Ramón Nicolás e Modesto Hermida, que serviu de presentación da nova edición de Xerais de Non debían medrar, a noveliña de infancia de Lueiro, unha das pezas narrativas máis importantes da súa traxectoria.

Particular interese tivo para nós a intervención do profesor Modesto Hermida García, amigo e camarada de Lueiro e estudoso da súa obra narrativa, que comezou expresando a necesidade de “restaurar a memoria e os valores literarios de Manuel Lueiro Rey”. “Foi un autor premiado onde aparecía, fose España ou América, mais é sorprendente que a pesar de ser tan premiado e divulgado non acabou de enraizar no sistema literario nin educativo galego, quizais por que os seus defensores non souberon divulgalo mellor”. A seguir Modesto Hermida leu algunha das referencias que se teñen feito de Lueiro por parte de autores do seu tempo. “Ferrín destacou que Lueiro era un autor que ao simbolizar a realidade pretendía subvertila, é un poeta subversivo, Lueiro”. Citou, despois, as emocionantes palabras do profesor Herminio Barreiro, outro dos grandes amigos de Lueiro: “Poeta, sentimento de poeta, razón de poeta, conduta de poeta, soidade de poeta, tristeza de poeta, ledicia de poeta, amor de poeta, paixón de poeta.. esa era a razón vital de Manuel Lueiro”. “Ferrín, Basilio Losada, Xesús Alonso Montero, Luís Seoane, Lorenzo Varela, mesmo Benedetti escribiron marabillas de Lueiro, aínda que non o fixeron como merecía a súa obra literaria.”

XG00259301Modesto Hermida salientou que “Manuel Lueiro posuía, fundamentalmente, sen merma de calquera outro rasgo definitorio, unha apaixonada vocación de escritor, concibida como unha necesidade estética, como un medio liberador da súa intención creativa, como unha proxección ao tormento de ser dunha personalidade posuída polo canto e pola estrela”. Xaora, Hermida detívose na análise de Non debían medrar, “unha obra na que debe ser valorada a novidade estrutural que supón que entre os relatos de infancia que teñen autonomía de seu, Lueiro compuxera unha novela engarzada pola pomba, un elemento determinista que xurdiu da súa capacidade como narrador”. “Hoxé é seguramente posible facer unha análise desa pomba que provocar reaccións e circunstancias, manchándose de bulleiro social nun ámbito de comrpomiso”. Rematou Modesto Hermida salientando que “a obra de Lueiro bifúrcase entre o home comprometido que escribe e o escritor de tema de compromiso  non de todo ben tratado pola crítica dos observadores”.

Onte 1657: “A rotura das paisaxes” de Xesús Constela

constela_rozas_bragado_28-04-2016

Máis dun cento de persoas participaron onte no Museo de Pontevedra na presentaciónA rotura das paisaxes de Xesús Constela. Un acto organizado polo Atneo de Pontevedra que resultou fermoso, divertido, emocionante nalgúns momentos, onde o autor conversou co xornalista e crítico Ramón Rozas e recitou parte do poemario “Cidade castigada” (incluído na novela). Un serán literario no que puidemos gozar da estrea dun teaser conmovedor sobre a obra preparado polo cineasta Mario Iglesias e locutado por Ruth Sabucedo.

XG00247601Comezou a conversa Ramón Rozas cualificando A rotura das paisaxes como “novela importante, que consolida unha obra singular coa que autor dá un salto cualitativo na maneira de escribir e como facelo. Un salto que se iniciara a partir de 15.724, asumindo dende entón Constela un risco, concibindo a actividade literaria como carácter de aventura, que fideliza ao lector por crear un mundo tan singular e inesperado”. Rozas definiu a novela como “relato poliédrico de moitas narracións que se van enfiando a través da conversa de dous personaxes que camiñan nunha praia”. Na primeira das súas intervencións, Constela confesou que se dedicaba á literatura “por que son feliz escribindo”, porén, recoñeceu que “a publicación deste libro dáme un pouco de medo, é arriscado, non é narrativa ao uso”. “A rotura das paisaxes é unha homenaxe a Rayuela de Cortázar, razón pola que o libro ten dúas formas de lectura, como un libro de relatos ou como unha novela que contén un relato principal no que os contos forman parte da trama”.

Referiuse despois o autor o seu primeiro libro, As humanas proporcións, “ao que estou terriblemente agradecido; tiña ganas de volver a aquela maxia do relato, volver a escribir sen ataduras de ningún tipo”. “N’ A rotura das paisaxes escribín o que me apetecía escribir, fixen un libro de relatos que é máis que un libro de relatos”. A ese fio Rozas interpelouno sobre as razóns de pór en cuestión o concepto de novela nunha obra na que se xoga coas estruturas e mesmo cos xéneros. Para Constela é esencial para o escritor “cambiar, experimentar con distintas estruturas narrativas”. “A realidade non é unha novela, as cousas non suceden na secuencia prantexamento, nó e desenlace”. As cousas no século XXI entendémolas dixeríndoas aos poucos. As novas xeracións no dixiren 300 páxinas seguidas. Intentei poñer moitas cousas diferentes no mesmo libro para que o lector se interesase por unha información presentada de forma pixelizada. Algo que xa inventaron os impresionistas. Creo que a literatura actual ten que ir por aí. Ten que imitar á realidade, que nos está ofrecendo cousas pequenas e distintas. A rotura das paisaxes son un montón de relatos que enfrontan unha visión do mundo, da xente común, como os desempreagados, un tema abordado dende o humor negro; en definitiva, a realidade metida dentro da ficción.”

Rozas preguntou sobre as preocupacións do Constela narrador. O autor non dubidou en confesar que “sacar da cabeza as cousas que teño dentro, canalizalas na escrita de xeito que ao lector lle guste”. “Na literatura busco poder seguir facendo os experimentos que fago e poder transmitir as cousas que teño na cabeza de xeito que a xente as entenda.” A seguir, Rozas salientou a intención de Constela de “atopar tanto unha voz singular como que o lector sinta as cousas sen necesidade de dicirlle nada”. A ese respecto, Constela dixo que intentara en todo o libro eliminar ao narrador, “quería que o lector soubese o que pasaba a partir dos propios personaxes, o narrador funciona aquí como un espectador, o que sei que é difícil de conseguir”. Con respecto a outra cuestión afirmou que “o mellor que lle pode pasar a un artista, sexa un pintor ou un escrtior, é te runha voz propia, é o meu gran reto persoal, ter esa voz”.

Ramón Rozas preguntou, entón, sobre como conseguir que o lector olle a realidade doutra maneira. Constela confesou que sempre intentara “ver a realidade dun xeito distinto; gústame observar a realidade que me circunda, todo”. Seguiu a conversa sobre a devoción común sobre Julio Cortázar, tanto pola sensación de misterio dos relatos como polo xeito de afrontar a lectura da novela. A este teor, Constela recoñeceu que lle encantaba pasear pola praia cos cans, “no inverno en Lourido, Areas ou A Lanzada atopas de todo”. “O máis difícil que Cortázar conseguiu foi tecer un fío co lector sobre algo que poida parecer absurdo, pero absolutamente verosímil e coherente no relato. ë moi díficl de conseguilo. Eu inténtoo tamén. Lévame moito tempo corrixir e corrixir para conseguir esa capacidade de conectar co lector”.

Rematou a conversa reflexionando os dous participantes sobre a posición da figura humana con respecto á paisaxe. Constela lembrou a cita de Toulouse Lautrec que colocou ao comezo do libro: “Só a figura existe, a paisaxe é e non debe ser nada máis ca un accesorio. A paisaxe non debe servir senón como medio para facer comprender mellor o carácter da figura”. “No libro deliberadamente eliminei a paisaxe. Ven descrita en moi poucas ocasións. Interésame o que din os personaxes, a figura. A figura é o máis importante. A miña idea é que falasen os personaxes e ir metendo as ideas nos lectores directamente”.

Onte 1240: Encontros en negro

redondo_feijoo_villar_corbillonMagnífico serán literario, coincidindo cos enterros da sardiña, o que onte organizou Pedro Iturburúa no IES Torrente Ballester de Pontevedra. Baixo a denominación «Encontros en negro», Dolores Redondo, Domingo Villar e Pedro Feijoo conversaron con Ramón Rozas sobre a súa concepcion do xénero negro e a súa forma de abordar a escrita. Confesaron Dolores e Pedro que non comezaban »a escribir a primeira liña até que non tiñan a historia enteira», mentres que para Domingo é preciso «o estímulo do descoñecido«, xa que para el «a literatura é unha tarefa de heroes derrotados, mais dispostos a dar a batalla o día seguinte».

Villar confesou que no proceso de escrita procuraba «buscar na lectura en alta voz unha sonoridade que me convenza; durante a escrita non quero soñar con outra cousa que me faga tremer por dentro, que me emocione, xa que se non está emocionado é moi difícil emocionar». «Para min, como para Paul Auster, as razóns da escrita son máis musicais ca literarias», afirmou o autor d’ A praia dos afogados. Pola súa banda, Redondo confesou que escoitaba o seu orixinal lido pola voz do programa do ordenador, «está voz dun robot, coma a dun GPS, permíteme comprobar o ritmo do texto e a a corrección da puntuación.».

Os tres autores contrastaron o valor das localizacións nas súas novelas. Mentres que para Feijoo a paisaxe é unha ferramenta para enganchar ao lector, para Redondo constitúe un espazo no corazón, mentres que para Villar a localización debe ser emocional e suxerente para o propio autor. Coinicidiron todos os tres na idea do carácter mestizo do xénero negro, que para Dolores é o que «mellor fusiona con outros» e para Domingo ten «carácter de novela social, un caixón de sastre onde entran moitas cousas», mentres que para Pedro «é un medio para entreter ao lector dende a primeira liña.»

Onte 897: «Cadeas» ou a novela como límite

Na presentación pontevedresa de Cadeas da man do Ateneo, tanto Xesús Constela como Ramón Rozas e Xabier López López insistiron na idea da novela como límite. Constela recolleu o fío que Chisco Fernández Naval deixara na presentación coruñesa de Cadeas na que dixo que esta novela premiada co Xerais exploraba os límites. Rozas insistiu sobre a fragmentación de Cadeas, tanto no que atinxe aos temas como á infinidade de rexistros (cartas, relatos de terror, crítica, citas…) e a capacidade do autor para engaiolar con tantas singularidades. Pola súa banda, Xabier López López definiu Cadeas como «un texto límite, novela ou suma de relatos, unha novela límite que xoga entre selo e non selo». Referiuse á idea de «vida como unidade narrativa» para preguntarse se somos unha novela ou un fato de relatos, «a nosa vida é mais ca un único fío, na nosa constante autonarración esquecemos que tamén somos personases secundarios das vidas doutros». «A literatura, a novela, é a a historia dunha persecución continua na que o autor e o lector nunca acabamos de atoparnos». Rematou Xabier desvelando algunhas lecturas inéditas de Cadeas referidas a súa relación con Manuel Antonio, Rafael Dieste e Antonio Machado. Cadeas preséntase hoxe na Pobra do Caramiñal da man de Barbantia.