Listado de la etiqueta: manuel_lourenzo_gonzález

O Salón

Até o 7 de maio está aberto o XXIVº Salón Internacional do Libro Infantil e Xuvenil de Pontevedra, a nosa festa da lectura cidadá. Centrado arredor do lema «Libros para xogar!», unha chiscadela agarimosa aos pedagogos italianos Francesco Tonucci e Gianni Rodari, o Salón tece redes con Colombia como país convidado, que presenta a súa literatura infantil e xuvenil e as súas experiencias socialmente transformadoras a partir dos libros e da lectura. Programa ao que o cento de actividades arredor do xogo e a lectura se engaden as merecidas homenaxes á ilustradora Maife Quesada e ao escritor e activista cultural Manuel Lourenzo González, tamén un dos primeiros directores do Salón. É a do Salón, organizado dende 1999 polo concello de Pontevedra, no marco do proxecto municipalista de cidade educativa da alcaldía do BNG de Miguel Anxo Fernández Lores, unha experiencia de éxito, tanto pola súa continuidade (por riba de crises e pandemias) como pola súa capacidade para mudar e sorprender, para actualizarse en cada edición (como ven sucedendo nas últimas), sen perder faragulla ningunha da súa enerxía creativa nin da pulsión da colaboración e empatía cos centros educativos (os protagonistas deste encontro), contando coa presenza dos autores e autoras, ilustradores e ilustradoras, editoras, librarías e persoas mediadoras. O Salón amosa que é posible construír cos libros e coa lectura cidadá (entendendo como tal un fenómeno interxeracional e hibridado en xéneros e soportes) espazos de esperanza. Como demostra a excelencia acadada ao longo destes case cinco lustros pola literatura infantil e xuvenil galega que atopou no Salón unha plataforma de visibilidade e prestixio para a presentación das súas novidades e iniciativas, e máis recentemente coa Residencia Artística do Salón e coa celebración do Congreso Internacional de Mediación Lectora, un espazo tamén para a creación e innovación como para a reflexión e a formación do profesorado comprometido co poder transformador dos libros.

Publicado en Nós diario: 26/04/2023

Onte 1931: “Ceiba de Luz” de Manuel Lourenzo, presentación no Ateneo de Pontevedra

Presentamos onte no Ateneo de Pontevedra Ceiba de Luz, a novela de Manuel Lourenzo González gañadora do Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil 2017. Foi o profesor e gran lector Anxo González Guerra,  co-autor xunto con Vitoria Ogando desa marabilla didáctica que é ogalego.gal,  quen conversou co autor de quen se declarou seguidor dende o inicio da súa obra, dende os relatos iniciais recollidos en Da esfinxe, pasando polo engaiolante libro O xardín das pedras flotantes, Premio Xerais de novela 2008, até Animais de compañía, “o libro preferido de Aldán, o meu neto”. Conversa moi ben enfiada na que o autor comezou definindo Ceiba de Luz como “un libro de aventura no que, tras a aparición dun tesouro dunha cultura precolombina, se organiza unha expedición na súa procura, que durante dous meses percorrerá a selva do Amazonas no norte do Perú”. “O título da novela corresponde ao nome da expedición, aínda que “ceiba” é o nome dunha árbore do Amazonas considerada polas culturas incas como sagrada e polo tanto venerada”. Ao respecto da portada, Manuel Lourenzo confesou que lle gustou que aparecese unha paisaxe selvática, cun motivo roussoniano, unha natureza inocente onde estivesen presentes elementos ocultos, unha metáfora dunha natureza virxe e vizosa”.

A conversou detívose despois na cuestión dos dezaoito personaxes: “atendín a que todos permanecesen en primeiro plano, asumindo que deberían contar con distinta formación universitaria e procedencia diversa, procurei a construción do grupo e ao deseño das súas personalidades como da súa caracterización física, para a que utilicei diversas fotografías que fun apañando”. Lourezo salientou tamén a importancia da evolución psicolóxica dos seus personaxes: “comecei o libro polo final, xa que a historia foi escrita a posteriori, razón pola que a evolución dos personaxes foi mudando en función dos acontecementos narrados, algúns, probablemente, non son o que eu pensaba inicialmente que serían; as cousas non estaban planificadas e a narración conduciunas a outro sitio”. Ao fío da cuestión da importancia do diálogo, suscitada por Anxo, Manuel sinalou que tivera que afrontar o problema do contexto descoñecido, “evitei caer no salgarismo, que coutase o ritmo da narración” para o que moito me valeron algúns trucos, como a utilización de citas breves, e o emprego do diálogo, que dá amenidade e realismo ao relato”.

Despois de referirse aos seus autores preferidos na literatura de aventuras, como a súa débeda coa Banda Deseñada, que Lourenzo recoñeceu que lle achegaba “unha visión gráfica do narrado”, a conversa enfiou o debate dos xéneros. Lourenzo salientou que non era partidario da clasificación de xéneros da narrativa: “E difícil atopar a novela de xénero puro, en xeral hai mesturas, a novela está hibridada. No caso de Ceiba de Luz comeza como unha novela de aventuras, mais polo medio co desenvolvemento dalgunhas subtramas vai cara a novela de intriga; mais tamén hai unha temática científica e un carácter arqueolóxico, que me obrigaron a indagar sobre as culturas precolombinas; como hai outra dimensión final, que lle dá outra dimensión á novela, á que non imos referirnos”. Rematou a interesantísima conversa falando sobre o proceso de escrita dunha novela, que tivo unha primeira redacción entre 2008 e 2010, que quedou no caixón, coincidindo coas noticias das profecías da fin do mundo de 2012, e que logo o autor por fortuna recuperou.

Onte 1485: Series xuvenís

XG00030803Hai tempo que vimos apostando en Xerais pola publicación de series xuvenís como un espazo para a ampliación e formación do lectorado dende a preadolescencia. Un subxénero da literatura infantil e xuvenil que non debe ser esquecido e do que temos numerosas mostras no noso catálogo. «As aventuras de Said e Sheila» de Ramón Caride, nacida a partir de Perigo vexetal, premio Merlín de 1995, abriron hai agora vinte anos na lix galega este tipo de edición; unha serie que o autor pechará esta primavera coa publicación do quinto e derradeiro volume, O camiño da Estadea. o regreso de Said e Sheila. Anos despois, Xosé Miranda publicou dúas entregas da serie de maxia «Amancio Amigo», mentres que Xesús Manuel Marcos outras tantas d’ «O Brindo de ouro», serie con vontade triloxía de espírito tolkiniano nacida do premio Merlín de 2004, como tamén o foi a de Mar Guerra, protagonizada polo simpático Xenaro Conese Maiúsculo, obra gañadora do Merlín 2008.

Manuel Lourenzo tamén desenvolveu unha serie de dúas novelas xuvenís a partir de Irmán do vento, o premio Merlín de 2003, ao que seguiu Flor de area, senllas novelas sobre a guerra de Iraq. O mesmo autor creou o personaxe de Tanis I O Mocos, o príncipe herdeiro do reino de Sofrovía, cun tinte humorístico magnífico. Pola súa banda Jaureguizar, en colaboracion co ilustrador Matalobos, ten en marcha dúas series recentes de moi diferente fasquía: « Os Sabuxos», serie de intriga preadolescente, e «Un misterio para Tintimán», que percorre a historia das cidades galegas da man dun intrépido reporteiro adolescente. Elena Gallego é a autora de «Dragal», a serie do dragón galego, catro títulos até o momento, ademais dun interesante proxecto de edición estendida e transmedia, alicerzando un mundo de fantasía sobre a memoria do noso patrimonio oral. Mentres Rosa Aneiros ofrece na triloxía «Ámote Leo A.» unha viaxe por varios continentes dunha moza galega ao remate dos seus estudos universitarios. A súa vez, Anxo Fariña creou «Os Megatoxos», a serie máis veterana e con máis títulos da nosa lix, na que se propón unha engaiolante viaxe polo tempo e pola espazo.

XG00236401Neste contexto naceu o noso proxecto máis recente, a serie «Formig4s», creada por Pere Tobaruela e Andrés Meixide, da que onte entrou en almacén a súa terceira entrega, Formig4s. Misión Barcelona. Mesturando o texto literario coa banda deseñada muda, utilizando a escolla tipografía como procedemento expresivo, cada entrega leva aos catro membros de «Formig4s brigada especial» a coñecer unha das grandes cidades do mundo (ParísNova York, Barcelona, no futuro Toquio) para resolver uns enigmas con alicerces na historia. O carácter prototípico e moi diferente de cada un dos catro heroes (Formos4, Form4il, Fornel4 e Forx4n), xunto a presenza dun seu rival, o Doutor Paumao, un científico que ambiciona a calquera prezo converterse no amo do mundo, artellan unhas tramas novelescas onde se mestura a acción, a intriga e a investigación documental. Un proxecto do que no sentimos satisfeitos e agardamos sexa exportado a outras linguas.

Nestas series xuvenís galegas estase facendo un importante esforzo de innovación de formatos editoriais que agardamos contribúa a ampliación do público na preadolescencia e a súa formación con lectorado literario.

Onte 441: “Atl”, entre a o mito e a ciencia ficción

Interesantísima foi a presentación en Pontevedra de Atl, a novela de Manuel Lourenzo González gañadora do Premio Blanco Amor 2011.

O profesor Manuel Figueiras, autor tamén da portada do libro, comezou a súa intervención situando o libro no “subxénero da creación de pequenos universos posibles”. Propostas que se inician con Platón, que propoñía un novo sistema de estruturación social, pasando por Tomás Moro coa súa Utopía, unha illa, como Atl, onde a vida era perfecta, até as propostas dos utopistas e socialistas utópicos do XIX creadores de pequenas sociedades perfectas. Continuou Figueiras lembrando que no século XX o xénero estoupou producindo tentativas reais, baseadas neste tipo de teorizacións, ademais das obras de Huxley ou Orwell, sen esquecer que o mesmo Kafka advertira que este tipo de organización tivera xa o seu fracaso. Detívose, despois, na achega que Elías Canetti fixo en Masa e poder e nas achegas que se fixeron dende o cine a este “campo temático” onde se funden a arte, a literatura, a historia, a socioloxía e a política.

Despois, Manuel Figueiras foi debullando unha serie de temas e marcas presentes tanto en Atl como en obras anteriores onde cre que Manuel Lourenzo González ten o seu ADN literario. En primeiro lugar citou a obsesión pola claridade, froito dun equilibrio moi complexo de acadar. En segundo, o xogo de estruturas e mecanismos que van encaixando con moita perfección, e que o lector só descubre ao final ou moi avanzada a novela. En terceiro, a creación de nomes, un traballo extraordinario en Atl, onde o autor creou nomes para lugares, cousas, seres vivos ou inventos tecnolóxicos. En cuarto, o conflito nodal da historia entre o eu e o nós, o individual e o colectivo, no que semella decantarse máis polos ámbitos individuais. En quinto, a cuestión da liberdade como horizonte, presente en todas as súas novelas. En sexto, a presenza dun certo pesimismo patente ou latente en todo o seu discurso narrativo. En sétimo, a contraposición da idea de cultura coa da civilidade, achegando á novela un carácter humanista. En oitavo, a presenza de relatos dentro de relatos. Por último, Figueiras explicou que deseñou esa máscara tecnolóxica como ilustración de cuberta coa intencionalidade de amosar comos os individuos pasan desapercibidos nesa sociedade distópica.

Pola súa banda, Manuel Lourenzo González comezou a súa intervención explicando a importancia que para el ten o mito “como algo necesario para a formación das identidades e das culturas, como algo imprescindible para recoñecerse, mais tamén para poder interpretalas e para atopar camiños para esa sociedade”. Citou unha frase de Manuel Figueiras, o presentador da novela: “o mito é un recurso común do imaxinario colectivo”, para logo citar unha serie de mitos que permancen vivos na nosa sociedade, dende a Atlántida, Antíngona, Sísifo, Hércules ou Troia; pasando polos mitos bíblicos do paraíso, Caín e Abel, a serpe ou arca; até os medievais de Arturo e Breogán ou os da nosa mitoloxía popular. Mitos todos que foron elaborados e reelaborados e forman parte da nosa identidade.

Detívose despois no mito da Atlántida que está na orixe de Atl. Interesoulle porque alí está presente todo un mundo, toda unha civilización, toda unha aventura humana moi avanzada, que se afundiu no mapa e quedou en nada. Un mito que lle deu a oportunidade de crear unha Atlántida actual, a creación dunha grande peripecia humana digna de ser contada. “Un mundo illado, creado dende cero, onde había que inventalo todo constituíu un proxecto fascinante”, dixo. “O traballo de ambientación foi do que máis gocei e ao que máis tempo dediquei, xa que nunha sociedade onde todo era distinto, había que contalo todo. O desafío foi non caer nin no academicismo nin no exceso”. “Houbo que crear toda a xeografía, como eran a a illa, dende as paisaxes, a flora e a fauna, como vive e como se move a xente nas cidades, como son as casa e os lugares públicos, como funcionan os medios de comunicación, como é a organización social, como se traballa, como é o vestiario, a sexualidade, os soños…” Houbo, tamén, que inventar palabras, dende topónimos a darlle nome a cada un deses novos elementos, “xa que son as palabras qas que configuran a realidade”.

Manuel Lourenzo relatou como naceu o libro, hai quince anos, a partir dun guión para un cómic que lle pedíu un ilustrador noq ue debería aparecer unha queima de libros. “Quedou nun caixón durante bastante tempo. Hai dez anos que o recuperei e o fun traballando como novela”. Confesou que lle custou moito rematala, xa que “poñerlle o punto final a unha novela é máis difícil para min que escribir a palabra inicial”. “Non nego que é Atl é unha novela de ciencia ficción, mais creo que vai moito máis alá”. Lourenzo contou que un amigo lle dixera que “Atl é unha novela de ciencia ficción dalguén que non é dese mundo”. Insistíu en que “sendo catalogable dentro dese xénero, creo que no fondo é a historia da deriva dunha sociedade, un personaxe colectivo; unha sociedade que é proxección da nosa cara o futuro, situada nun tempo paralelo ao noso”. “Unha novela na que está presente a busca da sociedade perfecta, dese mundo feliz das utopías. Razón pola que se abordan temas como a estrutura do estado, que dirixe a vida dos seres humanos, que os converte en autómatas, que traballan e consumen, que son así felices, sen máis nada”.

Manuel Lourenzo foi debullando outros temas da novela: A tecnoloxía como forma de dominación, que achega ao pensamento único, xa que, como di un personaxe da novela “a teconoloxía e a ciencia avanzan máis a presa que o pensamento humanos”. “No emprego das NN.TT. hai unha certa estupidización que nos afasta do que é a cultura”. A queima de libros e a prohibición da letra fixa, tanto a imrpesa como a manuscrita, como unha alegoría da desaparición do pasado e da memoria. A lingua e a relixión únicas, como o mito de Prometeo da creación da figura humana robótica.

Rematou Manuel Lourenzo reflexionando sobre o mito do eterno retorno. “Non creo no final feliz da sociedade, mais si no do individuo que pode atopar unha certa satisfacción nalgunhas actividades”. Por último definíu a Atl como “unha novela de ciencia ficción, mais tamén como unha obra que ten carácter de mito, na que se lle busca un sentido máis ético a sociedade. Atl podería ser unha historia da que poderiamos aprender algo para que non se repita”.

O broche de ouro da presentación puxérono as integrantes Adonairare, o magnífico grupo de pandereteiras da Asociación Cultural o Barqueiro de Santa Cristina de Cobres.

Onte 336: O país adormentado

Resultou satisfactoria a experiencia de facer tres actos de presentación na Feira do Libro da Coruña nun mesmo serán. Onte pechamos a terceira destas sesións coas novelas de DoCampo, Manuel Lourenzo González e un concerto de seis das pezas d’ O meu primeiro Celso Emilio. Os tres actos pagaron moito a pena. Xabier presentou O país adormentado como un libro que «fala do que nos está pasando agora. Fala dun medo que nos meteron no corpo. O medo é o instrumento mellor que ten o poder para deixarnos indefensos. Diso trata a miña novela». Citou logo a Lovecraft, lembrando que «todas as sensacións a máis forte é a do medo, e o medo maior é ao descoñecido, e o máis descoñecido é a morte», para situar o medo como o centro da novela, xa que no país de Glearim co medo a morrer dos seus habitantes conseguen que non vivan. Para Docampo outro dos temas principais d’ O pais adormentado é o do destino: «escribino en primeira persoa na voz de Aurora (alba, amencer), unha adolescente que colle o destino nas súas mans e vai na procura de Val (un trasunto do príncipe valente), que xa tomara antes esa mesma decisión». Rematou Xabier o seu parlamento insistindo na idea de que a novela é unha metáfora do que nos está sucedendo agora e reivindicando o papel esencial da literatura: «Ler é procurar no libro o que din de min (do lector) e do meu tempo e mesmo do meu lugar. A literatura necesitámola para que fale de nós».

Grazas a Pablo Sánchez Mato polas fotos.

Onte 280: «Atl», a distopía de Manuel Lourenzo

Despois de varios meses de intensa e concienciuda edición, chegaron os primeiros exemplares de Atl, a obra de Manuel Lourenzo González gañadora da XXIX edición do Premio Blanco Amor de novela. Este fermoso volume de 540 páxinas e encadernación acartonada contén un texto no que se propón un novo achegamento á Atlántida, o continente perdido, dende perspectivas que van dende a historia e o mito, até a crónica e a fábula. Esta é unha engaiolante novela de acción, de lectura moi áxil e entretida, mais tamén unha coidadísima e complexa obra de ficción científica na tradición das mellores obras do xénero. Unha distopía que retrata de forma minuciosa e verosímil outra sociedade posible, na que se lle outorga moita importancia á política, ao desenvolvemento tecnolóxico postdixital, á ciencia e o coñecemento, a relación coa natureza, así como as formas de vida cotián, nas que existen escasas posibilidades para a iniciativa persoal. Revísanse así, os grandes temas da condición humana e da organización social nun espazo, que o autor sitúa «nalgún mar do noso interior máis profundo», e nun tempo futuro que pode ser calquera nese continente perdido. Neste momento de desconcerto e desacougo sobre o futuro,  a reflexión que Atl propón sobre a deriva dunha sociedade futura é de enrome interese. Sen dúbida, Atl é unha novela importante na traxectoria solidísima do autor, froito dunha década de traballo, mais tamén creo que marcará un fito na narrativa galega do século XXI. Parabéns!!!